19
55.2. Aliment, pensiyalar, müavinətlər şəklində uşağa ödənilən məbləğ valideynlərin (onları
əvəz edən şəxslərin) sərəncamına daxil olur, onlar tərəfindən uşaqların saxlanmasına,
tərbiyəsinə və təhsilinə xərclənir.
55.3. Məhkəmə uşağa görə aliment ödəyən valideynin tələbi ilə alimentin 50 faizdən çox
olmayan məbləğini yetkinlik yaşına çatmayan uşağın adına açılmış bank hesabına köçürmək
barədə qərar çıxara bilər.
55.4. Uşaq gəlirinə, vərəsəlik və ya hədiyyə şəklində əldə etdiyi əmlaka, habelə uşağın
vəsaiti hesabına əldə edilmiş digər əmlaka mülkiyyət hüququna malikdir. Uşağın
mülkiyyətində olan əmlak üzərində sərəncam vermək hüququ Azərbaycan Respublikası Mülki
Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə müəyyən olunur.
55.5. Uşağın əmlakı valideynlər tərəfindən idarə olunarsa, mülki qanunvericiliyə uyğun
olaraq onlara himayə altında olan şəxsin əmlakına sərəncam verənlərə dair qaydalar şamil
olunur.
55.6. Uşaqlar valideynlərinin, valideynlər də uşaqların əmlakına mülkiyyət hüququna malik
deyillər. Birlikdə yaşayan valideynlər və uşaqlar qarşılıqlı razılıq əsasında bir-birinin
əmlakından istifadə edə bilər və ya həmin əmlaka sahiblik edə bilərlər.
55.7 Valideynlərin və uşaqların birgə mülkiyyət hüququ yarandıqda əmlak üzərində
sahiblik, sərəncam və ondan istifadə hüququ mülki qanunvericiliklə müəyyən edilir.
12-ci fəsil
VALİDEYNLƏRİN HÜQUQ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
Maddə 56. Valideynlərin hüquq və vəzifələrinin bərabərliyi
56.1. Valideynlər öz uşaqları barəsində bərabər hüquq və vəzifələrə malikdirlər.
56.2. Uşaqlar yetkinlik yaşına çatdıqda, yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər nikah bağladıqda,
eləcə də yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda tam
fəaliyyət qabiliyyəti əldə etdikdə valideynlərin bu fəsildə göstərilən hüquq və vəzifələrinə
xitam verilir.
Maddə 57. Yetkinlik yaşına çatmayan valideynlərin hüquqları
57.1. Yetkinlik yaşına çatmayan valideynlər uşaqlarla birgə yaşamaq və onların tərbiyəsi ilə
məşğul olmaq hüququna malikdirlər.
57.2. Yetkinlik yaşına çatmayan valideynlər nikaha daxil olmamışlarsa, onların uşaqları
doğulduqda həmin valideynlər 16 yaşına çatdıqdan sonra atalığın (analığın) müəyyən
edilməsində müstəqil hərəkət edə bilərlər. 16 yaşı tamam olmayan valideynlərin uşaqlarının
tərbiyəsi ilə məşğul olmaq üçün qəyyum təyin oluna bilər.
57.3. Uşağın qəyyumu ilə yetkinlik yaşına çatmayan valideynlər arasındakı narazılıq
qəyyumluq və himayə orqanı tərəfindən həll edilir.
57.4. Yetkinlik yaşına çatmayan valideynlər öz uşaqlarına münasibətdə atalığı və analığı
ümumi əsaslarla qəbul etmək, atalığa (analığa) dair mübahisə açmaq, habelə 14 yaşına
çatdıqdan sonra məhkəmə qaydasında atalığı (analığı) müəyyən etmək hüququna malikdirlər.
Maddə 58. Uşaqların tərbiyəsi və təhsilində valideynlərin hüquq və vəzifələri
20
58.1. Valideynlər uşaqlarını tərbiyə etmək hüququna malikdirlər və uşaqlarını tərbiyə
etməyə borcludurlar.
58.2. Valideynlər uşaqlarının tərbiyəsinə, sağlamlığına və onların psixi, fiziki, mənəvi
inkişafına görə məsuliyyət daşıyırlar.
58.3. Valideynlər digər şəxslərlə müqayisədə öz uşaqlarının tərbiyəsində üstün hüquqlara
malikdirlər.
58.4. Valideynlər uşaqların əsas ümumi təhsil almasını təmin etməyə borcludurlar.
58.5. Valideynlər uşaqların ümumi orta təhsil almasına qədər onların maraqlarını nəzərə
almaqla təhsil müəssisəsini və təhsil formasını seçmək hüququna malikdirlər.
58.6. Dövlət valideynlərin bu hüquq və vəzifələrinə qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada
yalnız uşağın mənafeyi tələb etdiyi hallarda müdaxilə edə bilər.
Maddə 59. Uşaqların hüquq və mənafelərinin müdafiəsi sahəsində valideynlərin hüquq
və vəzifələri
59.1. Valideynlər uşaqların hüquq və mənafelərini müdafiə etməlidirlər. Valideynlər
uşaqlarının qanuni nümayəndəsi kimi onları məhkəmələrdə, habelə hər hansı fiziki, hüquqi
şəxslərlə əlaqədar hüquqlarını və maraqlarını buna səlahiyyət almadan müdafiə edə bilərlər.
59.2. Valideynlərin və uşaqların maraqları arasında ziddiyyət yarandığı müəyyən olunarsa,
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı uşaqların hüquq və mənafeyini müdafiə üçün nümayəndə
təyin etməlidir.
Maddə 60. Valideynlik hüquqlarının həyata keçirilməsi
60.1. Valideynlik hüquqları uşaqların mənafeyinə zidd həyata keçirilə bilməz.
60.2. Valideynlik hüquqlarını həyata keçirərkən valideynlər uşaqların mənəvi inkişafına,
fiziki və psixi sağlamlığına xələl yetirməməlidirlər. Uşaqların tərbiyəsində onların istismarına,
təhqir edilməsinə, mənəviyyatının alçaldılmasına, qəddarlığa, kobudluğa, biganəliyə yol verilə
bilməz. Valideynlik hüquqlarını həyata keçirərkən uşaqların hüquq və mənafelərinə ziyan
vuran valideynlər qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
60.3. Uşaqların tərbiyə və təhsilinə aid olan bütün məsələlər uşaqların hüquq və mənafeləri,
onların rəyi nəzərə alınmaqla, valideynlərin qarşılıqlı razılığı əsasında həll olunur. Valideynlər
(onlardan biri) öz aralarında olan narazılığı həll etmək üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına
və ya məhkəməyə müraciət edə bilərlər.
60.4. Valideynlər ayrı yaşadıqda uşaqların yaşayış yeri onların razılığı ilə həll edilir.
Valideynlər arasında razılıq olmadıqda, məhkəmə mübahisəni uşaqların hüquq və
mənafelərini, onların rəyini və sair halları (uşaqların qardaş və bacılarına, valideynlərdən hər
birinə olan bağlılığı, valideynlərin əxlaqi və digər şəxsi keyfiyyətləri, uşağın yaşı, onun inkişafı
və tərbiyəsi üçün şərait yaradılması) nəzərə almaqla həll edir.
Maddə 61. Uşaqlarından ayrı yaşayan valideynin valideynlik hüquqlarının həyata
keçirilməsi
61.1. Uşaqlardan ayrı yaşayan valideyn onlarla ünsiyyət hüququna, uşaqların tərbiyə və
təhsili ilə bağlı məsələlərin həll edilməsində iştirak etmək hüququna malikdir.
61.2. Uşaqlarla yaşayan valideyn uşağın fiziki, psixi sağlamlığına, onun əxlaqi inkişafına
zərər yetirməyən digər valideynlə uşağın ünsiyyətinə mane olmamalıdır.