4
Tə dqiqatın mə qsə d və və zifə lə ri.Tədqiqatın əsas məqsədi bazar iqtisadiyatı
şə
raitində sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin formalaşması əsas istiqamətlərinin
müəyyən edilməsi,sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin formalaşmasının dövlət
tənzimlənməsi və dünya təcrübəsi istiqamətləri əsasında elmi cəhətdən
ə
saslandırılmış təklif hazırlamaqdan ibarətdir.
Dissertasiya işində qarşıya qoyulmuş məqsədə nail olmaq üçün aşağıdakı vəzifələr
yerinə yetirilmişdir:
-Azərbaycan iqtisadiyyatında sığortanın yeri və rolu ,sığortanın mahiyyəti və
prinsipləri,sığorta xidməti qiymətlərinin və tariflərini hesablanması
metodları,sığorta münasibətlərinin təşkili formaları araşdırılır,
- Sığorta təşkilatlarının gəlir və xərcləri təhlil edilir,
-Sığorta təşkilatlarının maliyyə fəaliyyətinin nəticələrinin mövcud vəziyyəti
təhlil edilir,
-Sığorta təşkilatlarının ödəmə qabiliyyəti və onun mövcud vəziyyəti təhlil edilir,
- Müasir dövrdə sığorta ehtiyatlarının formalaşması və onların yerləşdirilməsi
istiqamətləri araşdırılır,
-Bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlət tənzimlənməsi və dünya təcrübəsi əsasında
sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin formalaşması və təkmilləşdirilməsi
istiqamətləri müəyyən edilir.
Tə dqiqatın predmeti.Bazar iqtisadiyyatında sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin
formalaşması istiqamətləridir.
Tə dqiqatın obyekti.Sığorta təşkilatlarının maliyyə münasibətləri seçilmişdir.
Tə dqiqat iş inin informasiya bazası.Tədqiqatın informasiya bazasını “ Sığorta
fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Dövlət Statistika
Komitəsinin ,Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən sığorta
təşkilatlarının materialları,Nazirlər Kabinetinin və Milli Məclisin sığorta bazarı
haqqında normativ –hüquqi aktları, sığorta haqqında dərsliklər (azərbaycan və rus
dillərində) təşkil etmişdir.Tədqiqat işində internet şəbəkəsininin informasiya
bazasından da istifadə edilmişdir.
5
Tə dqiqatın elmi yeniliyi və praktiki ə hə miyyə ti.Tədqiqatın elmi yeniliyi
aşağıdakılardan ibarətdir:
-Müstəqillik əldə etdikdən sonra respublikada sığorta işinin inkişafı mərhələli
şə
kildə təhlil edilir,
- ölkə iqtisadiyyatının spesifik xüsusiyyəti nəzərə alınaraq sığorta təşkilatlarının
maliyyəsinin formalaşmasının nəzəri-metodoloji məsələləri araşdırılır,
-sığorta təşkilatlarının maliyyə fəaliyyətinin nəticələri və onlardan istifadə
istiqamətləri təhlil edilir,
-sığorta təşkilatlarının ödəmə qabiliyyətinin təmin edilməsində xüsusi vəsaitlərinin
və sığorta ehtiyatlarının rolu araşdırılır,
- sığorta ehtiyatlarının investisiya yönəldilməsi prinsipləri və hədləri araşdırılır,
-sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin formalaşması sahəsində dövlət tənzimlənməsi
istiqamətləri təhlil edilir,
- ölkəmizin sığorta sisteminin dünya sığorta sisteminə harmonik inteqrasiyasına
nail olunması, sığorta təşkilatlarının maliyyəsinin beynəxalq standartlara
uyğunlaşdırılması üçün təkliflər verilir.
Tədqiqatın təcrübi əhəmiyyəti tədqiqatın nəticələrindən və təkliflərindən sığorta
təşkilatlarının maliyyəsinin formalaşmasında istifadə etməkdən ibarətdir.
ş
in həcmi və strukturu.Dissertasiya işi giriş , üç fəsil, nəticə və 22 addaistifadə
edilmi ədəbiyyat siyahısından ibarət olmaqla 92 səhifədir.Dissertasiya işində 9
cəvdəl verilmişdir.
6
I Fə sil. Sığ orta təş kilatlarının maliyyə sinin formalaş masının nə zə ri -
metodoloji mə sə lə lə ri
1.1.Azərbaycan iqtisadiyyyatında sığortanın yeri və rolu
Dünya miqyasında iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə sığorta xidmətləri geniş
yayılmışdır. nkişaf etmiş qərb ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, iqtisadi və sosial
həyatda təsərrüfat subyektlərinin, fərdi təsərrüfatların istənilən addımı məhz sığorta
münasibətləri ilə müşayiət olunur. Belə ki, bu ölkələrin istər hüquqi, istərsə də fiziki
şə
xsləri sığortanın bir çox növləri üzrə öz əmlak və sağlamlığını, bir sözlə, malik
olduqları nə varsa, hamısını bütün risklərdən sığorta etdiririrlər. Bununla da hər bir
şə
xs qabaqcadan cüzi bir məbləğ ödəməklə öz sağlamlığını və əmlakını təminat altına
almış olur və hər hansı hadisə nəticəsində dəymiş ziyanı aradan qaldırmaq üçün heç
bir əlavə xərc sərf etmədən sığorta şirkətlərinin ödədikləri vəsaitlər hesabına tez bir
zamanda bərpa olunaraq hadisədən əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Yəni həmin şəxs
iqtisadi çətinliyə düşmür və öz fəaliyyətini əvvəlki kimi davam etdirir.
Bildiyimiz kimi hər bir hüquqi və fiziki şəxsin iqtisadi vəziyyəti onun təmsil
olunduğu ölkənin iqtisadi vəziyyətinə birbaşa təsir edir.Ona görə də sığorta
xidmətlərindən geniş istifadə olunan ölkələrdə iqtisadi cəhətdən öz inkişaf tempini
saxlamaqla əhalinin gəlir və yaşayış səviyyəsi yüksək olur. Bir sözlə, sığorta iqtisadi
inkişafa təsir edən əsas amillərdən biridir.
Müasir dövrdə Azərbaycan iqtisadiyyatında da sığortanın rolu durmadan artır.
Bildiyimiz kimi bazar iqtisadiyyatının ən vacib struktur komponentlərindən biri azad
sahibkarlıq fəaliyyətidir. Hər bir sahibkar fəaliyyətini öz riski üzərində qurur, hər bir
işinə, qəbul etdiyi qərara və onun nəticəsinə görə birbaşa məsuliyyət daşıyır. Məhz
bu səbəbdən ehtiyat tədbiri kimi sığortaya böyük ehtiyac vardır. Yəni bazar
iqtisadiyyatının inkişafı sığorta münasibətlərinin formalaşmasına təkmilləşməsinə
şə
rait yaradır və ona təkan verir.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda sığortanın inkişafı bir neçə mərhələni əhatə etmişdir:
-inqilabdan əvvəlki dövr (1917-ci iloktyabr inqilabından əvvəlki);
Dostları ilə paylaş: |