Microsoft Word aliyeva gulsen docx
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
82
-Kredit və depozitlər. Bu Məcəllə ilə ölkə ərazisində yerləşməli olan aktivlərin payını müəyyən etmək ,əmanətin etibarlığını və diversifikasiyasını təmin etmək məqsədilə hər bir kateqoriya üzrə sığortaçının vəsaitlərinin yerləşdirilməsinin maksimum həcmi müəyyən edilir. Fransız sığorta şirkətləri digər hüquqi şəxslər kimi 33% dərəcəlik gəlir vergisi ödəyirlər.Bundan əlavə sığorta şirkətləri həmçinin xərcləri çıxmaqşərti ilə investisiyadan gələn gəlirlərdən və sığorta haqlarından vergi ödəyirlər. Fransa Vergi Məcəlləsinin 991-ci maddəsinə uyğun olaraq hər bir sığorta müqaviləsinə,sığortalanmış riskin növündən asılı olaraq7-30% arasında dəyişən vergi dərəcəsi tətbiq olunur. Bu maddədə bəzi istisnalar da mövcuddur. Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq sığorta şirkətləri ƏDV ödəməkdən azaddırlar. Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri ( Polşa,Sloveniya,Çexiya,Macarıstan). Mərkəzi və Şə rqi Avropa ölkələri içərisində Polşa 1-ci yerdədir.Belə ki, qeyd edilən ölkələr arasında həyat sığortası üzrə yığılan sığorta haqlarının 51%-i (1,484 mlrd ABŞ dolları) ,qeyri-həyat sığortası üzrə isə 50%-i (3,041 mlrd ABŞ dolları) Polşanın payına düşür. Sığorta bazarının böyüklüyünə görə 2-ci yeri Çexiya təşkil edir. Bu ölkələrdə daxil olan sığorta haqlarının üçdə bir hissəsi həyat sığortasının, üçdə ikisi isə qeyri-həyat sığortasının payına düşür.Bu ölkələrdə sığorta sahəsindəki dövlət inhisarına son qoyulub,sığorta tarifləri və şərtləri çox hallarda dövlət nəzarəti orqanları tərəfindən deyil,bazarla müəyyən edilir. Baltikyanı ölkələri (Latviya,Litva,Estoniya) Bu ölkələrin iqtisadiyyatının digər MDB ölkələrinə nisbətən açıq olması burada 1993-cü ildən bəri sığorta haqlarının stabil artımına səbəb olmuşdur. Bu ölkələr arasında həyat sığortası üzrə toplanan sığorta haqlarının 29%-i Estoniyanın payına düşür.Lakin bu göstərici Latviya və Litvada aşağıdır.Bunun da səbəbi bu ölkələrdə bu sığorta növünün dövlət tərəfindən kifayət qədər müdafiə olunmamasıdır.Lakin son illərdə sığortaçılar üçün uzunmüddətli həyat sığortası üzrə müqavilələrə tətbiq olunan vergi güzəştləri bu sahədə irəliləyişlərə səbəb olacaqdır.Bu ölkələr arasında qeyri-həyat sığortası üzrə yığılan sığorta haqlarının 48%-i Latviyanın,28%-i Litvanın ,24%-i Estoniyanın payına düşür. 83
Müstəqil Dövlətlər Birliyi (Rusiya,Ukrayna,Azərbaycan,Belarusiya, Moldava,Tacikistan,Qırğızıstan,Türkmənistan,Özbəkistan,Qazaxıstan). MDB öklələri içərisində həm iqtisadi baxımdan,həm də bazarın potensial həcmi baxımdan ən inkişaf etmiş bazar Rusiyadadır.Belə ki,regionda toplanan sığorta haqlarının 90%-ə qədəri( 4mlr.doll) və ÜDM-un 68%-i Rusiyanın payına düşür.Regionda böyüklüyünə görə 2-ci yeri tutan Ukrayna bazarı 6,5%-lik paya malikdir. Qalan ölkələrin payına sığorta haqlarının 4%-i düşür. Region ölkələri arasında belə fərqin yaranması dövlətlərin iqtisadi inkişaf səviyyəsi ilə yanaşı əhalinin sayı ilə də izah olunur.Belə ki, Rusiya və Ukraynada MDB ə halisinin 70%-i yaşayır .Həmçinin regiona qoyulan investisiyalar da qeyri-bərabər paylanmışdır.Belə ki, regiona qoyulan investisiyaların yarısı Rusiyaya,30 %-i isə Qazaxıstan və Azərbaycanın payına düşür. Cənubi-Şərqi Avropa (Albaniya ,Bosniya və Hersoqovina,Bolqarıstan ,Yuqoslaviya ,Xorvatiya,Makedoniya,Ruminya).Bu regionun ən inkiçaf etmiş bazarı Xorvatiyadadır. kinci böyük bazar isə Ruminya bazarıdır. Bu regionda həyat sığortası inkişaf etməyib.Serbiya və Çernoqoriyada ,Albaniyada həyat sığortası üzrə əməliyyatlar aparılmır.
84
Müasir Azərbaycan sığorta bazarı dövrümüzün tələbləri, ehtiyacları və bütövlükdə dünya maliyyə sistemində baş verən pozitiv dəyişikliklərin təsiri nəticəsində intensiv sürətlə inkişaf etməkdədir. Qeyd edək ki, son illər ərzində ölkəmizdə milli sığorta bazarının strukturlaşması prosesi,onun kapitallaşma səviyyəsi daha yüksək templərlə təmin edilmişdir.Sığorta sisteminin inkişafını xarakterizə edən sığorta tədiyyələrinin ÜDM-yə nisbəti-makroiqtisadi göstəricisi 0,75%-dək yüksəlmişdir.Sığorta mükafatlarının artım tempi ÜDM-nin artım tempi ilə korrelyasion əlaqədə olub, hər il orta hesabla 25-30% təşkil etmişdir. Sığorta təşkilatlarının maliyyə təhlükəsizlyini təmin etmək məqsədilə sığorta təşkilatlarının nizamnamə kapitalının miqdarı artırılmışdır. Belə ki, 2011-ci ildə sığortaçılar üçün 3 mln.manat,təkrarsığortaçılar üçün 6 mln.manat ;2012-ci ildə uyğun olaraq 4 və 8 mln.manat; 2013-cu ildə isə 5 və 10 mln.manat müəyyənləşdirilmişdir. Bundan başqa 2009-cu il yanvarın 1-dən etibarən sığorta və təkrarsığorta təşkilatlarının mənfəətinin nizamnamə kapitalının artırılmasına yönəldilən hissəsi mənfəət vergisindən azad edilmişdir. Bütün bu tədbirlər sığorta təşkilatlarının
85
ödəmə qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsi və həmin şirkətlərin kapitallaşma səviyyəsinin artırılması məqsədi daşıyır. Lakin bütün bunlara baxmayaraq respublikamızda sığorta hələ də inkişaf edən bazarın ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilməmişdir.Belə ki, aparılan tədqiqatlar göstərirr ki, ölkədə sığorta bazarının potensialının cəmi 5-10% -dən istifadə edilir.Bunun müəyyən səbəbləri vardır: Təhlil göstərir ki,respublikada sığorta bazarının inkişafını ləngidən əsas amil sığorta şirkətlərinin xüsusi vəsaitlərinin,eləcə də mövcud ehtiyatlarının sığorta bazarının real tələbatlarına cavab verməməsidir.Nəticədə sığortaçılar iri risklərin sığortalanmasını qəbul etmək,məsuliyyətin xeyli hissəsini öz üzərinə götürmək iqtidarında deyillər.Buna görə də onlar böyük miqdarda maliyyə resurslarını xaricə təkrarsığortaya verməyə məcbur olurlar. kinci mühüm amil isə müəssisə və təşkilatların kifayət qədər tədiyyə qabiliyyətliliyinin və sərbəst vəsaitlərinin olmamasıdır.Beynəlxalq təcrübə göstərir ki,sahibkarliq subyektlərinin tədiyyə qabiliyyəti artdıqca onların sığortaya ayrılan xərcləri də üstün sürətlə artır.Digər tərəfdən hazırda Azərbaycan Respublikasında ə halinin orta təbəqəsi hələ formalaşmamışdır. qtisadi cəhətdən EÖ-in təcrübəsi göstərir ki,məhz əhalinin bu təbəqəsi sığorta xidmətlərindən istifadədə daha çox maraqlıdır.Onlar üçün sığorta əmlak maraqlarının və stabilliyin qorunması alətidir ki,bu da son nəticədə cəmiyyətdə stabilliyin təmin edilməsinə imkan verir. Üçüncü amil isə psixoloji məqamın mövcud olmasıdır.Qeyd edək ki,hazırda sığorta çoxları üçün dərk edilmiş tələbat,sosial və əmlak stabilliyinin həlli üsulu deyildir. Ümumiyyətlə,respublikamızda sığorta sisteminin inkişafı və onun dünya sığorta sisteminə inteqrasiyasının təmin edilməsi üçün aşağıdakı tədbirlər həyata keçirilməlidir: -ölkənin sığorta şirkətlərinin sığorta ,maliyyə və investisiya fəaliyyətinin prioritet istiqamətləri müəyyən edilməli və milli sığortaçıların vergiyə cəlbetmə
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|