Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı
Nazirliyi
Azərbaycan Elmi-tədqiqat Tərəvəzçilik
İnstitutu
S.P. Həsənov
TƏRƏVƏZLƏR
keyfiyyəti
kimyəvi-texniki nəzarət
standartlar
“Yeni Poliqrafist” MMC
2013.
2
Rəyçi və elmi redaktor: kənd təsərrüfatı
üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent
,
Məmmədov Fuad Hüseyn oğlu.
Rəyçilər: biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baratxan Böyükağa oğlu Eyyubov.
Kənd təsərrüfatı üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Şakir Babayar oğlu Quliyev.
S.P. Həsənov: kənd təsərrüfatatı üzrə fəlsəfə
doktoru, dosent
Kitabda kənd təsərrüfatı məhsullarının keyfiyyətinin
fiziki-kimyəvi tədqiqinin ümumi qaydaları öz geniş əksini
tapmışdır. Eyni zamanda xammalın və hazır emal məhsullarının
keyfiyyətinin tədqiqindəki texniki-kimyəvi qaydalar şərh
olunur.
Kitabda məhsulların keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması
istiqamətində aparılan elmi-tədqiqat işlərinin təklif olunan
analiz metodları və bir sıra əsas kimyəvi reaktivlərin
hazırlanması üsulları da salınmışdır.
Kitab kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı sahəsində
çalışan mühəndis-texniki, tədqiqat işləri ilə məşğul olan
laboratoriya işçiləri üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Kitabın nəşri ilə əlaqədar Azərbaycan Elmi-tədqiqat
tərəvəzçilik institutunun Elmi Şurasında baxılmış (protokol №
8. 8 may 2013-cu il) nəşr edilməsi məqsədə uyğun hesab
edilmişdir.
Kitab müəllifin şəxsi vəsaiti hesabına nəşr olunub.
UOT 664.87
“Yeni Poliqrafist” MMC
3
G İ R İ Ş
Bütün il ərzində ölkə əhalisini keyfiyyətli meyvə
tərəvəz məhsulları ilə təmin etmək dövlətin və dövlət
başçısının qarşısında duran vacib məsələlərdən biridir.
Əhali tərəfindən meyvə-tərəvəzin istifadəsi ardıcıl
olaraq hər il artır. Eyni zamanda onların çeşidi və
keyfiyyəti də yaxşılaşır.
Əhalinin qida məhsullarına olan tələbatının
təklükəsizliyi ölkə prezdentinin təsdiqlədiyi bir sıra
rəsmi sənədlərdə öz əksini tapmışdır.
XX-əsrin əvvəllərində respublika ərazisində
tərəvəzçilik zəif inkişaf etmişdir. Onların emalı
saxlanması üsulları çox primitiv şəraitdə həyata
keçirilirdir. Onların emalında yalnız kələmin
qıcqırdılması, duza qoyulması, meyvələrin qurudulması,
isladılması kimi sadə üsullar tətbiq olunurdu.
Sahənin mütəmadi inkişafı keçən əsrin 50-ci
illərin sonunda özünün planlı surətdə inkişafın başladı.
Kənd təsərrüfatının intensiv inkişafı, istehsalın
mərkəzləşdirilməsi, elmi surətdə hazırlanmış
texnolojiyaların istehsalata tətbiqi yeni tərəvəz
anbarlarının quraşdırılması, yeni növ taraların
qablaşdırılmaya tətbiqi, soyuducular və emal üçün
tətbiq olunan yeni texnologiyalar sahənin inkişafına öz
müsbət təsirini göstərməyə başladı. Anaclıq tərəvəzləri,
toxumluq kartofların saxlanması üçün müasir
texnologiyaların işlənib hazırlanması həyata keçirildi.
Artıq meyvə tərvəzlərin emalı sahəsində aseptik
konservləşdirmə sublimasiya üsulu ilə qurutma maye
4
halında azotun tətbiqi kimi yeni texnologiyalar meydana
gəldi.
Hazırda ölkəmizdə yeni soyuducu saxlama
anbarlarının tikilib istifadəyə verilməsi istiqamətində
işlər həyata keçirilir.
Hələ bu sahənin təhcizatının inkişafı üçün çox
işlər görmək lazımdır. İlk növbədə itkisiz və enerji
qoruyucularını təmin edə bilən texnologiyalar işlənib
hazırlanmalıdır.
Belə bir xalq təsərrüfatı əhəmiyyətli məsələlərin
həyata keçirilməsində çoxlu sayda rusiya və xarici
ölkənin alimləri tədqiqat işləri aparmışlar.
Meyvə-tərvəzlərin keyfiyyəti, kimyəvi tərkibi
biokimyəvi prosseslərin təhlili F.V. Tserevitinovun, A.J.
Oparinin, Y.V. Rakitinin, L.V. Metlitckinin,
V.L. Kretoviçin əsərlərində özünün şərhini tapmışdır.
Meyvə tərəvəzin saxlanması, emalı texnologiyası
dərsliyi ilk dəfə J.M. Minin, N.V. Saburov və
M.V. Antonov tərfindən hazırlanmışdır.
Sonradan bu istiqamətdə çoxlu tədqiqat işləri
aparılmış və kitablar nəşr olunmuşdur. A.F. Fan-Yung,
A.F. Namestnikov, B.L. Flaumenbaum, A.K. İzotov,
A.A. Kolesnik, K.P. Lemarinye, E.P. Şirokov və
başqalarının bu sahədə geniş tədqiqat işləri olmuş
nəticələri müxtəlif dərslik və digər kitablarda öz əksini
tapmışdır.
Respublikamızda belə bir vəsaitin azərbaycan
dilində olmaması, elm sahəsinə yenicə qədəm qoyan
gənclər üçün bir sıra çətinliklər yaradılır. Bütün bunları
nəzərə alaraq və bu sahədə uzun illərin təcrübəsindən