Microsoft Word Alma turshusu doc



Yüklə 0,79 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə33/33
tarix11.06.2018
ölçüsü0,79 Mb.
#47986
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33

141 

 

müəyyən edən göstəricilər də  təyin edilir. Məsələn, 



baş soğan məhsullarında boğaz kürəsi ilə zədələnməni 

müəyyən etmək üçün 50 soğan başından az olmayan 

sayda orta nümunədən götürürlər. Qabığı soyularaq 

boğaz çürüməsi müşahidə olunarsa, onda bütün 

nümunələri qabığının soyulub baxılmasına icazə 

verilir. 

Xiyar, qarmız, yemiş, badımcan və başqa meyvələrin 

standartlarında onların keyfiyyət göstəricilərinə 

yetişkənliyi müəyyən edən daxili quruluş ifadəsi əlavə 

edilmişdir. 

Bu standartlarda onların daxili qurluşunu müəyyən 

etmək üçün orta nümunənin çəkisinin 3%-i qədər 

meyvənin kəsilib baxılmasına icazə verilir. 

Kartof məhsullarına tətbiq olunan standartlarda kartof 

yumrularında olan nişastanın miqdarı becərilmə 

zonasından aslı olaraq 13-16% arasında norma kimi 

qəbul olunur. Bir sıra standartlarda məhsulun dad 

göstəriciləri (şirin bibər) və rənginə görə (qırmızı baş 

kələm) göstəricilər daxil olunur. 

2-ci bölmə. Məhsulun qəbulu və  təhvili qaydalarında 

məhsulun istehsalçıdan, tədarükçüyə  və ya emala 

verilməsində tələb olunan qaydalar verilir.  

Bu bölmədə  əsasən məhsulun keyfiyyətinin sınağı 

üsulları, onların keçirilmə müddətləri, ardıcıl olaraq 

keyfiyyətin yoxlanması  və burada məhsulun tərkibi 

keyfiyyət əlamətləri göstərilir. 

Meyvə  tərəvəzlərin keyfiyyətinin təyin olunmasında 

əsas üsul olaraq seçim nəzarət üsulundan istifadə 

142 

 

olunur. Bunun üçün seçim nümunələri götürülür və bu 



orta nümunə  əsasında, məhsul partiyasının keyfiyyəti 

haqqında göstəricilər müəyyən olunur. Nəticədə 

standartlarda nəzərdə tutulmuş keyfiyyət normaları 

kənarlaşmalar bütün məhsul partiyasına  şamil olnur. 

Məhsul partiyası dedikdə eyni sorta malik, eyni vaxtda 

qəbul olunmuş və təhvil verilən, keyfiyyət göstəriciləri 

eyni vəsiqədə tərtib olunmuş müəyyən miqdar məhsul 

nəzərdə tutulur. Bir sıra standartlarda məhsul 

partiyasının təyin olunmasına məhdudiyyət qoyulur. 

Misal üçün tez yetşən alma məhsullu standartında 

partiyanın həcmi bir nəqliyyat vahidi ifadəsi ilə 

məhdudlaşdırılır. Digər misal təzə çiyələk partiyasının 

standartında: eyni müddətin yığımı, partiyanın çəkisi 1 

tondan çox olmamalıdır ifadəsi yazılır. 

3-cü bölmə keyfiyyətin təyini üsullarıdır. Burada 

standartla müəyyən olunmuş norma və keyfiyyətin 

göstəriciləri öz əksini tapılmalıdır. Bu bölmədə 

aşağıdakı altı bəndlər vardır. 

Orta nümunənin seçilməsi üsulları; 

Keyfiyyətin təyininin keçirilməsi (sınağı); 

Nəticələrin işlənib hesablanması. 

Orta nümunənin götürülməsi üsulu və nümunənin 

miqdarı bu bölmə altı  bəndə öz əksinə tapmalıdır. 

Yeşiklərdə  gətirilən meyvə-tərəvəzlərdən standartla 

vahid nümunə seçimi aparılır. 100 yeşik məhsul 

partiyasından  ən azı 3 yeşikdən nümunə götürülür. 

100 yeşikdən çox olan məhsuldan 50 yerdən və əlavə 

olaraq bir yerdən də nümunə götürülür. Ayrılmış 




143 

 

qablardan götürülən nümunələrdən isə orta 



nümunələrdən isə orta nümunəni ayrırlar. Bu orta 

nümunə yerlərdən götürülən nümunələrin ümumi 

çəkisinin 10%-dən az olmamalıdır. Bir sıra 

standartlardan (çiyələk, qara qarağat, badımcan və 

bibər) məhsullarından hər bir yeşikdən analiz üçün 

nümunənin götürülməsi qeyd olunur. 

Keyfiyyətin sınağı adlı bölmə altında aparılan 

keyfiyyət analizlərinin üsulları, göstəriciləri, analizin 

aparılma müddətləri və ardıcıllığı göstərilməlidir. 

Keyfiyyət analizləri məhsuldan götürülmüş orta 

nümunənin başa çatmasından dərhal sonra və ya 24 

saat müddətində  həyata keçirilməlidir.  İlk dəfə 

məhsulun çirklənmə  dərəcəsi müəyyən edilir. Bura 

torpaq, yarpaq, inkşaf etməmiş meyvələr aid olunur. 

Kartof  və kökümeyvələrdə çirklənməsi onlarda olan 

çirkin yuyulması ilə müəyyən edilir. Əgər çirklənmə 

cüzi miqdardadırsa onu məhsulun üzərində əski parcas 

ilə silirlər. 

Standartda göstərilən nümunə analizlərinin 

göstəriciləri (meyə-tərəvəzin təmizliyi, mexaniki 

zədələnmə, zərərvericilər tərəfindən zədələnmə, 

xəstəlikdən zədələnmə, sorta uyğunluğu, orta ölçü

forma, orta çəki) ölçmə, tərəzidə  çəkmə  və vizual 

baxışla qiymətləndirmənin köməyi ilə aparılır. Sonrakı 

mərhələdə orqanoleptiki üsulla nümunənin rəngi, dadı, 

iyi, sıxlığı müəyyən edilir. 

Sonra hər bir göstəricinin nəticələri standartda 

göstərilən göstəricilərlə tutuşdurularaq müqyisə 

144 

 

olunur.  Əgər hər hansı bir göstərici standartda qəbul 



olunmuş göstəricisindən fərqlənirsə, onda onun hansı 

əmtəə növünə uyğun olduğu müəyyən edilir. 

Əgər məhsulun hər hansı bir spesifik göstəricisi tələb 

olunan normaya uyğun gəlmirsə onda bütün məhsul 

partiyası  aşağı növ kimi qəbul olunur. Əgər məhsul 

qüvvədə olan standartın tələblərinə cavab vermirsə, 

aşağı növün tələblərinə cavab vermirsə, onda həmin 

partiyadakı 

məhsul qeyri standart kimi 

qiymətləndirilir.  

3-cü bölmənin bölmə altı  bəndində alınan nəticələrin 

hesablanmasında istifadə olunan formullar, 

hesablamanın dəqiqliyi, alınan məlumatların 

yuvalaşdırma dərəcəsi, təkrar təyin etmələr arasındakı 

fərqlər aydınlaşdırılır. 

4-cü. Qablaşdırma, markalama, daşınma və saxlanma 

bölməsində 

məhsulun qablaşdırılmasına, 

markalanmasına qoyulan tələblər, markalanmasına, 

taraların tipinə, qablaşdırıcı materiallar, onların 

istifadə üsulları, hər bir taraya yerləşdiriləcək 

məhsulun maksimum miqdarı, qablaşdırılan taraların 

daşınma zamanı yığılma üsulu, və məhsulunun tarasız 

daşınmasına olan tələblər göstərilməlidir. 

Eyni zamanda bu bölmədə daşınmanın üsulu, müddəti, 

temperaturu və 

nəmliyi haqqında məlumat 

verilməlidir. Daşınma zamanı  həmin məhsulun 

saxlanma texnologiyası, rejimi, kamerada 

yerləşdirilməsi, qulluq və realizə qabağı hazırlıq işləri 

qeyd olunmalıdır. 



145 

 

Hər bir məhsul partiyası onun keyfiyyət vəsiqəsi ilə 



müşayət olunur. Standartlarda həmin vəsiqənin 

əsasında olan məlumatlar göstərilmişdir: 

vəsiqənin nömrəsi; 

göndərən təşkilatın adı və ünvanı; 

məhsulu qəbul edən təşkilatın adı və ünvanı; 

məhsulun adı; 

əmtəənin növü; 

seleksiya və ya pomaloji növ; 

yerlərin sayı, məhsulun tara ilə və tarasız çəkisi; 

qablaşdırma və göndərmə tarixi; 

vaqonun və ya avtomobilin nömrəsi; 

daşınma müddətinin son həddi, günlə; 

istifadə olunan pestisidin adı və son istifadə tarixi; 

keyfiyyət üçün cavabdehin soy adı;  

qüvvədə olan standartların nömrəsi. 

 

 



 

Beynəlxalq və avropa standartlarına əsasən tərəvəz 

məhsullarının ölçülərinə qoyulan standartlar. 

 

Tez yetişən kartof, çəkisi, q                                     baş soğan, diametri, mm 

20 qramdan az olmamalıdır                                              soğanaq 10-20 

                                                                                                         15-25 

Kələmin çəkisi, q                                                                             20-40 

Tez yetişən sortlar                                                                            40-70 

350-dən az olmamalıdır                                                                   70 və çox 

Digər kələmin çəkisi 

500-dən az olmamalıdır                                        kəvər, diametri, mm 

Gül kələm, diametri, mm                                      10 mm-dən az olmamalıdır 

110-dan az olmamalıdır                                        Xiyarın çəkisi, q 

146 


 

Kök, diametri mm, çəkisi q                   Açıq sahədə becərilən xiyarın 

Diametri 10 mm-dən az çəkisi               çəkisi 180 q-dan az olmalı 

150 q-dan çox olmamalıdır tez              İstixana xiyarları 250 q-dan az 

yetişən sortlar üçün digər sortlar           olmamalı, uzunluğu 300 mm- dən  az 

diametri 20 mm-dən az olmamalıdır     olmamalı, diametri 40-70 mm-dən az 

çəkisi 150 q-dan çox olmamalı              olmamalı 

pomidor,  diametri, mm  

 

yumru formalar 



35-40                                                       Paxla, diametri, mm ekstra,  

40-47                                                      6 mm çox olmayan                                                    

47-57                                                       I  9 mm çox olmayan  

57-67                                                       II  9 mm çox olanlar 

77-87                                                       Göbələklər (istixana şampinionu), 

                                                                papağının diametri və ayaqlarının                            

                                                                uzunluğu, mm  

Uzunsov formalar 

30-35                                                                 Örtülü sahədə 

35-40                                                         papağı                      Ayağı 

40-47                                                         I 15-35                      20 

47-57                                                         II 30-55                     25 

57 və çox                                                  III 45 və daha çox      30 

Badımcanın, diametri, mm girdə və 

armuda bənzər-70, uzunsov-40                                 Açıq sahədə 

 

                                                                 Papağı                          Ayağı 



                                                                 I 20-35                           20 

                                                                 II 30-65                          25 

                                                                 III 60 və daha çox          30 

                                                                                                                                                  

                                                                Qıtıq otu, diametri və uzunluğu, mm 

 

                                                                   I 25                                         200 



                                                                   II  15                                      100

   


 

 

 



 

 

                                                        




147 

 

Ə D Ə B İ Y Y A T 



 

Бабичева  О.Н.,  Иванова  Г.А.  Немец  С.М. 

Техологический 

контрол 


овощесушильного 

пищеконцентратного  производства.  М., «Пищевая 

про- мышленность». 1967, 293 с. 

Широков  Е.П.  Практикум  по  технологии 

хранение  и  переработки  плодов  и  овощей  Москва 

«Колос» 1974, 222 с. 

Технология  хранения  и  переработки  плодов  и 

овощей  с  основами  стандартизации  Москва  ВО « 

Аеропромиздат» 1988, 318 с. 

Сборник  ГОСТов  на  картофель,  овощи,  плоды, 

ягоды  и  продукты  их  переработки.  Издательство 

стандартов (последнее издание). 

Сборник  технологических  инструкций  по 

производству  консервов.  В        2-х  томах.  М:  Пищевая 

промыщленность, 1977. 

Справочник  товароведа  продовольственных 

товаров т.1, М: Економика, 1968. 

Справочник  для  работников  лабораторий 

пищеконцентратного и  обощесущильного прозводств 

Т.Ж. Алимова, В.Н. Гулеев, Т.С. Захаренко и др.; под 

ред.  В.Н  Гулеева,  и    Т.Ж.  Алимовой-М.: 

Агропромиздат, 1986-206 с. 

В.П.  Крищенко  Методы  оценки  качества 

растительной продукции Москва «Колос» 1983. 190 с. 

Л.А.  Трисвятский,  Б.В.  Лесик,  В.Н.Курдина 

Хранение  и    технология    сельскохозяйственных 

продуктов.  Под  ред:  Л.А.  Трисвятский.  Изд. 2-е, 

перерав. и доп. М., «Колос» 1975. 448 с. 

148 

 

M Ü N D Ə R İ C A T 



Giriş.................................................................................................................3 

Tərəvəzlərin kimyəvi tərkibi və keyfiyyəti 

I. Fəsil. Kimyəvi tərkibin ümumi xarakteristikası.....................................5 

Azotlu maddələr............................................................................................11 

Karbohidratlar...............................................................................................13 

Üzvi turşular..................................................................................................19 

Qlikozidlər və alkaloidlər.............................................................................27 

Aşı maddələr və başqa polifenol birləşmələr................................................28 

Efir yağları....................................................................................................28 

Piqmentlər.....................................................................................................30 

Yağlar və mum..............................................................................................32 

Vitaminlər.....................................................................................................34 

Mineral maddələr..........................................................................................44 

II Fəsil. Tərəvəzlərin əmtəəlik keyfiyyəti..................................................51 

Becərmə şəraitinin məhsulun keyfiyyətinə və 

saxlanmsına təsiri......................................................................................... 51 

Keyfiyyət analizlərinin aparılması üçün orta nümunələrin 

seçilməsi........................................................................................................54 

Orqanoleptik üsulla keyfiyyətə nəzarət........................................................57 

Fizili-kimyəvi tədqiqat üsulları.....................................................................58 

Mayelərin sıxlığının areometrlə təyini..........................................................58 

Refraktometerik analiz üsulları.....................................................................60 

Laboratoriya refraktometrləri........................................................................61 

Kimyəvi  analizlərin üsulları və istifadə qadaları.........................................63 

Nəmliyin və quru maddənin təyini...............................................................63 

Nəmliyin qurutma üsulu ilə təyini. ..............................................................64 

Nəmliyin sabit çəkinin alınmasına qədər qurudulması üsulu ilə təyini....... 64 

Nəmliyin sürətli üsulla təyini 130

0

C temperaturda qurutma........................65 



VÇ-cihazı ilə qurutma (yüksək tezliklə-VÇ) ...............................................66 

(Titrlənən) ümumi turşululuğun təyini..........................................................69 

Aktiv turşululuğun (pH) təyini......................................................................72 

pH-ın indikator kağızı ilə təyini ...................................................................72 

pH-ın potensiometrik üsulla təyini ...............................................................73 

Şəkərlərin təyini............................................................................................74 

Şəkərlərin miqdarının ferrosimid üsulu ilə təyini ........................................74 

Qlükozanın miqdarının təyini.......................................................................79 

Lazım olan reaktivlər ...................................................................................81 

Nişastanın fermentativ hidroliz üsulu ilə təyin.............................................85 

Sellülozanın maddələrin təyini.....................................................................87 



149 

 

C vitaminin təyini.........................................................................................90 



Aşı və boyaq maddələrin təyini....................................................................95 

III Fəsil. Əsas reaktivlər və onların hazırlanması. 

Məhlulların hazırlanması.........................................................................100 

Faizli məhlulların qatılığı............................................................................100 

Titrli məhlullar............................................................................................105 

Kükürd və xlorid turşularının titrli  məhlulların hazırlanması....................106 

Titrin natrium karbonatla müəyyən olunması.............................................108 

Turşu titrinin natrium boratla müəyyən olunması......................................109 

Natrium hidrooksidin titrli məhlulunun hazırlanması (NaOH)..................110 

0,1n gümüş nitrat məhlulunun hazırlanması...............................................113 

(Şəkərləri təyin etmək üçün) Kalium permanqanat məhlunun 

hazırlanması................................................................................................114 

0,1n. Hiposulfit məhlulunun hazırlanması..................................................115 

Kalium bixromatla titrin müəyyən edilməsi...............................................116 

0,1 n. Yod məhlulunun hazırlanması..........................................................117 

Fiksanallardan məhlulların hazrlanması.....................................................119 

İndikatorların hazırlanması.........................................................................120 

IV Fəsil. Tərəvəz xammalının keyfiyyətinə tətbiq edilən 

texniki nəzarət üsulları.............................................................................122 

Xammalın sınağı üsulları ...........................................................................122 

Xammalda texniki analiz (təzə kartofda) ...................................................123 

Kartof yumrularında çirklənmənin təyin ...................................................124 

Təzə, ağbaş və gül kələm Xarici görkəmi, kütlə, 

ölçü və deffektlərin təyini. .........................................................................125 

Baş soğan (təzə) .........................................................................................126 

Təzə kök və çuğundur ................................................................................126 

Şüyüd, cəfəri, kərövüz göyərtiləri...............................................................127 

Ağ köklər və kasnı otu (təzə)  ...................................................................127 

Təzə göy noxud 128 

V Fəsil. Tərəvəz məhsullarının standartlaşdırılması 

Standartlaşdırmanın tarixi və vəzifələri......................................................129 

Standartların təsnifatı..................................................................................133 

Meyvə tərəvəz standartlarının qurluşu.......................................................138 

Beynəlxalq və avropa standartlarına əsasən tərəvəz  

məhsullarının ölçülərinə qoyulan standartlar..............................................145 



 

 

 

150 



 

Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyiu 

Aqrar Elm Mərkəzi 

Azərbaycan Elmi Tədqiqat Tərəvəzçilik İnstitutu 

Həsənov Sadıq Paşa oğlu 

 

 

Tərəvəzlər Keyfiyyətli, Kimyəvi-texniki 

Nəzarət, Standartlar 

 

 



 

 

 



Kompüter yığıcısı: R.Z. Rəcəbova 

Çapa imzalanıb: 07.05.2013 

Kağızın formatı: 60x84 1/16 

Fiziki çap vərəqi: 

Sifariş:  Sayı:100 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Kitab “Yeni poliqrafist” MMC-nın mətbəəsində 



çap olunmuşdur. 

Ünvan: Q. Qarayev Pr. 94 

Tel: (012) 570-34-56 

 

 




Yüklə 0,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə