460
P
Pampax - yazıq, qorxaq
Papışdan çıxmaq - qaynar sudan dərinin qabarıb soyulması
Pəyə - mal damı
Pota - kök
Pırın-pırın düşmax - kusmax
Pisikdirmək - əsəbiləşdirmək, hirsləndirmək (“Psix” sözünün
dilimizə uyğunlaşdırılmış forması fərz etmək olar).
Pişqi (bıçqı) - kiçik mişar, əksər hallarda pişqi - iki nəfərlə
istifadə olunur
S
Saqqa (sakka) bütöv, möhkəm (qoz kimi), dağılmayan və s. -
qalaqurma oyununda yalağa atmaq (salmaq) üçün istifadə olunan
müəyyən sayda qoz (2, 3, 4 və s. sayda);
- Bizinən oxiyən uşaxların hamısı saqqa qoz kimi qalıtdılar
Salvı (salvey) qərb bölgəsində selbə - əlçatmaz meyvə
ağaclarının meyvələrini salmaq üçün atılan təxminən 60-80 sm
uzunluğunda ağac;
- “Qız ağacı, qoz ağacı, hər yetən bir salvı atar”. Fərsiz ada-
ma kinayə ilə “salvı” da deyilir. Bic, çoxbilmiş uşaqlara “çiyələyə
salvey atan” deyirlər
Samı - öküz və kəlin boynuna qoyulan (taxılan) ağacdan
hazırlanmış alət
Sarma - dağ zirvəsinə aparan dolanbac
Sarağan – Çox da iri olmayan ağac növüdür. Bu ağacın
yarpaqlarından gön və dərinin aşılanmasında, ağacını isə mişarla
xırda doğrayaraq və ya ağır çəkiclə xırda tellərə arılanadək əzərək
kəlağayının hazırlanması prosesində ipəyin (kəlağayı üçün)
bişirilməsində istifadə olunur
Saz (Qşl., B.G.) - 1. qamışlıq;
- Donuzun koonu sazeydi, it də qooqu saldı saza
- 2. yüksək əhval-ruhiyyə; - kefi yaman
sazdı;
461
- Büyünnərim kefin sazdı
Selinti - çay selinin (suyunun) gətirdiyi çır-çırpı, ağac kötüyü
tullantıları
Sır-sır - çiskin;
- Gecə yaman sır-sırdı, hava açılmax istəmir
Silisçi - müstəntiq
Silosun - qırsaqqız, sırtıq
Sirt - evin damında iki tirin ucunun birləşdiyi sərt maili yer
Süyux - sıyıq
Surfa - süfrə
Səllim - boş, işsiz, avara, yiyəsiz
Siyatay (səyato) - bəzəksiz, bir rəngli parça
Sünəh - acgöz
Sinc - sifət, görünüş;
- Habı sinçinən hara geersən?
Son - övlad, nəsil;
- Bayrəm qadam da sonsuzdu, gör neçə ildi öylənitdi, uşağı
olmur.
Son beşik - ailənin sonuncu (axırıncı) uşağı;
- Habı Usuf məəm son beşiyimdi
Sərto - baramanın keyfiyyətli ipəyi alınandan sonra qalan
hissəsi
Ş
Şahad - dəyirmançının dən üyüdəndən sonra aldığı natural
əmək haqqı (un)
Şarrama (yağış) - şıdırığı (yağış)
Şorava - tər, şoravam axır
Şeqal - topuq (malda)
Şirni quşu - qənnadı məmulatı növü
Şitənmək, şitəndirmək - dadanmaq, dadandırmaq;
- Yaman şitənitdi, diyəsən ağzı dad görütdü
Şərəməz, şürəməz - yerli, yersiz
Şuluqçu - adama söz qoşan, bəzəkçi
462
Şundul - bambılı, yüngülxasiyyət insan
Şüvər, şüddəh - nazik çubuq
Şırfıl - lobya sıyığından hazırlanmış xörək
Şir - rəngli boya
Şirçi - rəngsaz
Şöftə - cəftə
Şirval – çardaqda, damda yağış suyu tökülən yer
Şirvalan (maq) - yaltaqlan, quyruq bula və s.;
- Dalına al palanı,
Belin öyrətmə yəhərə.
Hər səhər duruban,
Vur özünü bir şəhərə
Şirvalan qəssablara,
Tullasınlar bağırsaq, Laçın (Molla Cuma, “Axsaq Laçın”)
Şəltə (B.G., A.G., Baq.) - evlənən oğlan evi tərəfindən qız
evinə göndərilən nişan
T
Tağar - taxıl məhsullarının ölçü vahidi - 1 buğda tağarı 1/3
pud (= 5,4 kq), 1 düyü tağarı 10 pud (= 164 kq), 1 arpa tağarı 15
pud (= 246 kq) idi
Tartafıla düşmax - tələsmək
Tatar – 1. Qamçı; 2. Tam bişməmiş dolma: - Dolma tatar
yaxşıdı.
Taytax - hər iki tərəfə axsayan adam
Taybəstə - səliqə, səhman;
- Gəlin paltarları taybəstə yığıtdı
Tompal - müəyyən olunmuş formaya uyğun gəlməyən, məs.
tompal barama. Normal standartlara cavab verən barama səkkiz
rəqəminə oxşayır. Tompal baramalar isə bu standarta uyğun olmur
və onlara növ (sort) verilmir.
Tömpəl - əyri uc
Təkavur (lu) - təkəbbür (lü) - ərəb mənşəli sözdür
463
Təkavur loxması - xörəyi (çörəyi) axıradək yeməyib bir az
saxlayanda buna təkavur loxması (təkəbbürə görə axıradək
yeyilməyən tikə, xörək və s.) deyilir;
- Ə, təkavur olma, xörəyi (çörəyi) axıradək yi
Təntimax (təntitmax) - çaşmaq, özünü itirmək;
- Uşağı təntitmiyin, əppək boğazında qalar
Tərkisalat - qarınqulu
Təpələmə - ağzınacən, ağzınaqədər dolu (bu söz Dərbənd
dialektində də vardır).
Tiraltı (lar) - bir mülkdə (bir tirin altında evin baş tiri nəzərdə
tutulur) yaşayan müxtəlif ailələr (qohum və ya özgələr)
Tovlu - kəsərli (iti);
- O, tovlu adamdı, sözü daşdan keçir
- Bu piçax tovludu, yaxşı kəsir
Tufaq - 1. ittifaq;
- 2. birlik;
- 3. ev, yurd-yuva;
- Tufağın dağılsın, bu nə işiydi başıma gətirdin
Türəyiş, törəyiş - davranış
Tütdəyh - tütək
Tütüyə - müqəddəs sayılan yerlərdə zəvvarlara verilən cüzi
ərzaq. Zəvvarlar müqəddəs sayılan yerlərdən gətirdikləri tütiyəni
paylayırlar və bu, savab sayılır
Toxum - nəsil (O.)
Tirə - 1. nəsil, tayfa (B.G.)
- 2. ayrı-seçkilik;
- Ə, uşaxları seçmə, ikitirəlıx salma
Toxmaçar - barama qurdunu yemləmək üçün yetişdirilən
cavan tut ağacı
Tərəkələlənmə - yırğalanma (Oraban k.)
Töycü - vergi
U
Uslub-uslub - ehmallı
Dostları ilə paylaş: |