Microsoft Word Asiya V Afrika lk L rinin tarixi 2015. doc



Yüklə 251,67 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/9
tarix29.01.2018
ölçüsü251,67 Kb.
#22825
1   2   3   4   5   6   7   8   9

 

26 


hərbiçilərin  gəlməsi.  M.Eyybxan  hökumətinin  iqtisadi  siyasəti. 

1962-ci il konstitusiyası.  

 

Pakistanın  xarici  siyasəti.  Hindistanla  münasibət.  Şərqi 



Pakistanda  milli hərəkat. 1969-cu ildə siyasi böhran və Yəhya 

xan  hakimiyyətinin  qurulması.  Yeni  hökumətin  daxili  siyasəti. 

lk  dəfə  olaraq  Pakistanda  parlament  seçkilərinin  keçirilməsi. 

Benqalların  Şərqi  Pakistanda  azadlıqları  uğrunda  mübarizəsi. 

Hindistan-Pakistan müharibəsi. Hərbi rejimin süqutu.  

 

Z.Bhutto 



hökumətinin 

sosial-iqtisadi 

kursunun 

xüsusiyyətləri. 

1973-cü 

il 


konstitusiyası. 

Müxalifət 

partiyalarının Bhutto hökumətinə qarşı mübarizəsi.  

 

1977-ci  il  hərbi  çevrilişin  səbəbləri.  Ziya-ül-Həqq  hərbi 



rejiminin  iqtisadi  siyasəti.  slamın  dirçəldilməsi  və  dünyəvi 

dövlət  prinsiplərindən  imtina  edilməsi  tələbləri.  Pakistan  slam 

Respublikasının elan edilməsi (1979).  

 

Ziya-ül-Həqqin    ölümündən  sonra  keçirilən  parlament 



seçkilərində  Pakistan  Xalq  Partiyasının  qələbəsi.  Bənazir 

Bhuttonun  baş  nazir  vəzifəsini  tutması.  Fövqəladə  vəziyyətin 

ləğvi,  demokratik  hüquqların,  azadlıqların  qaytarılması 

tədbirləri. 

1990-cı 

ildə 


Bənazir 

Bhuttonun 

istefaya 

göndərilməsi, baş nazir vəzifəsini N.Şərifin tutması.  

 

90-cı  illərdə  nüvə  proqramının  inkişafı.  Pərviz  Müşərrəf 



tərəfindən hərbi çevrilişin edilməsi (1999).  

 

2000-ci  ildən  Pakistanın  Şimal-Qərb  regionunun  Taliban 



hərəkatının  dayağı  olması.  11  sentyabr    2001-ci  ildən  sonra 

rəsmən Pakistanın Taliban rejimini dəstəkləməyə son qoyması.  

 

2008-ci  il  parlament  seçkilərində  Xalq  Partiyasının  çox  səs 



qazanması  və  Pakistan  Müsəlman  Cəmiyyəti  ilə  birgə  alyans 

təşkil  etməsi.  P.Müşərrəfin  prezidentlikdən  getməsi  (2008). 

Prezident  seçkilərində  Asif  Əli  Zərdarinin  qələbəsi.  Zərdarinin 

daxili və xarici siyasəti. 

 

                      

   

     

Ə

RƏB ÖLKƏLƏRI



 



 

27 


RAQ. 

 

 

raq  ərazisinin  I  dünya  müharibəsi  illərində  ingilis  işğalı 



altında olması. 1920-ci ildə Böyük Britaniya tərəfindən müasir 

raq  dövlətinin  yaradılması.  Onun  tərkibinə  Osmanlı 

imperiyasının  üç  əyalətinin  –  Bəsrə,  Mosul  və  Bağdadın 

salınması.  1920-ci  ildə  Millətlər  Cəmiyyəti  tərəfindən  Böyük 

Britaniyaya  raqın  idarə  olunması  məqsədi  ilə  1932-ci  ilə  kimi 

qüvvədə olmuş mandatın verilməsi.  

 

raq  krallığının  elan  edilməsi.  Aqrar  münasibətlər  .  Dünya 



iqtisadi  böhranının  raq  iqtisadiyyatına  təsiri.  II  dünya 

müharibəsi ərəfəsində  raq uğrunda mübarizə.  

 

II  dünya  müharibəsindən  sonra  1947-ci  ilin  payızına  kimi 



ingilis  qoşunlarının  raqda  qalması.  Milli-azadlıq  hərəkatının 

yüksəlişi.  

 

raqın  Bağdad  paktına  qoşulması  (1955).  Monarxiyanın 



devrilməsi  və  respublikanın  elan  edilməsi  (1958).  Aqrar 

islahatların  keçirilməsi.  raqın  Bağdad  paktından  çıxması 

(1959).  raqın  daxili  və  xarici  siyasəti.  1963-cü  il  ölkədaxili 

hadisələr. 1968-ci il çevrilişi.  

 

Neft  sənayesinin  milliləşdirilməsi  prosesinin  sona  yetməsi. 



Səddam Hüseynin hakimiyyətə gəlməsi (1979).  

 

ran- raq  müharibəsi  (1980-1988).  Küveytin  tutulması 



(1990).  “Səhrada  Tufan”  hərbi  əməliyyatı  nəticəsində  raqın 

məğlubiyyəti  və  Küveytin  suverenliyinin  bərpa  olunması 

(1991).  raqa  qarşı  BMT-nin  sanksiyalarının  tətbiqi  və  onun 

nəticələri.  

 

Beynəlxalq  koalisiya  qoşunlarının  raqa  müdaxiləsi  və 



Səddam rejiminin devrilməsi (2003). Səddamın edamı (2006).  

Ölkədə  qeyri-sabitliyin  hökm  sürməsi.  ABŞ  hərbi 

hissələrinin  raqdan  çıxarılması  və  hakimiyyəti  yeni  raq 

hökumətinə  təhvil  verdikdən    sonra  ölkədə  hərbi-siyasi 

vəziyyət. Radikal dini ekstremist hərəkatların fəallaşması.   

 

 




 

28 


MISIR. 

 

 

I  dünya  müharibəsindən  sonra  Misir  üzərində  ingilis 



qəyyumluğunun  elan  edilməsi.  1918-1923-cü  illərdə  milli-

azadlıq  hərəkatının  xarakteri.  Milli  burjuaziya  və  onun  “Vəfd” 

partiyası.  Misirin  suverenliyi  haqqında  deklarasiya  (1923). 

Vəfdçi hökumətin təşkil edilməsi və onun siyasəti.  

 

1929-1932-ci  illər  dünya  iqtisadi  böhranının  Misir 



iqtisadiyyatına  təsiri.  30-cu  illərdə  milli-azadlıq  hərəkatının 

yenidən yüksəlməsi.  ngiltərə-Misir müqaviləsi (1936).  

 

II  dünya  müharibəsi  illərində  Misirin  ərazisində  hərbi 



ə

məliyyatların getməsi. 

 

II  dünya  müharibəsindən  sonra  Misirdə  iqtisadi  vəziyyətin  



pisləşməsi.  Xalqın  antiimperialist  mübarizəsi.  1936-cı  il 

ngiltərə-Misir  müqaviləsinin  ləğv  edilməsi.  C.Ə.Nasirin 

başçılığı  ilə  “Azad  zabitlər”  təşkilatı.  Hərbi  çevriliş.  Kralın 

devrilməsi.  

Misirin 

respublika 

elan 

edilməsi 



və 

C.Ə.Nasirin  prezident  seçilməsi  (1953).  Aqrar  islahat.  Milli 

iqtisadiyyatın  inkişaf  planı.  Süveyş  kanalının  milliləşdirilməsi 

(1956).  ngiltərə-Fransa- srailə qarşı mübarizə.  

 

Ə

rəb  birliyi  məsələsi.  Birləşmiş  Ərəb  Respublikasının 



yaradılması  (1958).  srailin  Misirə  hücumu  (1967)  və  onun 

nəticələri.  C.Nasirin ölümü (1970). 

 

 Ə.Sədatın hakimiyyətə gəlməsi. 70-ci illərdə Misirin daxili 



və xarici siyasətinin dəyişilməsi. Ərəb- srail müharibəsi (1973). 

“Açıq qapı” siyasəti.  srail və ABŞ-la yaxınlaşma. Kemp-Devid 

sazişi  (1979).  Müqavilənin  ərəb  dünyasında  kəskin  narazılıqla 

qarşılanması.  Müxalifətin  çıxışları.Hökumətin  repressiyalar 

aparması. Ə.Sadatın öldürülməsi (1981).  

 

H.Mübarəkin  hakimiyyətə  gəlməsi.  Onun  daxili  və  xarici 



siyasəti.  Misirin  ərəb  dünyası  ilə  əlaqələrini  nizama  salması. 

1987,  1993,  1999-cu  illər  referendumlarında  Mübarəkin 

prezident seçilməsi.  

 

Sosial  problemlərin,  işsizliyin  səviyyəsinin  qalxması, 



korrupsiyanın mövcudluğu. 


 

29 


 

 2004-cü  ildə  yeni  Nazirlər  Kabinetinin  seçilməsi.  2005-ci 

ildə  konstitusiyada    seçki  qanununda  düzəlişlərin  edilməsi. 

 

1990-2000-ci  illərdə  özəlləşdirmə  siyasətinin  ardıcıl 



aparılmaması, 

hərbi 


xərclərin 

artması, 

bürokratizmin, 

korrupsiyanın  xüsusi  sahibkarlığın  inkişafına  maneələr 

törətməsi  və  xalqın  sosial-iatisadi  durumunun  aşağı  səviyyədə 

olması. 


 

2010-cu  ildə  parlamentə  seçkilərdə  hakim  partiyanın  səs 

çoxluğu  qazanmasına  qarşı  xalq  kütlələrinin  fasiləsiz  etiraz 

aksiyalarına  başlaması.  Hökumətin  istefası.  2011-ci  ilin 

fevralında    30  illik  Mübarək  rejiminin  hakimiyyətdən 

getməsi.Ölkədə siyası qarışıqlığın davam etməsi.   

 

 

 

SURIYA VƏ LIVAN. 

 

 

I  dünya  müharibəsindən  sonrakı  dövrdə  bütün  ərəb 



ölkələrində feodal münasibətlərin hökm sürməsi.  

 

Suriyanın  və  Livanın  idarə  mandatının  Fransaya  verilməsi. 



Xalqın  mübarizəsi.  1920-ci  ildə  Əmir  Feysəlin  kral  seçilməsi. 

1926-cı  ildə  Livanın  Fransa  mandatı  altında  respublika  elan 

edilməsi.  

 

1925-1927-ci  illərdə  Suriyada  kəndli  üsyanları.  Üsyanın 



yatırılması  və  nəticələri.  Suriyada  milli  hökumət  (1936-1939). 

27  sentyabr  1941-ci  ildə  Suriyanın  və  26  noyabr  1941-ci  ildə 

Livanın  müstəqilliyinin  elan  edilməsi.  Mandatın  tam  ləğv 

edilməməsi. 1943-cü ildə yaranmış “Ərəb dirçəlişi” təşkilatının 

Suriya  və  Livanın  Fransa  mandatından  azad  olması  uğrunda 

mübarizəsi.  

 

1946-cı  ildə  Suriya  və  Livandan  xarici  qoşunların 



çıxarılması. 

 

Suriyada  yaranan  Ərəb  Sosialist  Dirçəliş  Partiyası  (BƏƏS) 



və onun proqramı.  srail dövləti elan edildikdən sonra Suriya və 


 

30 


Livanın  I  Ərəb- srail  müharibəsində  iştirak  etməsi  (1948). 

Livana 100 min fələstinlinin qaçması.  

Suriyada Ə.Şişəklinin hakimiyyət dövrü (1949-1954).  

 

Livan  prezidenti  K.Şamunun  yeni  seçki  qanunu  və  qərb 



yönlü siyasəti.  

 

ABŞ-ın  ngiltərə  və  Fransanı  Yaxın  Şərqdən  sıxışdırmaq 



məqsədi  ilə  yürütdüyü  siyasət  və  “Eyzenhauer  doktrinası” 

(1957).  Livanın  “doktrina”ya  qoşulması  və  ölkə  daxilində 

yaranan  siyasi  böhran.  Vətəndaş  müharibəsi  (1958).  Yaranan 

yeni hökumətin müstəqil siyasət yeritməsi.  

 

Suriya  hökumətinin  “doktrina”nı  pisləməsi.  ABŞ-ın 



Suriyanı iqtisadi boykota məruz qoyması.  

 

1958-ci  ildən  1967-ci  ilədək  ( srail  təcavüzünə  kimi) 



Livanda  nisbi  sakitliyin  olması.  Şiə  Amal  hərəkatı  (1975). 

Xristian  icmaları  əsasında  Livan  cəbhəsinin  yaranması  (1978). 

Sünni  slam  birliyi  hərəkatının  meydana  gəlməsi  (1982). 

Xristian  və  müsəlman  icmaları  arasında  baş  verən  II  vətəndaş 

müharibəsi (1975-1990). Taif müqaviləsi. 

 

R.Xaririnin  öldürülməsi  və  nisbi  sakitliyin  pozulması. 



Hökumət böhranı.  

sraillə  münaqişə  və  ölkədə  xaosun 

yaranması (2007). 

 

 1958-ci  ildə  Suriya  və  Misirin  bir  dövlətdə  -  BƏR-də 



birləşməsi.  ki  dövlətin  inteqrasiyasında  yaranan  çətinliklər. 

Suriyanın  BƏR-dən  çıxması  (1961).  sraillə  “altı  günlük” 

müharibədə  Misirin,  Suriyanın,  ordaniyanın  məğlubiyyəti 

(1967) və nəticələri. BƏƏS daxilində fikir ayrılığı.  

 

Referendum  nəticəsində  H.Əsədin  prezident  seçilməsi 



(1970).  H.Əsədin  daxili  və  xarici  siyasəti.  Hərbi  məsələlərdə 

fəallıq. H.Əsədin ölümündən sonra oğlu Bəşər Əsədin prezident 

seçilməsi  (2000).  B.Əsədin  atasının  başladığı  liberallaşma  və 

modernləşmə siyasətini davam etdirməsi. 

Ölkənin sosial-iqtisadi vəziyyəti. 

 

Sosial-iqtisadi  durumun  aşağı  səviyyədə  olmasından  narazı 



olan  xalq  kütlələrinin  etiraz  aksiyaları.  Siyasi  qarşıdurma. 


 

31 


B.Əsədin 

istefası 

tələbləri 

(2011). 


Ölkədə 

vətəndaş 

müharibəsi, Ş D,  böyük dövlətlərin siyasəti.  

 

 



TROPIK VƏ CƏNUBI AFRIKA. 

 

 

I  dünya  müharibəsindən  sonra  Almaniyanın  Afrikadakı 



müstəmləkələrinin  qalib  ölkələr  arasında  bölüşdürülməsi. 

Mandat  sisteminin  təsis  edilməsi.  Milli-azadlıq  mübarizəsinin 

yeni forma və üsulları.  

 

Efiopiyanın iqtisadi və siyasi vəziyyəti.  taliya təcavüzü və 



xalqın  taliya  faşistlərinə  qarşı  mübarizəsi  (1936-1941). 

Efiopiya II dünya müharibəsi illərində.  

 

Cənubi Afrikanın sənaye inkişafı. Milli konqresin fəaliyyəti. 



1918-1922-ci illərdə kütləvi tətillər.  

 

Cənubi Afrika  ttifaqı dünya iqtisadi böhran illərində. Faşist 



təşkilatlarının  yaranması.  Cənubi  Afrika  ttifaqının  hakim 

dairələrinin Cənub-Qərbi Afrikada siyasəti.  

 

Cənubi  Afrika  ttifaqı  II  dünya  müharibəsi  illərində.  II 



dünya 

müharibəsindən 

sonra 

kapitalist 



dünyasının 

iqtisadiyyatında  Afrikanın  rolunun  artması.  ABŞ-ın  Afrikaya 

iqtisadi  və  siyasi  nüfuzu.  Kütləvi  ictimai-siyasi  və  həmkarlar 

təşkilatlarının yaranması. V Panafrika konqresi (1945) və siyasi 

müstəqillik şüarının irəli sürülməsi.  

 

Asiya  və  Ərəb  ölkələrinin  (Şimali  Afrikanın)  milli-azadlıq 



hərəkatlarının 

uğurlarının 

təsiri. 

Tropik 


Afrikada 

müstəmləkəçiliyə  qarşı  mübarizədə  qalibiyyət.  Qana  və 

Qvineyada  (1957,  1958)  müstəqilliyin  elan  edilməsi.  “Afrika 

ili”ndə  (1960)  17  yeni  dövlətin  yaranması.  Şərqi  Afrikanın 

müstəqil dövlətləri (1961-1964).  

 

Kontinentdə 



“ölkələrin 

birliyini 

və 

həmrəyliyini 



möhkəmlətmək”  məqsədi  ilə  Efiopiyada  Afrika  Birliyi 

Təşkilatının  yaranması  (25  may  1963).  BMT-nin  qərarı  ilə  bu 

tarixin Afrikanın azadlıq günü kimi qəbul edilməsi.  



 

32 


 

Cənubi  Afrikada  saxlanılan  iri  müstəmləkələr.  Cənubi 

Afrikanın  azadlığı  uğrunda  mübarizə.  Bir  sıra  Cənubi  Afrika 

ölkələrində  milli-azadlıq  mübarizəsinin  qələbəsi  (1966-1980). 

Namibiya xalqının müstəqillik uğrunda mübarizəsi.  

 

Müstəqillik əldə edildikdən sonra Afrika ölkələrinin iqtisadi, 



sosial və siyasi problemləri.   Inkişaf yolu seçimi problemi. Bir 

sıra  ölkələrin    sosialist  yönlü  yol  seçməsi  (Efiopiya,  Konqo, 

Qvineya,  Tanzaniya  və.s).  Kapitalist  münasibətlərinin  inkişafı 

(Zairdə, Keniyada, Nigeriyada, Seneqalda və sairə ölkələrdə).  

 

Bir  çox  ölkələrdə  hakim  elitanın  təşəkkül  tapmasında 



ziddiyyətlərin  olması.  Tayfa-qəbilə,  dini,  etnik  münaqişələr. 

Ə

razi  mübahisələri.  Siyasi  rejimin  qeyri-sabitliyi.  Çoxlu  sayda 



dövlət  çevrilişlərinin  səbəbləri.  Ayrı-ayrı  ölkələrdə  avtoritar, 

diktatura  rejimlərinin  meydana  çıxması.  Cənubi  Afrika 

Respublikası Aparteid rejimindən sonra. 

 

1980-cı  illərin  ortalarında  iqtisadi  və  sosial  böhranın 



dərinləşməsi.  BMT  tərəfindən  Afrikanın  iqtisadi  inkişafını 

nəzərdə tutan xüsusi proqramın hazırlanması.  

 

1990-cı  ilin  ortalarında  30-dan  çox  Afrika  ölkəsinin 



avtoritar, diktatura və birpartiyalı rejimlərdən çoxpartiyalı siyasi 

sistemlərə keçməsi.  

 

Afrikanın  gələcək  inkişafı  ilə  bağlı  ekspert  rəylərinin 



müxtəlifliyi.   

 

 

Ə

dəbiyyat siyahısı: 

 

1.Y.Mahmudov. Orta əsrlər tarixi. Bakı, 1986. 

2. N.Vəlixanlı. Ərəb xilafəti və Azərbaycan. Bakı, 1991. 

3.  N.Babayeva-Vəkilova.  Cənubi  Azərbaycan  maarifçiləri. 

Bakı, 2009. 

4. История стран Азии и Африки в новое время. Москва, 

1971. 

5.  История  стран  Азии  и  Африки  в  средние  века. 



Москва

, 1968. 



 

33 


6. История Африки в XIX-начале XX в. Москва, 1984. 

7.  История  национально-освободительной  борьбы 

народов

 Африки в новое время. Москва, 1976. 



8.  Новая  история  стран  зарубежной  Азии  и  Африки. 

Ленинград

, 1971. 

9.  История  национально-освободительной  борьбы 

народов

 Африки в новейшее время. Москва, 1978. 



10. История Ирана. Москва, 1977. 

11. История Китая с древнейших времен до наших дней.  

Москва

, 1974. 


12. Очерки новейшей истории Японии. Москва, 1977. 

13.  А.М.Родригес.  История  стран  Азии  и  Африки  в 

новейшее

 время. Москва, 2006. 

14. Очерки новой истории Ирана. Москва, 1978. 

15. Новейшая история Китая. Москва, 1984. 

16. Новейшая история арабских стран. Москва, 1968. 

 

 



Yüklə 251,67 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə