Microsoft Word Avropa Amerika 2015. doc

 

13 

fraksiyalar  mübarizəsi.  “Yolunu  azmış  adamlar”  və  Eberçilərin,  Danton  tərəfdarlarıının 

darmadağın  edilməsi.  Müdafiə  təşkilatı,  müharibənin  gedişatında  dönüş.  Qiyamların 

yatırılması,  cəbhələrdə  qələbə,  yakobinçi  blokda  mübarizənin  kəskinləşməsi. 

Yacobinçilərin  sosial  və  etik  idealları.  Dexristianlaşdırma  və  inqilabi  kultlar.  Vantoz 

fərmanları.  Böhran  və  yakobinçi  hökumətin  devrilməsi;.  Terrorun  güclənməsi  və 

respublikanın  ikinci  ilində  9  termidorun  devrilməsi.  Yacobinçilər  və  Yacobin 

respublikası tarixşünaslıqda. 

Termidorçular  Konventi.  Fövqəladə  rejimin  ləğv  olunması.  qtisadi  vəziyyət. 

Jerminal  və  prairialda  xalq  üsyanları.  Respublikanın  III  ilinin  Konstitusiyası  (1795). 

Direktoriya və onun siyasəti. Barras. Daxili və xarici siyasət. Müharibələr və direktoriya 

rejiminin  dağılması.  Qrakx  Baböf  və  “Bərabərlik  naminə  sui-qəsd.  General  Bonapartın 

yüksəlişi.  Direktoriya  rejiminin  böhranı.  “Yellənçək  siyasəti”.  VIII  ilin  18-19  brümer 

çevrilişi. Tarixi nəticələr və fransız inqilabının mirası. Boşluq və varislik problemi. 

Konsulluq  və  ilk  imperiya  (1799-1814).VIII  ilin  Konstitusiyası.  Bonapart  rejimi 

və onun xarakterik cəhətləri. Konkordat(saziş). Daxili siyasət.  ctimai sabitlik. Milli qayə. 

Napoleonun  siyasətində  varislik  (ardıcıllıq  yolu  ilə  keçmə)  və  inqilabla  üzülüşmək. 

Hüququn  kodifikasiyası  (qüvvədə  olan  qanunların  sistemə  salınması).  “Napoleon 

kodeksi”.  Aqrar  siyasət.  Elitanın  birləşməsi.  X  ilin  Konstitusiyası,  köhnə  və  yeni 

zadəganların  statusu.  Güclü  dövlətin  yaradılması.  Xarici  siyasət  və  müharibələr.  Fransa 

və  ngiltərənin  dünya  ağalığı  uğrunda  mübarizəsi.  Kontinental  blokada.  Napoleon 

müharibələrinin  xarakteri  və  Rusiyanın  onlarda  rolu.  Fransa  böhran  ərəfəsində:  1810-

1811.  Fransa-Rusiya  münasibətlərinin  gərginləşməsi  və  1812-ci  il  Vətən  müharibəsi. 

Fransanın  öz  ərazilərini  genişləndirməsi.  stila  olunmuş  ölkələrdə  yeridilən  siyasət. 

Birinci  imperiyanın  böhranı.  Rusiyaya  hücum.  Napoleon  qoşunlarının  Rusiyada 

darmadağın  edilməsi,  1813-1814-cü  illərdə  Avropada  müharibə.  Burbonlar  sülaləsinin 

birinci dəfə bərpa edilməsi. “Yüz gün”. Vaterloo döyüşü. Burbonların ikinci dəfə bərpa 

edilməsi 

Böyük Fransa inqilabının və Napoleonun inqilabi müharibələrinin Avropa və dünya 

tarixində əhəmiyyəti və nəticələri.  

 

VII Mövzu. ABŞ-ın yaranması, dövlət strukturunun formalaşması. 

lk  ingilis  məskənləri.  Hindu  xalqları.  Müstəmləkələrin  burjua  əsası.  Aqrar 

quruluşda  feodalizm  elementləri.  Azad  torpaq  amili  və  onun  müstəmləkələrin  ictimai-

iqtisadi  inkişafına  təsiri.  Asılı  kölələr.  Zənci  köləliyi.  Müstəmləkələrin  siyasi  quruluşu. 

Ş

imali  Amerika  xalqının  formalaşması.  Maarifçilik.  B.Franklin.  T.Ceferson.  Yeddiillik 

müharibədən  sonra  müstəmləkələrlə  metropoliya  arasında  iqtisadi-siyasi  ziddiyyətlərin 

dərinləşməsi. Azadlıq hərəkatının yüksəlişi.  

Silahlı  mübarizənin  başlanması.  “ stiqlaliyyət  bəyannaməsi”.  nqilabın  gedişində 

demokratik  dəyişikliklər.  1775-1781-ci  illərdə  hərbi  əməliyyatların  gedişi.  Corc 

Vaşinqton.  Amerika  Birləşmiş  Ştatlarının  beynəlxalq  vəziyyəti.  Versal  sülh  müqaviləsi. 

Müharibədən  sonra  ictimai-iqtisadi  ziddiyyətlərin  kəskinləşməsi.  D.Şeys  üsyanı.  ABŞ 

dövlətçiliyinin  təşəkkül  tapması.  “Konfederasiya  maddə”lərindən  1787-ci  il 

Konstitusiyasınadək.  Onun  xarakteri.  “Hüquqlar  haqqında  bill”.  Amerika  burjua 

inqilabının  xüsusiyyətləri.  stiqlaliyyət  müharibəsinin  nəticələri,  tarixi  əhəmiyyəti  və 

tarixşünaslığı. 

ABŞ  (XVII  əsrin  sonu-XIX  əsrin  50-ci  illərinin  əvvəllərində).  ctimai-iqtisadi 

inkişafının  əsas  xüsusiyyətləri.  Sənayedə  inqilab  və  onun  xüsusiyyətləri.  Kənd 

təsərrüfatında  kapitalismin  inkişafının  fermer  yolu.  Plantasiya  köləliyinin  yayılması. 

---

 

14 

kipartiyalı  sistemin  formalaşma  mexanizmi.  Federalistlərin  hakimiyyəti.  Ceferson 

demokratiyasının  mahiyyəti.  “Cekson  dövrü,”  onun  ictimai  kökləri  və  islahatların 

xarakteri.  Qərbə  doğru  ərazilərin  genişləndirilməsi.  Meksika  ilə  müharibə.  “Monro 

doktrina”sının  mənşəyi və xarakteri. Fəhlə sinfinin formalaşmasının özünəxas cəhətləri. 

lk fəhlə partiyaları və onların tələbləri. XIX əsrin 30-cu illərində quldarlıq məsələsinin 

kəskinləşməsi.  Qulların  müqavimət  formaları.  Abolisionistlər  hərəkatının  yaranması. 

U.Harrison, F.Duqlas. 

  

VIII Mövzu. Avropa dövlətləri və Rusiya XIX əsrdə.  

XIX əsrdə dövlətlərin inkişafının ümumi tendensiyaları. 

Ə

halinin artımı. Zavod kapitalizminin bərqərar olması. Sənaye inqilabının gedişi və 

nəticələri.  Elm  və  texnologiyanın  inkişafında  irəliləyişlər  və  onların  əhəmiyyəti.  Dəmir 

yolu  tikintisi.  qtisadi  böhran  və  onun  dövrləri.  Dünya  ticarətinin  artması.  Müstəmləkə 

sisteminin  rolu.  Avropa  və  Amerika  ölkələrində  burjua  dəyişiklikləri.  Burjua,  burjua-

demokratik,  burjua-millətçi  hərəkatları  və  inqilablar.  slahatlar.  Dövlətin  siyasi 

sistemində dəyişikliklər. Konstitusiya. Parlament sisteminin formalaşması.  ctimai şüurda 

dəyişikliklər.  ctimai tərəqqi. Fəhlə hərəkatının inkişafı. Sosialist düşüncə tərzi. 

Liberalizm siyasi-ideoloji cərəyan kimi. XIX əsrin ilk onilliklərində liberal düşüncə 

tərzi.  Liberalizmin  əsas  komponentləri:  azadlıq  və  insan  hüquqlarına  dair,  dövlətə  və 

dövlət  quruluşunun  roluna,  dövlətlə  fərd  arasında  münasibətlərə,  konstitusionalizm, 

iqtisadi  dünyagörüşünə,  millət  ideyasına  dair  baxışlar.  Ayrı-ayrı  ölkələrdə  liberalizmin 

xüsusiyyətləri. Demokratik ideyalar, onların liberalizmdən fərqi. 

Kapitalist istehsalının qələbəsi üçün şəraitin yaradılması. Konstitusiya sisteminin və 

parlamentarizm  prinsiplərinin  təşəkkül  tapması.  70-90-cı  illərdə  böyük  Qərb  ölkələrinin 

siyasi  sistemləri.  Siyasi  partiyalar,  onların  təkamülü  və  hakimiyyət  mexanizmlərinin 

işləməsində  rolu.  Fəhlə  hərəkatının  xırda  burjua  demokratiyasından  ayrılması  və  fəhlə 

Sosial-Demokrat partiyalarına çevrilməsi. Burjua dəyişiklikləri prosesinin başa çatmadığı 

ölkələrin inkişaf xüsusiyyətləri. XIX əsrin sonuncu rübündə Mərkəzi və Şərqi Avropa və 

Balkanlarda milli problemlər.  

XIX əsrin sonuncu rübündə Qərbi Avropa və ABŞ-da iqtisadi dəyişikliklər. Maddi 

istehsal sahəsində dəyişikliklər. Elmi-texniki tərəqqi, iri sənayenin inkişafı. Azad rəqabət 

və  inhisar  proseslərinin  başlanması.  Metropoliya  ölkələrinin  iqtisadi  həyatında 

koloniyaların  yeni  rolu.  Kapitalist  münasibətlərinin  dünyada  üstünlük  təşkil  etməsi. 

Dünya  kapitalist  iqtisadiyyatı  sisteminin  yaranması.  XIX  əsrin  sonuncu  rübündə 

kapitalizmin  inkişaf  etməsinin  ictimai  nəticələri.  Urbanizasiya.  Miqrasiya  prosesləri. 

Demoqrafik  dəyişikliklər.  Dövlət  və  vətəndaş  cəmiyyəti.  Şəxsiyyət  hüquqlarının  təmin 

edilməsi problemi. Siyasi fikrin əsas cərəyanları. Muhafizəkarlık. Liberalizm. Sosializm. 

Böyük  dövlətçilik  siyasəti  və  ekspansionist  meylləri.  Təhsil  sistemində  dəyişikliklər. 

Kütləvi  nformasiya Vasitələrinin inkişaf etməsi. 

ngiltərə  1800-1815-ci  illərdə.  Kütlələrin  yoxsullaşması.  Kütləvi  hərəkatın 

yüksəlməsi.  Orduda  və  donanmada  iğtişaşlar.  Fransa  inqilabının  demokratik  hərəkatın 

inkişafına  təsiri.  ngiltərənin  inqilabi  Fransaya  qarşı  mübarizəsi.  Kontinental  blokada. 

ngiltərənin  müstəmləkə  istilaları.  rlandiyada  üsyan.  ngiltərə- rlandiya  “ittifaq”ı. 

deologiya və mədəniyyət. Maarifçiliyin yekun mərhələsi. 

ngiltərə 1815-1850-ci illərdə. Sənaye inqilabının başa çatması. Torilərin siyasəti. 

“Çörək  qanunları”.  Demokratik  hərəkat.  “Piterloo  döyüşü”.  20-ci  illərdə  “liberal 

torilər”in  islahatları.  1829-1831-ci  illərdə  xalq  hərəkatları.  Burjua  radikalları.  lk 

parlament  islahatı,  onun  tarixi  əhəmiyyəti.  Fəhlə  hərəkatınım  vüsət  alması,  yoxsullar 

---