Microsoft Word Avropa medeniyyeti metodiki vesait doc



Yüklə 227,55 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/8
tarix26.09.2017
ölçüsü227,55 Kb.
#2087
  1   2   3   4   5   6   7   8


 

1

 



 

AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y  

 

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT  QT SAD UN VERS TET  

 

 

 

 

 

 

 

AFƏT CUMAR QIZI  

SEY DOVA  

 

 

 

AVROPA MƏDƏN YYƏT  

VƏ DÜNYA S V L ZAS YASINA 

ONUN TƏS R  

 

 

 

METOD K VƏSA T 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BAKI – 2015 

 


 

2

 



Giriş 

 

Dünya


 

sivilizasiya  tarixinin  müasir  mərhələsində  şəxsiyyət,  cəmiyyət  və 

dövlətin həyatında mədəniyyətin əhəmiyyəti dönmədən artmaqdadır.  nsanın həyat 

fəaliyyətinin  təkmilləşməsi,  qloballaşmadan  yaranan  yeni  tələblər,  dövlət  və 

cəmiyyətin  inkişafı,  yeni  texnologiyalardan  düzgün  istifadə  büçün  şəxsiyyət  və 

liderlərin  hazırlanmasına  olan  ehtiyac  siyasi,  sosial-iqtisadi  və  beynəlxalq 

proseslərin  sistemli  kulturoloji  təhlilinə  xüsusi  ehtiyac  yaratmış,  bu  isə  öz 

növbəsində  humanitar  elmlərin  qovşağında  yaranan  bu  sintezli  elm  sahəsinin 

ə

həmiyyətinin artmasına səbəb olmuşdur.  



Mədəniyyət  –  tarixən  dəyişən,  sosial  tələblərlə  şərtlənən  geniş  anlayış  olub, 

konkret  tarixi  dövrün  məhsulu,  onun  siyasi  və  iqtisadi  nəticəsinin  təsirinin 

nəticəsidir. O, insanın şüuru, psixikası və daranışı ilə bağlı olmaqla yanaşı, həm də 

dövlətin və xalqın maddi prosesləri, tarixi inkişafı ilə sıx əlaqədədir. Hər bir dövr, 

hər bir xalq və hər bir nəslin öz mədəniyyəti və onun haqqında öz təsəvvürləri var. 

Mədəniyyət insan şüurunu, fərd, cəmiyyət və dövlətin həyat, məişət və fəaliyyətini, 

texnologiyaları,  istehsal  və  maddi  vasitələri,  iqtisadiyyat  və  siyasət,  həyat  tərzi, 

ə

nənələr, millət və xalqların adətləri və mədəni irsi, milli və bəşəri ruhi dəyərlər, 



hüquqi, etik və estetik normaları, ictimai və beynəlxalq münasibətləri əhatə edir.  

Müasir  tarixi  şəraitdə  dünya  mədəniyyətinin  öyrənilməsinin  çox  böyük 

ə

həmiyyəti  vardır.  Bu  gün  dünyada  gedən  dərin  sosial  hadisələr,  o  cümlədən 



qloballaşma  problemi  bunu  daha  zəruri  tələbata  çevirir.  Çünki  yer  kürəsinin  bir 

hissəsində baş verən hadisələr tez bir zamanda hamıya məlum olmasa da, planetin 

bütün ölkə və xalqlarına təsir edir. Bu inteqrasiya bütün tarixi dövrlərdə olmuş və 

sakini  olduğumuz  müasir  günlərdə  daha  geniş  vüsət  tapmaqdadır.  Buna  şərait 

yaradan  ən  başlıca  amil  radi,  televiziya,  peyk  əlaqələri,  internet  və  digər  müasir 

texnologiyalardır ki, məhz bunların nəticəsində dünyada vahid informasiya məkanı 

yaradıla bilmişdir.  



 

3

Bəşəriyyət qarşısında iqtisadi, xammal, ərzaq, ekoloji, demoqrafik və digər bu 



kimi  qlobal  problemlər  dayanmaqdadır.  Bütün  bunların    həlli  dünyanın  iqtisadi, 

elmi-texniki,  intellektual  və  mənəvi  resurslarının  bütün  ölkə,  xalq,  hətta  hər  bir 

kəsin  gücündən  birgə  razılaşdırılmış  şəkildə  istifadəsini  tələb  edir.  Ölkə,  xalq  və 

insanların  birliyinə  nail  olmanın  ən  optimal  vasitələrindən  biri  isə  məhz 

mədəniyyətlərin bir-biri ilə əlaqəsi, bir-birinə nüfuz edərək inteqrasiyasıdır. Digər 

xalqların  mədəniyyətləri,  onların  özünəməxsus  xüsusiyyətləri  və  cəhətləri  ilə 

tanışlıq öz milli mədəniyyət və incəsənətinin daha dərindən dərki üçün çox böyük 

ə

həmiyyət  kəsb  edir.  Təkcə  digər  mədəniyyətləri  öyrənməklə  işi  bitmiş  hesab 



etmək  olmaz.  Burada  həm  də  doğmalıq,  yaxınlıq  axtarmaq  məqsədəuyğundur. 

Müasir  sivilizasiya  üçün  zəruri  və  aktual  olan  mədəniyyətlərin  dialoqu  yalnız  bu 

yolla mümkündür.  

Dünya  mədəniyyəti  tarixinin,  müasir  mədəniyyətlərinin  rəngarəngliyinin, 

müxtəlif  ölkə  və  xaqların  mədəni  özünəməxsusluğunun  öyrənilməsi 

mənimsənilməsi  sayəsində  bəşəri  birliyə,  hər  bir  fərdin  özünüinkişafına, 

sivilizasiyasının irəliləyişi yollarında müasir qlobal problemlərin həllinə nail olmaq 

mümkündür. Bunsuz insanların planetar birliyi yarana bilməz.  



 


 

4

1. Mədəniyyə



 

“Mədəniyyət”  anlayışının  tədqiqi,  onun  həm  elmi,  həm  də  həyati,  praktiki 

mahiyyətinin  dəqiqləşdirilməsi  bir  sıra  elmlərin  –  antropologiya,  arxeologiya, 

etnologiya, dilçilik, psixologiya, tarix, fəlsəfə, mədəniyyət fəlsəfəsi, mədəniyyətin 

sosiologiyası  və  digər  sahələrin  öyrənilməsi  ilə  də  çox  sıx  bağlıdır.  Bu  elm 

sahələrinin  tədqiqatçılarının  fikirlərini  eyni  məxrəcə  gətirən  amillərdən  birini, 

məhz “mədəniyyət” anlayışının təyinatının eyni məzmunda izahı təşkil edir.  

Beləliklə,  “mədəniyyət”  –  latınca  “kultura”  (cultura)  sözündən  olub,  işləmə, 

qulluqetmə,  yaxşılaşdırma,  həmçinin  tərbiyə,  inkişaf,  tərəqqi  deməkdir.  Bu 

anlayışın  mənşəyi  isə  “kolo”,  “kolero”  (kolo,  kolere)  sözlərindən  gələrək 

torpaqşünaslıqla  məşğul  olma,  torpaqla  işləmək,  burada  çalışmaq,  “kultus”  – 

“təzədən işlənmiş” mənalarını ifadə edir.  

Qədim  xalqlardan  biri  hesab  edilən  və  Şərq  sivilizasiyasının  aparıcı 

dirəklərindən  olan  çinlilər  və  hindlilər  də  “mədəniyyət”  anlayışını  öz  fəlsəfi 

nəzəriyyə  və  təlimlərinə  müvafiq  mənalandırmışlar.  Belə  ki,  qədim  çinlilərdə  bu 

söz  “jen”,  Hindistanda  “dharma”  anlayışı  ilə,  türklərdə  isə  “kultür”  formasında 

ifadə  olunur.  Çox  qəribədir  ki,  mənşəcə  soykökü  türk  olan  bizim  xalqın  dilində 

“kultura”  anlayışı  “mədəniyyət”  sözü  ilə  ifadə  olunaraq  ərəb  dilindən  gətirilib. 

Belə  ki,  ərəb  dilində  “mədoətun”  anlayışı  “şəhər”  sözü  ilə  bağlıdır.  Bu,  xam 

vəziyyətində olanın insan əli ilə dəyişdirilməsi, təkmil formaya salınması mənasını 

verir.  Bununla  yanaşı,  şəhər  münasibətləri,  şəhərin  həyat  tərzi  səhra  əhalisinin, 

bədəvilərin  kobudluğuna,  onların  qaba  həyat  tərzinə  qarşı  istiqamətləndirilirdi. 

“Kultura”,  “mədəniyyət”  anlayışlarının  “şəhər”  sözü  ilə  əlaqələndirilməsi  digər 

tərəfdən  antik  polislə  bağlı  idi.  Belə  ki,  polis  –  qədim  sivilizasiyada  tərəqqinin 

sinonimi  kimi  işlənərək  şəhərin  azad  vətəndaşları  kimi  qəbul  olunurdu.  Onların 

ə

sas  borcunu  şəhərin  qayda-qanunlarına  tabe  olmaq,  onları  qorumaq,  xidməti 



işlərdə  layiqincə  qulluq  etmək,  xalq  yığıncaqlarında  yaxından  iştirak  edirdi.  Belə 

şə

hərlərdə mədəniyyət “tərbiyə”, “kult” (sitayiş, ayin), “becərmə” mənalarını ifadə 



edirdi.  Digər  tərəfdən  “kultura”  ifadəsinin  başqa  etimoloji  mənalarından  birini 


Yüklə 227,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə