Microsoft Word Avropa v? Amerika olk?l?ri tarixcavablar Benovse doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Avropa və Amerika ölkələri tarixi fənnindən imtahan suallarının cavabları (az) 1.Yunanıstanda ictimai-siyasi həyat Qədim Yunanıstanda cəmiyyətdə insanlar kölələr və azad insanlara ayrılırdı. nanılan dinə, cinsiyyətə, əhəmiyyətli bir mövqedə olan qohuma sahib olmağa ya da soylu olmağa görə ictimai vəzifə və məsuliyyətlərdə fərqliliklər var idi. Afinadakı ictimai həyat Spartadakı ilə müqayisədə Yunan dünyasına daha çox nümunə olmuşdur. Yunan şəhər dövlətlərində yalnız azad insanlar qanunların qəti qorumasına malik idi. Roma xaric digər heç bir şəhərdə ictimai sinif fərqlilikləri xüsusi haqqlara sahib olunmasına icazə vermirdi. Məsələn birinin hər hansı bir ailəyə mənsub olaraq doğulması həmin şəxsə birbaşa bir haqq gətirməzdi. Afinada əhali gəlir vəziyyətinə görə dörd təbəqəyə ayrılmışdı. Pul qazanaraq zəngin olan insanlar üst sinfə keçə bilərdilər. Spartada bütün kişi vətəndaşlar təhsil təhsillərinə davam etdikləri müddətcə bərabər idi. Kölələr hər hansı bir haqqa ya da ictimai statusa sahib deyillərdi. Evlənib yuva qurma haqqları olmasına baxmayaraq siyasətlə məşğul olma və ya səs vermə haqqları yox idi. E.ə 600-cü illərdə kənardan kölə gətirmə adəti başladı. E.ə V əsrdə kölələr artıq əhalinin üçdə birini təşkil edirdi. Afinada əhalinin beşdə ikisi (bəzi yazarlara görə beşdə dördü) kölə idi. Sparta xaricində demək olar ki, heç bir yerdə kölələr qiyam qaldırmamışdır, çünki digər yerlərdəki kölələr mütəşəkkil ola bilmək üçün çox seyrək və dağınıq idilər. Bir çox ailə ev işlərində və insan gücünə ehtiyac duyulan işlər üçün kölədən istifadə edirdi. Ə n kasıb ailələrin belə kölələri var idi. Sahiblərin kölələri döymə ya da öldürme kimi bir haqqları yox idi. Sahibləri kölələri daha çox işlətmək üçün zaman zaman onları gələcəkdə azad edəcəklərini söyləyirdi. Roma xaric, azad edilən kölələr yenə də bir vətəndaş olaraq qəbul edilməzdi, onun yerinə digər şəhərlərdən gəlib rəsmi olaraq şəhərdə yaşamalarına icazə verilmiş metik adı verilən qrupa qarışırlardı. Bu qrupdakılar nə azad bir vətəndaş kimi haqqlara sahib idilər, nə də bir kölə kimi çalışdırılırldı Bundan başqa şəhər dövlətləri də kölələrə sahib idi. Öz özlərinə yaşayan və yalnız müəyyən vəzifələr icra edən dövlət kölələri, xüsusi kölələrdən (ayrı-ayrı şə xslərə məxsus kölələr) daha çox haqqa sahib idi. Dövlətə işləyən bu kölələrdən Afinada olanlar yalnız bazarda olan saxta pullara nəzarət etməklə vəzifəli idi. Bəziləri isə məbədlərdə təmizlik işlərinə baxırdılar. Sparta bütün şəhər dövlətlərindən daha fərqli bir köləlik sisteminə sahib idi. Helot adı verilən hər bir kölə Spartalıların döyüş əsirləri idi. Bunlar dövlət tərəfindən tutular və ailələrə təsis edilərdi. Sparta vətəndaşları, öz şəhərlərindən olanları kölə etməzdi.Sahibləri Spartadakı kölələrə çox sərt və incidici davrandığından bir çox qiyamlar baş vermişdi.
Qədim Yunanıstanda yaranan mədəniyyət müasir dövrün sivilizasiyasının təməli olmuşdu. Bu dövrdə yaranmış və inkişaf etmiş bir sıra elmlər: riyaziyyat, nücum,
təbiətşünaslıq, astronomiya və s.müasir elmdə çox hallarda ehkama çevrilmişdi. Qədim Yunan mədəniyyəti dünya sivilizasiyasının inkişafında güclü təsir göstərmişdir. Qədim Şərq mədəniyyətləri – Mesopotamiya, Fələstin, Finikiya, Suriya, Hettlər, Elam, ran ilk sivilizasiyalarının təməlini qoymuş, sonralar sönməyə başlayaraq b.e.ə.I minillikdə zəngin Şərq mədəniyyətinin davamı Aralıq dənizinin ərazilərində yerləşən regionlarında davam etmişdi. Qeyd olunan regionda b.e.ə.VII əsrdən başlayaraq Yunanıstan mədəniyyət mərkəzinə çevrilmişdi. Yunanıstan qədim dövrlərdə yaranmış sivilizasiyalarının bir növ varisi olmuş, sonralar onu daha da zənginləşdirmişdi. Qədim yunan mədəniyyətinin yaranmasına Krit-Miken, Finikiyalılar, Misir, ran sivilizasiyalarının böyük tövhəsi olmuşdu. Qədim Yunanıstan (Qədim Ellada) tarixi şərti olaraq doqquz inkişaf mərhələlərinə bölünür: 1)Paleolit dövrü 2)Neolit dövrü 3) lk və orta tunc dövrü 4)Tunc dövrünün son mərhələsi 5)Dəmir dövrü 6)Polis quruluşunun yaranması və inkişafı 7)Quldarlıq quruluşunun klassik dövrü 8)Ellinizm inkişafı və möhkəmlənməsi 9)Ellenizm dövlətlərinin tənəzzülü, Roma tərəfindən Yunanıstanın işğal edilməsi. Qədim Yunanıstan mədəniyyətinin keçdiyi tarixi yol adətən Krit-Miken dövründən başlanır. Krit-Miken mədəniyyətinə aid Minoy mədəniyyəti (e.ə.təqribən 3-2-ci minilliklər) mərkəzi Knos olan Krit dövlətində yaranmışdı. Kritdə piktoqrafik yazı sistemi yayılmışdır. Balkan yarımadasında Minoy mədəniyyəti ilə eyni dövrdə yaranan Ellada mədəniyyəti də Krit-Miken mədəniyyətinə aiddir. Ellada mədəniyyətinin son mərhələsi Mikena mədəniyyəti ilə səciyyələnir. Mikenada müdafiə tikililəri, saraylar, hökmdar sərdabası, ticarət- sənətkarlıq məhəllələrinin qalıqları aşkar edilmişdir. Kiklad mədəniyyəti (Mərkəzi Melos) e.ə.təqribən 1400 ildən sonra Minoya və Ellada mədəniyyətinin təsirinə məruz qaldı. Avropa ərazisində Krit-Miken mədniyyət dövründə ilk dəfə sinifli cəmiyyət və dövlət, yazı yaranmış, memarlıq, heykəltəraşlıq və s.yüksək inkişaf etmişdi. B.e.ə.XI-IX əsrlərin Qədim Yunan mədəniyyəti Homer dövrü adlanır. Homerin məşhur “ liada” və “Odisseya” əsərləri ilə dünya ədəbiyyatı siyahısına töhfə bəxş etmişdir. B.e.ə.VIII əsrin ortaları VI əsrin axırları arxaik dövr kimi qiymətləndirilərək Yunanıstanda müstəqil polislərin təşəkkül tapdığı çağdır.Arxaik dövrün məbədləri ə sasən dorik üslubla tikilirdi. Arxaik dövr incəsənətinin mühüm sahələrindən birini də heykəltəraşlıq təşkil edirdi. Arxaik çağın xüsusiyyətlərindən birini də elmin inkişafı təşkil edirdi. Xüsusilə, fəlsəfi sistemin – natur fəlsəfənin əsasının qoyulması ilk antik fəlsəfi məktəbin yaranmasınan sübutu idi. Pifaqor və onun ardıcılları, mövcud cisimlərin Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|