olmasından, öz xalqına və millətinə nə qədər bağlı olmasından
xəbər verirdi.
Azərbaycan dilinin dövlət dili statusu alması, onun bir ünsiyyət
vasitəsi kimi bugünkü səviyyədə inkişaf etməsi, qrammatik elmi
əsaslarının yaradılması, latın qrafikinə keçilməsi məsələləri də
Heydər Əliyevin birbaşa xidməti sayəsində mümkün olmuşdur.
Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi sovet
hakimiyyəti dövründə o, qədim tarixi adlarımızın, milli
ziyalılarımızın qorunub-saxlanmasında mühüm xidmətlər
göstərmişdir. O zaman Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə
Kirovabadın bir hissəsində Yeni Gəncə qəsəbəsi salındı. Şəhərin
köhnə hissəsi iki inzibati rayona bölündü. Şəhərin qədim hissəsi
olan bir rayona Kəpəz adı, digər bir rayona isə Nizami adı verildi.
Milli ziyalılarımızın qorunması sahəsində Heydər Əliyevin
göstərdiyi xidmətlər Azərbaycanda milli oyanışın baş verməsinə,
milli ruhun dirçəlməsinə səbəb olurdu. Heydər Əliyev
uzaqgörənliklə sanki SSRİ-nin yaxın gələcəkdə dağılacağını
görürmüş kimi ziyalılarımızı hər cür təzyiqlərdən məharətlə
qoruyurdu. Bir zaman "Gülüstan" poemasını yazan Bəxtiyar
Vahabzadə dövlət mükafatı alaraq Azərbaycanın xalq deputatı
seçilməklə toxunulmazlıq statusu qazandı. Ziya Bünyadov
Azərbaycanın Rusiya tərkibinə daxil olmasının 150 illiyi tamam
olarkən müstəmləkəyə çevrildiyimiz tarixi özümüzə bayram
etdirərək guya Azərbaycanın çar Rusiyası tərkibinə könüllü daxil
olduğunu yazan alimlərə cavab olaraq bildirmişdi ki, Azərbaycan
Rusiyanın tərkibinə könüllü deyil, zorakılıqla daxil edilmişdi,
daha doğrusu, çar Rusiyası Azərbaycanı işğal etmişdi. Həmin
dövrdə Ziya Bünyadov da məhz Heydər Əliyevin qayğısı
sayəsində dövlət mükafatı almışdı. 70-80-ci illərdə keçmiş SSRİ
rəhbərlərindən heç biri milli məsələyə, milli hisslərə Heydər
Əliyev qədər dərin bələd olmamış və diqqət göstərməmişdir.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı və
dövləti, eləcə də azərbaycançılıq ideologiyası qarşısında
göstərdiyi çox mühüm əhəmiyyətli məsələlərdən biri də
Azərbaycan diasporunun inkişaf etdirilməsi və təşkilatlandırılması
olmuşdur. Dünyanın müxtəlif ölkələrinə səpələnmiş, on illərlə
başqa millət və xalqların içərisində yaşayaraq öz milli-mənəvi
dəyərlərinə yadırğamış olan dilini, dinini, adət-ənənələrimizi
unutmaq dərəcəsinə gələn minlərlə soydaşımızın yenidən bir
araya gəlməsi üçün Heydər Əliyev kimi dünyada tanınan
şəxsiyyətə ehtiyac var idi.
Maraqlıdır ki, xaricə axının statistikasına görə XX əsrin 60-70-ci
illərinə qədər Azərbaycan Respublikası və azərbaycanlılar aşağı
yerlərdən birini tuturdular. Buna səbəb kimi azərbaycanlıların öz
vətəninə, torpağa, əkin-biçinə bağlılığını, habelə həmin dövrdə
Azərbaycanın əsasən geridə qalmış aqrar kənd təsərrüfatı ölkəsi
olmasını, azərbaycanlıların isə təhsil səviyyəsinin aşağı olmasını,
rus və başqa Avropa dillərini zəif bilmələrini göstərmək olar.
Məhz 70-80-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının coşqun sosial-
iqtisadi inkişaf sürəti götürməsi, ölkədə sənayeləşmənin, aqrar-
sənaye komplekslərinin inkişaf etdirilməsi və hər il minə qədər ən
savadlı Azərbaycan gəncinin SSRİ-nin qabaqcıl təhsil
mərkəzlərinə oxumağa göndərilməsi nəticəsində bütün SSRİ
məkanında güclü Azərbaycan diasporunun təşkilatlanması və
inkişafı üçün zəmin yarandı.
Eyni zamanda məhz Heydər Əliyevin birbaşa rəhbərliyi və
qayğısı sayəsində Azərbaycanda 70-80-ci illərdə milli
özünüdərkin yüksəlişi başlandı. Yazıçı və şairlərin əsərlərində,
milli ruha, millət və xalq anlayışlarına, Azərbaycan dili ilə bağlı
məsələlərə önəm verildi. Heydər Əliyevin hakimiyyətinin sovet
dövründə dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması, onlarla
Azərbaycan arasında əlaqələrin qurulması istiqamətində xeyli iş
görüldü.
Xaricdə yaşayan həmvətənlərimizlə Azərbaycan Mədəni
Əlaqələr Cəmiyyətinin yaradılması həmvətənlərimizin birliyinə
xidmət edən mühüm bir addım idi.
Məhz bütün bunların nəticəsində 80-ci illərin sonlarında SSRİ-
nin dağılması ərəfəsində Azərbaycan xalqının yüksək milli-
azadlıq ruhu özünü qabarıq şəkildə büruzə verdi. 1989-cu ilin 31
dekabr günündə o taylı-bu taylı azərbaycanlılar Azərbaycan-İran
və Azərbaycan-Türkiyə sərhədi boyunca uzanan tikanlı məftilləri
söküb bir xalqın ikiyə bölünməsinə etiraz edərək öz
həmrəyliklərini bildirdilər. Bu, Azərbaycan tarixində ən
əhəmiyyətli hadisələrdən biri idi. Azərbaycanlıların nümayiş
etdirdikləri bu milli həmrəylik dünyanı lərzəyə saldı.
1991-ci il dekabr ayının 16-da o vaxt Naxçıvan Muxtar
Respublikası Ali Məclisinin Sədri işləyən Heydər Əliyev 31
dekabr gününün Azərbaycan tarixinə milli həmrəylik günü kimi
daxil olmasının təşəbbüskarına çevrildi. Naxçıvan MR Ali
Məclisinin sessiyasında Heydər Əliyevin təşəbbüsü əsasında milli
həmrəylik və birlik gününün təsis olunması ilə bağlı qərar qəbul
edildi. Qərarda deyilirdi: "Çoxəsrlik zəngin tarixə malik olan
Azərbaycan öz inkişafının müxtəlif mərhələlərində dəfələrlə
xarici istilaya məruz qalmış, onun torpaqları zəbt edilmiş və
parçalanmış, dövlət müstəqilliyi və suverenliyi əlindən
alınmışdır..."
Qərarda göstərilirdi ki, Naxçıvanda təşkil olunan "Sərhəd
hərəkatı" Azərbaycanın ikiyə bölündüyü 150 ildən artıq bir dövr
ərzində ilk dəfə olaraq Arazın o tayında, bu tayında olan
həmvətənlərin ünsiyyətini yaratdı. 1989-cu il dekabrın 31-i dünya
azərbaycanlılarının həmrəylik bayramına çevrildi. Odur ki, 31
dekabr gününün hər il geniş qeyd edilməsi təklifi irəli sürüldü.
Müstəqillik dövründə Heydər Əliyev azərbaycançılığın
bayraqdarı olmuş, müstəqil dövlətimizin simvolu olan üçrəngli
bayrağımızı BMT-nin, Avropa Şurasının və digər beynəlxalq
təşkilatların və dövlətlərin ən görkəmli yerlərində qaldırmış və
Azərbaycanın himnini dəfələrlə səsləndirmişdir. Ümummilli lider
Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində Azərbaycan bu
gün dünya miqyasında sivil, hüquqi, demokratik, dünyəvi bir
respublika kimi tanınır və böyük perspektivlərə malik bir ölkə
kimi qəbul edilir.
Dostları ilə paylaş: |