Microsoft Word ayten add doc
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
həssaslıqla duyurdu. Xalq artisti Şəfiqə Məmmədovanın vaxtilə mənə söylədiyi fikirlər yadıma düşür. Aktrisa deyir ki, Heydər Əliyev 1978-ci ilin əvvəllərində teatra Anarın "Şəhərin yay günləri" əsərinin tamaşasına baxmağa gəlmişdi. Pərdə arxasında hamımız həyəcanlı idik. Həm əsərin kəskin tənqidi ruhuna, həm də onun qarşısında çıxışımıza görə həyəcanımız daha da artmışdı. İlk pərdənin ikinci şəklinin axırlarına yaxın mən, eləcə də tamaşada oynayan Həsən Turabov, Sofya Bəsirzadə və Səməndər Rzayev gözucu Heydər Əliyevin səhnədəki hadisələrə reaksiyasını izləməyə çalışırdıq. O qədər heyranlıqla və diqqətlə səhnəyə baxırdı ki, tezliklə hamımızın həyəcanı sovuşdu. Yadıma Moskvada SSRİ xalq artisti, dünya şöhrətli teatr və kino aktyoru Mixail Ulyanovla olan görüşüm düşdü. Onda Heydər Əliyev haqsızlığa məruz qalmışdı və SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsindən çıxarılmışdı. Söhbət hərlənib-fırlanıb Heydər Əliyevin üzərinə gəldi. Mixail Ulyanov təəssüflə dedi: Heyf Heydər Əliyeviçdən, çox heyf. Bir çətinliyimiz olan kimi ona çıxırdıq və bizi həssaslıqla dinləyib bütün müşgül məsələlərimizi, problemlərimizi həll edirdi. Eləcə də kino işçilərinin, həkimlərin, bir sözlə, humanitar sahənin problemlərinə böyük diqqət və həssaslıqla, nəzakət və ehtiramla yanaşırdı. Heydər Əliyevin mədəniyyət quruculuğu missiyasının ikinci dövrü 1993-2003-cü illəri əhatə edir. İkinci dəfə respublika rəhbərliyinə qayıdan Heydər Əliyev tamam yeni siyasi-ictimai, sosial-iqtisadi formasiyada fəaliyyətə başladı. Həmin dövrdə ölkədə çox kəskin siyasi iqlim vardı və öndər əvvəlki rəhbərlikdən ona "miras" qalan mürəkkəb, ziddiyyətli çətinliklərlə üzləşmişdi. Lakin inamla dövlət quruculuğunun təməllərini möhkəmlətməyə, monolit dayaqlar qurmağa başladı. Eyni zamanda qısa müddətdə Heydər Əliyevin mədəniyyət quruculuğu konsepsiyasının çevik çarxı işə düşdü. Tez bir zamanda mədəniyyət quruculuğu missiyası yeni vüsət aldı. Məhz Heydər Əliyevin istedadına, qüdrətinə, dühalığına məxsus əzəmətli işgüzarlıq nəticəsində prosesin möhtəşəmliyi hamının diqqətini çəkdi. Şəxsən bir teatrşünas kimi məni Heydər Əliyevin teatra olan xüsusi diqqəti və tələbkarlığı daha çox maraqlandırırdı. Bu yaxınlarda böyük alman mütəfəkkiri Hötenin elmi-publisist yazılarını vərəqləyirdim. Onun ilk baxışda qəribə səslənən aforizmi diqqətimi çəkdi. Höte yazır: "Milləti yaratmaqdan öncə teatr yaratmaq lazımdır". Ani çaşqınlıqdan özümə gəlib bu aforizmin dərin mənasını anladım. Tarixdən məlumdur ki, Almaniya ərazisində yaşayan əhalini vahid xalq səviyyəsinə yüksəldən ilk növbədə böyük alman şair və dramaturqlarının yaradıcı səyləri oldu. Aydındır ki, bir teatr tamaşasında ədəbi dil, milli-mənəvi əxlaqi dəyərlər, bədii-estetik sistemlər bariz şəkildə təqdim olunur və duyğu-düşüncənin sintezi halında insanlar tərəfindən qavranılır. Qavranılır və onları birləşdirir. Göründüyü kimi, Heydər Əliyev bu həqiqəti çox-çox əvvəllər özü üçün təsdiqləyib və onu mütləq anlamda həyata keçirməyə çalışıb. Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıdışdan sonra Akademik Milli Dram Teatrında İlyas Əfəndiyevin "Hökmdar və qızı" (20 sentyabr 1997), Səməd Vurğunun "Fərhad və Şirin" (7 iyun 1997), Bəxtyar Vahabzadənin "Hara gedir bu dünya?!" (7 noyabr 1997), "Özümüzü kəsən qılınc" (12 aprel 1998), Nəbi Xəzrinin "Burla xatun" (10 dekabr 1999), Cəfər Cabbarlının "Aydın" (7 may 2000), Elçinin "Ah, Paris...Paris..." (25 iyun 2000), Vilyam Şekspirin "Hamlet" əsərlərinin tamaşalarında olub. Opera və Balet Teatrında Fikrət Əmirovun "Sevil" operasına (15 noyabr 1998), Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Arşın mal alan" operettasına (21 sentyabr 1997), Musiqili Komediya Teatrında Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Məşədi İbad" (4 dekabr 1998) operettasına baxıb. Akademik teatrda tamaşalara baxanda mən də zalda olmuşam. O vaxt Akademik teatrda ədəbi hissə müdiri işlədiyim üçün səhnə arxasında ulu öndərin əksər tamaşaların yaradıcı heyəti ilə görüş və söhbətlərinin də şahidiyəm. Ulu öndərin "Aydın" tamaşasına baxdığı günün səhərisi quruluşçu rejissor Mikayıl Mirzə ilə görüşdüm. Çılğın ehtirasla, heyranlıqla danışırdı. Dedi ki, Heydər Əliyevin Cəfər Cabbarlı fəlsəfəsini, "Aydın" faciəsinin fikir yükünü bir neçə cümlədə, böyük psixoloji-estetik heyranlıqla təhlil etdi. İnan mənə, "Aydın"ı ikinci dəfə kəşf etdim. Mən həmin əsəri tamamilə yeni səhnə təfsirində, məhz Heydər Əliyevin yanaşma prinsipləri əsasında bir daha tamaşaya qoya bilərəm. Başqa bir xatırlama. "Hökmdar və qızı", "Fərhad və Şirin" tamaşalarına baxandan sonra oradakı hakimiyyət uğrunda mübarizə problemlərini elə qlobal tərzdə açıqladı ki, məhz həmin fikir-qənaətlər teatrın uzunmüddətli yaradıcılıq platformasının müəyyənləşməsi üçün kifayət idi. Maraqlı cəhət bir də onda idi ki, Heydər Əliyev klassik əsərlərdə hansısa personajdan danışanda otuz, qırx, əlli il əvvəlki quruluşlarda həmin rolu ifa edən aktyorların da oyunlarına toxunurdu. Yüksək estetik duyumla aktyor oyunlarını və rejissor quruluşlarını müqayisə edirdi. Hansısa tənqidi fikri elə həssaslıqla, elə ifadəli tərzdə deyirdi ki, adam heyran qalırdı. Mədəniyyət quruculuğuna böyük əhəmiyyət verən alman filosofu Fridrix Engels olduqca dəqiq bir fakt söyləyib. Filosof yazır: "Mədəniyyət idarə olunmasa, arxasında külə dönmüş torpaqlar qalar". Təbii ki, söhbət təsisatlı mədəniyyətdən gedir. O da aydındır ki, burada mədəniyyət sahəsini onun özünəməxsus özəl qanunları çərçivəsində idarə etmək nəzərdə tutulur. Azərbaycan mədəniyyətinin və incəsənətinin bugünkü uğurlarını düşünərkən onların başlıca səbəblərini Heydər Əliyevin mədəniyyət quruculuğu missiyasının təcrübəsi kimi dəyərləndirmək olar. Obrazlı desəm, Heydər Əiyevin son on ildə yaratdığı, "əkdiyi" mədəniyyət faktlarının çoxunun barını dadırıq, bəzilərinin çiçək açdığını görürük, bəzilərinin artıq fidan olduğuna şahidik. Ən əsası isə odur ki, Heydər Əliyevin əzəmətlə ucaltdığı dövlətçiliyin, o cümlədən də milli mədəni quruculuğun tərəqqi sükanı bu gün etibarlı və qüdrətli əllərdədir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|