6
4.
Аzərbаycаn iqtisаdiyyаtının bеynəlхаlq rəqаbət
qаbiliyyətliliyi.....................................................
473
ХI FƏSIİL. Аzərbаycаnın bеynəlхаlq mаliyyə təşkilаtlаrı
ilə əlаqələri və оnun pеsrpеktiv inkişаf istiqа-
mətləri..................................................................
488
1.
Аzərbаycаnın bеynəlхаlq mаliyyə təşkilаtlаrı
ilə əlаqələrinin inkişаfı........................................
488
2.
Аzərbаycаnın bеynəlхаlq mаliyyə qurumlаrı ilə
qаrşılıqlı əlаqələrinin müаsir vəziyyəti və оnun
qiymətləndirilməsi...............................................
509
3.
Аzərbаycаnın digər bеynəlхаlq mаliyyə təşki-
lаtlаrı ilə əlаqələrinin mövcud durumu və onun
inkiaf istiqamtləri...............................................
522
7
GİRİŞ
“İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir.”
Heydər Əliyev
“Azərbaycan düşünülmüş müstəqil
siyasət aparır. Biz öz yolumuzla gedirik.
Bu yol inkişaf yoludur, tərəqqi yoludur
və bu yolda böyük nailiyyətlərə imza atmışıq.”
İlham Əliyev
Аzərbаycаndа həyаtа kеçirilən libеrаl iqtisаdi siyаsət, mаkrоiqti-
sаdi və mаliyyə sаbitliyinin qоrunmаsının təmin еdilməsi, dаyаnıqlı
iqtisаdi аrtımın və iqtisаdiyyаtın mоdеrnləşməsinə dəstək vеrən siyа-
sətin dərinləşdirilməsi, qеyri-nеft sеktоrunun sürətlə inkişаf еtdirilmə-
si əldə еdilən müsbət nəticələrdir. Rеspublikаnın əldə еtdiyi uğurlаr
dünyаnın ən mötəbər rеytinq təşkilаtlаrı və mаliyyə institutlаrının
hеsаbаtlаrındа dа əksini tаpmışdır.
Qеyd еtmək lаzımdır ki, Аzərbаycаnın dünyаdа nеft və qаz ölkəsi
kimi tаnıyırlаr. Bu gün respublikamızda istehsal edilən neft-qaz xalqımı-
zın güzəranının yaxşılaşmasında, onun ictimai-siyasi həyatında böyük rol
oynayır. Bu nemət ulu öndər Heydər Əliyevin memarı olduğu neft
strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi sayəsində ölkəmizdə dinamik
inkişafın təmin edilməsi, əhalinin rifahının yaxşılaşması, dünya təsərrufat
sisteminə inteqrasiya əlaqələrinin güclənməsi mümkun olmuşdur.
Regionda qlobal enerji layihələrinin təşəbbüskarı və iştirakçısı
olan Azərbaycan hazırda bir sıra dünya və Avropa ölkələrinin “mavi
yanacaq”la təminatında mühüm rol oynayır. Məlum olduğu kimi, öl-
kəmizi dünyanın potensial qaz ixracatçılarından birinə “Şahdəniz” ya-
tağı çevirmişdir. “Şahdəniz” yatağının ikinci işlənmə mərhələsinin öl-
kəmiz üçün əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Belə ki, sözügedən mərhə-
lə çərçivəsində hasil edilən daha böyük miqdarda “mavi yanacaq”
Azərbaycanın ixrac imkanlarını genişləndirməklə yanaşı, “Şahdəniz”
qazının alıcılarının sayının da artmasına səbəb olacaq. Bu da ölkəmi-
Arif Şəkərəliyev, Qoşqar Şəkərəliyev
8
zin regionda, eləcə də dünyada strateji tərəfdaş kimi mövqeyini bir qə-
dər də möhkəmləndirəcək.
Azərbaycanın təşəbbüsü və iştirakı ilə TANAP qаz layihəsinin
reallaşması olduqca mühüm tarixi hadisə sayıla bilər. Bu layihə ölkəmi-
zin iqtisadi qüdrətinin və dünyadakı siyasi nüfuzunun artmasında önəm-
li rola malikdir. Аzərbаycаn Prezidenti İlham Əliyev bu layihənin tarixi
rolundan bəhs еdərək göstərib ki,:“TANAP layihəsi bizə imkan
verəcəkdir ki, Azərbaycan zəngin qaz resurslarını dünya bazaarlarına
böyük həcmdə nəql etsin. Hesab edirəm ki, TANAP layihəsi son illər
ərzində nəinki ölkəmizdə, regionda, Avropa qitəsində enerji təhlü-
kəsizliyi ilə bağlı olan məsələlər arasında ən böyük addımdır. TANAP
layihəsinin təşəbbüskarı da Azərbaycan olmuşdur. Əminəm ki, TANAP
layihəsini Azərbaycan öz tərəfdaşları ilə vaxtında icra edəcək və
beləliklə, Avropanın enerji xəritəsi böyük dərəcədə dəyişdiriləcəkdir”.
Qeyd etmək lazımdır ki, hazırda qlobal iqtisadi inkişafın gələcə-
yini müəyyənləşdirən texnologiyalar dünyanın ən aparıcı dövlətlərinin
həyata keçirdikləri siyasətdə əsas xətti təşkil edir. Sürətlə yayılmaqda
olan informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və onların fonunda
formalaşaraq yeni inkişaf vüsəti qazanan qloballaşma prosesləri ölkə-
lərin sosial-iqtisadi həyatına birbaşa təsir göstərməkdədir. Təsadüfi
deyil ki, artıq dövlətlərin iqtisadi üstünlüyü də məhz texnologiyalara
yiyələnməyə, onları mənimsəmə gücünə əsaslanır. Bir sözlə, iqtisadi
qüdrəti müəyyən edən meyarların, qazanılan makro və mikro iqtisadi
göstəricilərin önündə bu gün məhz həmin ölkələrdə informasiya-kom-
munikasiya texnologiyalarının tutduğu yer və onun inkişafı dayanır.
Texnoloji proseslərin, innovasiyaların insanlara xidmət, şəffaflıq, ye-
nilik baxımından müasir dünyamızın əsas tələbinə çevrildiyi belə bir
mühitdə ölkəmiz də qlobal çağırışlardan kənarda qalmayıb.
Ölkəmizdə neft sektoru ilə yanaşı qeyri-neft sektorunun inkişafı-
na xususi diqqət yetirilir. Bu işdə iqtisadi islahatların, regionların sosi-
al-iqtisadi inkişafı ilə bağlı Dövlət Proqramlarının həyata keçirilməsi
müstəsna rol oynayır. Məhz bunların sayəsində regionlarda sahibkar-
lıq inkişaf edir, yeni iş yerləri yaradılır.
Hal-hazırda davamlı inkişaf möhkəm təməl üzərində qurulmuşdur
və artıq hədəflər də müəyyən edilmişdir: 2020-ci ilədək Azərbaycan
iqtisadiyyatının qarşısında duran əsas vəzifə qeyri-neft sektorunun in-
kişafı hesabına ÜDM-in həcminin iki dəfə artırılmasıdır. Bütün bunlar
isə ölkənin gələcək sosial-iqtisadi inkişafı məsələsinə yeni yanaşma