Biblioqrafiya
617
1988-ci ilə kimi azərbaycanlıların
yaşamaqda davam etdikləri və
həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Şurnuxu,
Ağbulaq, Şamsız, Qurdqulax, Şahverdilər, Gorus...
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları ilə
rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə
tarixi
Gorus Qoris ...
Quladərəsi Qalidzor
...
Əliqulu Azataşen 01.06.1940
Körü Dzoraşen 19.04.1950
Muğancıq Haygedazor 19.04.1950
Yayıcı Qarjis 03.07.1968
Bayandur Bağatur 07.05.1969
Gorus (şəhər)
Gorus - Qərbi Azərbaycanda Gorus çayı sahilində, 1370 metr
yüksəklikdə yerləşən şəhər. Gorus rayonunun inzibati mərkəzidir. İlk dəfə
1924-cü ildə, daha sonra isə 1934-cü ildə respublika tabeli şəhər kimi
təsdiq olunub.
Güllübulaq
Güllübulaq kəndi 1988-ci ilə qədər Qərbi Azərbaycanın Amasiya
(Ağbaba) rayonunun kəndi olmuşdur. 1988-ci
ilə qədər bu kənddə azər-
baycanlılar yaşamışdır. 1988-ci ildən sonra Güllübulaq kəndi də dağıdıl-
mışdır və erməniləşdirilmişdir. Hazırda Ermənistanda mövcud olan kənddir.
Gümrü
Qərbi Azərbaycanın Şörəyel mahalının Düzkənd rayonu ərazisində
şəhər. Əvvəllər Qumayrı adlanan şəhər sonralar Gümrü, rus işğalından
sonra 1837-1924-cü illərdə Aleksandropol, 1924-1990-cı illərdə Leni-
nakan, 1990-cı ildən isə Kumayri adlandırılır. Qərbi Azərbaycanda
İrəvandan sonra ikinci böyük şəhərdir.
Hamamlı - Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası)
Pəmbək mahalı ərazisində rayon.
Azərbaycanın tarixi abidələri və toponimləri
618
1937-ci il dekabrın 31-də yaradılıb. 1949-cu il oktyabrın 26-na qədər
Hamamlı, həmin tarixdən etibarən isə Spitak rayonu adlandırılıb. Rayon
mərkəzi rayon tabeli Hamamlı (dəyişdirilmiş adı Spitak) şəhəridir.
Hamamlı rayonu Bazum, Şirək və Pəmbək dağ silsilələri arasındakı
Pəmbək dərəsində yerləşir. Pəmbək çayı bu dərədən
keçərək rayon boyu
axır. Keçmişdə bu ərazidə hamısında azərbaycanlıların yaşadığı 24 kənd
olub. Onlardan bəziləri 1918-1920-i illərdə ermənilər tərəfindən məhv
edilmiş, digərlərinin isə əhalisi SSRİ dövründə Azərbaycan
Respublikasına köçürülmüşdür. Nəticədə 1988-ci ildə artıq yalnız üç
kənddə - Qursalı, Saral və Qızılörən kəndlərində azərbaycanlılar
yaşayırdılar.
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları ilə
rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə
tarixi
Bəykənd Medz
Parni ...
Keşişkənd Geharot
03.01.1935
Avdıbəy Tsaxkaşen 04.05.1939
Tsaxkaşen Tsaxkaber
21.10.1967
Ağbulaq Lusaxpyur
26.04.1946
Göy Yoxuş Saralanc
26.04.1946
Goran Qoqaren
26.04.1946
Qaltaxçı Artagyuğ 26.04.1946
Qaraboya Xikoyan
26.04.1946
Qaral Katnacur 26.04.1946
Qaçağan Lernavan
26.04.1946
Qızılörən
Şenavan 26.04.1946
Muncuqlu Tsilkar
26.04.1946
Çotur Sarameç 26.04.1946
Əfəndi Karadzor
26.04.1946
Hamamlı Spitak
26.04.1946
Spitak Lernantsk 19.04.1950
Güllücə Saraart
19.04.1950
Nalbənd
Şirakamut 25.01.1978
Tapanlı Geğasar 25.01.1978
Çikdəməl Arevşoğ 25.01.1978
Biblioqrafiya
619
Hamamlı (şəhər)
Hamamlı - Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası)
Hamamlı rayonu ərazisində şəhər, həmin rayonun inzibati mərkəzi.
Hamamlı şəhəri (dəyişdirilmiş adı Spitak) Pəmbək çayının (Kür hövzəsi)
sahilində yerləşir. 1960-cı ildən rayon tabeli şəhərdir.
Karvansaray - Qərbi Azərbaycanda (indiki
Ermənistan
Respublikası) tarixi Qazax-Şəmşəddil sultanlığı ərazisində rayon.
1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılıb. Ərazisi 1336 kv km-dir. Rayon
mərkəzi respublika tabeli Karvansaray (dəyişdirilmiş adı İcevan) şəhəridir
Karvansaray rayonunun ərazisinə Qaraqoyunlu dərəsinin də bir
hissəsi daxildir. Rayonun ərazisi Pəmbək, Murğuz, Hələb və Karvansaray
dağ silsilələri ilə əhatə olunub. Ağstafa çayı (Kür hövzəsi) rayon boyu
axır.
Çar Rusiyası dövründə rayon ərazisi Gəncə quberniyasının Qazax
qəzasına daxil idi. XX əsrin əvvəllərində bu ərazilər
də erməni
daşnaqlarının hücumuna məruz qalıb.
1988-ci ilə qədər azərbaycanlıların
yaşamaqda davam etdikləri və
həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Salah, Murtel,
Haqqıxlı, Alaçıxqaya, Ağkilsə, Polad...
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları ilə
rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə tarixi
Qaranlıxdərə Xavaradzor
...
Xavaradzor Lusadzor
03.01.1935
Saratu Hacdarak ...
Alaçıxqaya Alaçıx ...
Haçasu Acaçur
...
Güney Getaşen 03.01.1935
Getaşen Kirants
25.05.1967
Qaradaş Sevkar
...
Aşhigah Lalakənd ...
Lalakənd Lalikyuğ ...
Lalikyuğ Vazaşen 25.01.1978
Bibiş Berkaber 25.01.1978
Ayrım Polad
Ayrim
...
Karvansaray
İcevan ...
Azərbaycanın tarixi abidələri və toponimləri
620
Kürdəvan Yenokavan 03.01.1935
Carheç Kuybışev 02.03.1940
Məlikkənd Melikkyuğ ...
Melikkyuğ Tsaxkavan
02.03.1940
Sarıgah Sarıkyuğ 10.05.1951
Yuxarı Ağdan Aqdan
25.05.1967
Ağdan Qandzakar 25.01.1978
Aşağı Ağdan Morut
25.05.1967
Morut Haxnaxpyur
11.11.1970
Uzuntala Onut
25.05.1967
Onut Aygehovit
12.02.1969
Rəvazlı Ditavan
25.05.1967
Murtel Çiçəkbulaq 25.01.1978
Tala Getahovit
25.01.1978
Haqqıxlı
Səməd Vurğun 25.01.1978
Karvansaray (şəhər)
Karvansaray - Qərbi Azərbaycanda
Karvansaray rayonu ərazisində,
İrəvan-Tiflis şosse yolunun üstündə Ağstafa çayı sahilində yerləşən şəhər.
Ermənilər şəhərin adını dəyişərək İcevan qoyublar. 1961-ci ildən
respublika tabeli şəhərdir.
Keşişkənd - Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası)
Dərələyəz mahalı ərazisində rayon.
1931-ci il oktyabrın 15-də yaradılıb. 1935-ci il yanvarın 3-nə kimi
Keşişkənd rayonu, həmin tarixdən 1957-ci il dekabrın 6-na kimi Mikoyan
rayonu, ondan sonra isə Yeğenadzor rayonu adlandırılıb. Rayon mərkəzi
Keşişkənd rayonudur.
Keşişkənd rayonunu Göyçə mahalından Səlim kəndi ayırır. Rayon
ərazisindən Arpa və Herher çayları axır. Bir tərəfdən Basarkeçər yaylağı,
digər tərəfdən isə Dərələyəz dağ silsiləsi ilə əhatələnmişdir.
1920-ci ildə rayon ərazisində 66 sırf azərbaycanlı kəndi olduğu halda
1988-ci ildə bu rəqəm 7-yə endirilmişdi: Ələyəz, Aysəsi, Qovuşuq,
Qabaxlı, Gülüdüzü, Qaraqaya, Qoturvan.
1988-ci ilə qədər azərbaycanlıların yaşamaqda davam etdikləri və
həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Aysəsi,
Qovuşuq, Qabaxlı, Gülüdüzü, Qaraqaya, Qoturvan, Ələyəz, Qalasər,
Əmağu, Sallı, Hors, Ağkənd, Civə və s.