Microsoft Word Az?r Tarixi Cavablar az doc

жи  илдя  Дярбянддян  кечяряк  Гызыл  Ордайа  аьыр  зярбя  вурараг  Сямяргяндя 

гайытды вя Щиндистан цзяриня галибиййятли йцрцш  етди. 

1399-жу илдя Щиндистан сяфяриндян гайыдан Теймур Азярбайжана yenidən 

йцрцш (“yeddiillik müharibə”) едяряк Гарабаьdа мяскян салды. Бу заман Шяки 

щакими  Сейид  Ящмяд  Ширваншащ  Ибращимин  кюмяйи  иля  Теймурла  иттифаг 

баьладылар.  Узун  мцдафия  олунан  Ялинжя  галасыны  нящайят  14  илдян  сонра  яля 

кечирди.  Теймур  бундан  сонра  1402-жи  илдя  Анкара  дюйцшцндя  Османлы  вя 

онун  мцттяфигляри  цзяриндя  гялябя  газанды.  Teymur  az  müddətdən  sonra 

Səmərqəndə qayıtdı. 1405-жи илдя Чиня йцрцш ərəfəsində вяфат етди. Azərbaycan bu 

dövrdə  Miranşahın  oğlu  Mirzə  Ömər  tərəfindən  idarə  olunurdu.  Şirvan  isə  Şeyx 

(şah)  brahimin hakimiyyəti altında idi (1382-1417). 

 

26.Гарагойунлу тайфа ittifaqı вя Гарагойунлу дювляти. Гара Йусифин дахили 

вя харижи сийасяти. 

Азярбайжан  халгынын  тяшяккцлцндя  гарагойунлу  тайфасы  мцщцм  рол 

ойнамышдыр.  Гарагойунлу  тайфа  бирлийи  Ван  эюлцнцн  жянубунда  мяскян 

салмыш,  ХЫВ  ясрин  70-жи  илляриндян  Ярзинжан,  Сивас  вя  Kцрdцстанын  шимал 

торпагларында мющкямлянмишляр. 

Юнжя  Щямядан  сонра  иsя  Гязвинин  гярбиндя  йурд  салмыш  Бащарлы  тайфасы 

тяряфиндян  идаря  олунурду.  Тяркибиндя  айынлы,  щажылы,  алпоут,  саатлы  вя  с 

таййфалар  дa  var  иди.  Qaraqoyunlu  tayfa  ittifaqların  bayrağında  qara  qoçun 

təsviri var idi. Tayfalar əsasən qoyunçuluqla məşğul olurdu. Тайфа бирляшмясинин 

ясасыны Байрам Хожa гоймуш,onun ölümündən sonra (1380), Гара Мящяммяд 

(1380-1389)  тяряфиндян  мющкямлянмиш,  1410-жу  илдя  ися  Гара  Йусиф  эцжлц 

дювлят  щалына  эятирмишдир.  Гарагойунлулар  Аьгойунлу,  Жялаириляр  вя 

Теймуриляря гаршы мцбаризя апармышлар. 

1382-ci  ilin  payızında  Qara  Məhəmməd  Cəlairi  şahzadəsi  Şeyx  Əliyə  qalib 

gələrək  Təbrizi  tutdu.  1387-ci  ildə  Teymur  Naxcıvandan  qaraqoyunlular  üzərinə 

hücuma keçdi. Qara Məhəmməd Çapaqcur döyüşündə Teymurun qüvvələrinə qalib 

gəldi. Cəlairi əmirlərinin Təbrizə hücumunu eşidən Qara Məhəmməd 1388-ci ildə 

Təbrizi onlardan geri ala bildi. 

Qara Məhəmmədin ölümündən sonra Qaraqoyunlu tayfa ittifaqına Qara Yusif 

başçılıq etdi (1389-1420). 

 1394-жü илдя Ямир Теймур тяряфиндян мяьлуб едилян Султан Ящмяд Жялаири 

вя  müttəfiqi  Гарагойунлу  Гара  Йусиф  Мисир  султаны  Бергогун  йанында 

сыьынажаг  тапдылар.  Мисир  Султаны  Бергог  Теймура  гаршы  мцбаризядя 

Гарагойунлу  вя  Жялаири  гцввяляриндян  истифадя  едирdi.  Лакин  Бергогун  оьлу 

Султан  Фяряж  Теймурла  Иттифаг  йаратмаг  цчцн  щяр  икисини  щябся  алды,  йалныз 

1405-жи  ил  Теймурун  юлцмцндян  сонра  онлары  щябсдян  азад  етди.  1406-жы  илдя 

мцттяфигляр ийунда Баьдады, ийулун сонларында ися Тябризи яля кечирдиляр. 1406-

cı  ildə  Təbriz  yaxınlığında  Şənbi-Qazan  döyüşündə  Teymuri  Əbu  Bəkr  əzildi. 

Qara  Yusif    1408-жи  ил  апрелин  21-д  Ябубякрин  атасы  Мираншащы  вя  20  минлик 

---

ордусу  иля  она  кюмяйя  эялмиш  гардашы  Шащруху  Сярдuруд  адлы  йердя  мяьлуб 

еtdi. Mираншащ döyüşdə юлдцрдц. 

1410-жу илдя Гара Йусифин Ярзинжана щцжум едян Аьгойунлу тайфа башчысы 

Гара  Yuluq  Осман  бяйля  вя  Амиддяки  Шимали  Месопатамийа  щакими  ilə 

вурушмасындан истифадя едян Султан Ящмяд Тябризя щцжум етди. 

Бундан  хябяр  тутан  Гара  Йусиф  1410-жу  ил  августун  30-да  Шянби-Газан 

адлы йердя дюйцшдя II Şənbi Qazan döyüşü Султан Ящмяди мяблуб едяряк ону 

едам етди. Жялаириляр щакимиййятиня сон гойулду. 

1410-жу  ил  Шянби  –Газан  дюйцшцндян  сонра  Ширваншащ  Ы  Ибращимин  оьлу 

Кяйумяrs    Тябризя  йахынлашды.  Гара  Йусиф  ону  ясир  алыб  сонра  азад  етди.  Бир 

мцддят кечдикдян сонра Гара Йусиф Ширвана елчи эюндяряряк Ы Ибращимин табе 

олмасыны  тяляб  етди.  Lакин  Ы  Ибращим  Ширванын  мцстягиллийини  итирмямяк  цчцн 

рядд жавабы верди. 

1412-жи  ил  noyabrın  6-dan  dekabrın  4-  dək  Кцр  çayı  сащилиndəki  дюйцшдя 

Гара  Йусифля  Ы  Ибращим  цз-цзя  эялди.  Ы  Ибращим  вя  онун  мцттяфигляри  бу 

дюйцшдя мяьлуб олдулар. Ы Ибращим və oğlanları ясир алынaraq Təbrizə aparıldı, 

oндан  1200  тцмян  баж  тяляб  олунду.  Ширваншащын  Təbrizdəki  тяряфдарлары- 

tacirlər, sənətkarlar  тяляб олунан бажы вердикдян сонра Ы Ибращим азад олунду 

вя Гара Йусифин итаятини гябул етди. 1413-жц илдя Ибращим Ширвана гайытды. 

Гара  Йусиф  1418-1420-жи  иллярdə  Азярбайжана  йцрцш  едян  Теймурi 

Шащрухун йцрцшлярини дяф етди. Lакin Гара Йусиф дюйцшлярин бириндя йараланды 

вя  Тябриз  йахынлыьында  Ужан  адлы  йердя  вяфат  етди  (1420  noyabr  17-də). 

Varisləri: Qara  skəndər, Əbu Səid, Cahanşah. 

 

 

 

27.Аьгойунлу тайфа иттифагы вя Аьгойунлu дювляти. 

Узун Щясянин дахили вя харижи сийасяти. 

Аьгойунлу  тайфа  бирлийи  Гафгаз  даьлары  иля  Араз  чайы  арасындакы  яразидə, 

щабеля  Эюйчя  эюлц  ятрафы,  Алаэюз  йайлагларында,  Шярги  Анадолу,  Гярби  Иран, 

Дяжля  вя  Фярат  вадиляриндя  йурд  салмышдылар.  Бу  тайфа  бирлийи  Байандурлар 

тайфасы  тяряфиндян  идаря  олунурдулар.  Пящляван  бяй  тяряфиндян  (1370-1389) 

сийаси  бирлик  шяклиня  салынмış,  Əlaəddin  Türəli  (1388-1392)  və  Fəxrəddin  (1392-

1394)  bəyin  dövründə  müəyyən  qədər  zəifləsə  də  Гара  Йулуг  Осман  бяй 

тяряфиндян  (1394-1434)  мющкямляндирилмишdi,  Qara  Yuluq  Osman  bəy  (1394-

1434)  Diyarbəkri  mərkəz  seçdi,  öz  adına  pul  kəsdirdi,  feodal  çıxışlarını 

yatırtdı, Ağqoyunlu tayfa ittifaqını gücləndirdi. Onun ölümündən sonra feodal 

çəkişmələri  artdı.  Tur  Əli  bəy  (1434-1444),  onun  oğlu  Cahangir  bəy  (1444-

1453)  xeyli  mübarizədən  sonra  ittifaqı  möhkəmləndirə  bildilər.  Lakin  əsil 

yüksəliş Uzun Həsənin dövrünə təsadüf edir (1453-1478). 

1467-жи  илдя  Муш  дюйцшцндя  Аьгойунлу  Узун  Щясян  сонунжу 

Qарагойунлу щюкмдары Жащаншащы мяьлуб еtdi, bеляликля Гарагойунлу дювляти 

сцгута уьрады. Аьгойунлу дювляти ону явяз етди. Тябриз йени дювлятин пайтахты 

олду. 

---