Microsoft Word Az?r Tarixi Cavablar az doc



Yüklə 0,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/26
tarix08.03.2018
ölçüsü0,64 Mb.
#31002
növüYazı
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   26

Юзцнун  ян  гцдрятли  чаьларында  Аьгойунлу  дювлятинин  яразисиня  Кцрдян 

жянубдакы  Азярбайжан  торпаглары,  Дийарбякр,  Шярги  Kцрdцстан  вя  бир  чох 

башга вилайятляр дахил иди. 

Аьгойунлу  дювлятинин  башлыжа  дцшмяни  Фатещ  Султан  ЫЫ  Мещмет  (1451-

1481)  иди.  Qara  dənizin  cənubundakı  Трабзон  yunan  dövləti  Османлы 

Тцркийясиня гаршы Аьгойунлу дювлятинин мцттяфиги иди. Узун Щясян Трабзона 

юз  мцлкляри  кими  бахырды.  Мящз  буна  эюря  дя  ЫЫ  Мещмет  1461-жи  илдя  Узун 

Щясяня  гаршы  мцщарибяйя  башламаздан  яввял  Трабзон  йунан  империйасы 

цзяриня  гошун  эюндярди.  Узун  Щясян  бу  империйаны  мцдафия  етди.  Беляликля, 

Аьгойунлу гцввяляри иля Османлылар арасында илк дюйцш Кюйлцщисар адлы йердя 

баш  верди.  Дюйцш  Узун  Щясянин  цстцнлцйц  иля  бится  дя  о,  Османлыларла  сцлщ 

баьламаьа мяжбур олду вя бу иши Шяргдя илк дипломат гадын олан анасы Сара 

Хатuнa    щяваля  етди.  Сара  Хатуn  ЫЫ  Мещметин  дцшярэясинə  ики  мясяля  иля: 

Османлы Султаныны  аьгойунлулар  цзяриня  щцжум  етмяк  фикриндян  ял  чякмясини 

вя  мцмкцн  гядяр  Трабзону  фятщ  етмяк  фикриндян  дюндярмяли  иди.  Лакин  ЫЫ 

Мещмет  бу  təklifлярин  щеч  бирини  йериня  йетирмяди.  Trabzon  1461-  cı  il 

oktyabrın  26  -  da  Türklər  tərəfindən  zəbt  olundu.  1461-ci  ildə  Osmanlı 

Türkiyəsi ilə Aqqoyunlu arasında Yassıcəmən sülhü bağlandı.  

Узун  Щясян  Авропа  юлкяляри  иля,  хцсусиля  Венесийа  республикалары  иля 

ялагяляри эцжляндирди. 

1464-жц  илдя  Венесийа  щюкумяти  Aьгойунлу  сарайына  бир  нечя  дипломат 

эюндярди ( Katerino Zeno,  osofat Barbaro, Ambroco Kontarini və s.) 

ХВ  ясрин  60-70-жи  илляриндя  Венесийа  дипломаты  Амброжо  Контарини 

Османлыйа  гаршы  ямялиййат  планыны  Аьгойунлу  падшащы  иля  разылашdırdı. 

Нятижядя  1472-  жи  илин  йазында  Узун  Щясянin  göndərdiyi  Мирзя  Йусиф  ханын 

башчылыьы  алтында  Ярзинжандан  Гараман  истигамятиндя  щцжум  едяряк  бир  нечя 

парлаг  гялябя  газанса  да,  Аралыг  дянизиндя  силащ-сурсат  эятирян  Венесийа 

эямиляриня раст эялмяди. Beləliklə, Avropa dövlətləri ilə  ttifaqı baş tutmadı. 

1  август  1473-жц  илдя  Узун  Щясян  Малатйада  Османлы  ордусунун  юн 

дястялярини мяьлуб етди. 

Лакин 10 эцн сонра 11 август 1473-жц илдя Отлугбели (Тяржан дюйцшцндя) 

Османлы  ордусу  Аьгойунлу  ордусуну  эери  отуртду.  Буна  сябяб  Гярб 

юлкяляринин Узун Щясяня вяд етдикляри одлу силащлары чатдырmамасы иди.  

Beləliklə, ilkin vaxtlar təşəbbüsü ələ alsalar da Ağqoyunlular nəticə etibarilə 

Osmanlı Türkiyəsinə uduzdu. 

Buna baxmayaraq Uzun Həsən dövləti möhkəmləndirmək üçün həm Avropa 

dövlətləri, həm də qonşu ərazılərlə, məsələn, Ərdəbil şeyxləri ilə (Cüneyd, Heydər) 

və Şirvanşahlarla (I Xəlilulla, Fərrux Yassar) münasibətlər qura bilmişdir. 

Uzun Həsənin ölümündən sonra (1478) oğlu Yaqub sultanın vaxtında (1478-

1490)  Ağqoyunlu  dövləti  müəyyən  qədər  inkişaf  etsə  də  1490-cı  ildən  başlanan 

sülalə  mübarizələrində  bir-birini  əvəz  edən  Baysunqur,  Rüstəm,  gödək  Əhməd, 

Ə

lvənd, Muradın dövründə dövlət zəiflədi. Səfəvilərin zərbəsi nəticəsində 1501-ci 



ildə süqut etdi. 

 



 

 

28.Аьгойунлу дювлятинин зяифлямяси вя сцгуту 



Узун  Щясянин  юлцмцндян  сонра  щакимиййятя  Йагуб  Мирзя  (1478-1490) 

эялди.  Онун  идарячилийи  дюврцндя  1480-жи  илдя  Аьгойунлу  ордусу  Сяркярдя 

Сцлейман  бяй  Бижаноьлу  башда  олмагла  Османлы  ордусуну  мяьлуб  етди. 

Османлы султаны ЫЫ Бяйазид Йагуб Мирзядян сцлщ истямяйя мяжбур олду. 

1480-жи ил Урфа йахынлыьындакы Аьгойунлу ордусу Мисир вя Сурийа султаны 

Гайытбяйиn (1468-1496) qüvvələrin məğlub etdi. 

Йагуб  Мирзя  Ширваншащ  Фяррух  Йасарын  (1462-1500)  гызы  иля  евляняряк 

Ширванла ялагяляри мющкямляндирди. Лакин атасынын Ярдябил щакимиййятиня олан 

мцсбят мейлиni горуйуб сахлайа билмяди. Беляликля, аьгойунлуларла Сяфявилярин 

Ярдябил щюкмранлыьы арасында зиддиййятляр башланды. 

1490-жы  ил  Йагуб  Мирзянин  юлцмцндян  сонра  щакимиййятя  эялян  оьлу 

Байсунгурun  (1490-1492)  дюврцндя  дювлят  айры-айры  феодал  групларынын 

ойунжаьына чеврилди. Илк вахтлар дювляти идаря едян Суфи Хялил (1490-1491) бцтцн 

рягибляриня  галиб  эялди.  Lакин  Дийарбякр  щакими  Сцлейман  бяй  Бижаноьлу 

1491-жи  илin  yayında  Ван  галасы  йахынлыьында  Суфи  Xəlili  məğlub  etdi  və  o, 

öldürüldü.  Bicanoğlu  hakimiyyəti  ələ  aldı.  Lakin  o,  Baysunqura  toxunmadı. 

Ağqoyunlu dövlətini onun adından Əmir-ül-ümarə sifəti ilə idarə etməyə başladı. 

Bu  iдаря  системи  жидди  наразылыьа  сябяб  олду.  Naxçıvandakı  Əlincə  qalasına 

salınmış  Uzun  Həsənin  nəvəsi.  Рцстям  Мирзя  1492-жи  илдя  azad  олду.  Щямин 

илин  майында  Бярдя  йахынлыьында  Байсунгур  ордусу  иля  Рцстям  Мирзянин 

гошуну  цз-цзя  эялди  вя  бу  дюйцш  Рцстям  Мирзянин  гялябяси  иля  баша  чатды. 

Rüstəm  Mirzə  düşmənlərinə  qarşı  mübarizədə  1488-cı  ildə  Şirvanda 

öldürülmüş Ərdəbil şeyxi Heydərin oğlu Sultanəlinin tərəfdarlarından istifadə 

etdi.  Hərçənd  ki,  1494  –cü  ildə  Sultan  Əlini  öldürtdü.  Бу  дюйцшдян  сонра 

Байсунгур  Ширвана,  дайысы  Фяррух  Йасарын  йанына  гачдı.  Rüstəm  Тябриздя 

щакимиййятя  эялди  (1492-1497).  Oнун  дюврцндя  щярби  яйанлара  мисли 

эюрцнмямиш сойургал пайланды. Бу идарячилик кючяри феодаллары гцввятляндирди 

вя  мяркязи  щакимиййятя  табе  олмадылар.  Baysunqur  babası  Fərrux  Yassarın 

köməyi  ilə  hakimiyyətə  qayıtmaq  istəsə  də  bu  baş  tutmadı.  Байсунгур  вя  онун 

мцттяфигляри  1493-жц  илдя  Ящяр  йахынлыьында  дюйцшдя  юлдцрцлдц.  Юлкядя 

йаранмыш  вязиййятдян  истифадя  едян  vaxtilə  Sultan  II  Mehmetin  yanına  qaçmış 

Уьурлу  Мящяммядин  оьлу  Эюдяк  Ящмяд  1496-жы  илдя  Азярбайжана  щцжум 

етди.  Султаниййя  гялябясиндян  сонра  1496-жы  илин  сонунда  Нахчыван 

йахынлыьында Эюдяк Ящмяд Рцстям Мирзянин гошунуну мяьлуб етди, özünü də 

əsir ald

ı. Əhməd 1497-жи илдя Аьгойунлу тахтына чыхды. 7 ай щакимияййяти идаря 

едян  Эюдяк  Ящмяд  бир  сыра  верэи  ислащатлары  кечирся  дя,  20-йя  гядяр 

мцкялляфиййятляри  ляьв  ется  дя  бу  сийасят  яйанлар  тяряфиндян  наразылыьа  сябяб 

олду  вя  1497-жи  илдя  Исфащан  йахынлыьында  Эюдяк  Ящмяд  феодалларla 

вурушмада  юлдцрцлдц.  Онун  юлцмцндян  сонра  щакимиййят  уьрунда  yeni 

мцбаризя башланды. 



Yüklə 0,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   26




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə