Microsoft Word Az?rb. Adil abdulla ?L. doc
Yüklə 2,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
85 Molokan icmasının nümayəndələrini qəbul edərkən bərabər olduğu ictimai mühitdə əxlaq önəmli deyil. Halbuki, əxlaq və mənəviyyat olmayan yerdə ən ideal qanunları və demokratik prinsipləri pozmaq mümkündür. Məhz yüksək əxlaq və mənəviyyat insanları cəmiyyətin riayət etdiyi qanun və prinsiplərə hörmətlə yanaşmağa, hər məsələdə haqq və ədaləti gözləməyə vadar edir. Məsələyə bu cəhətdən yanaşan Azərbaycan rəhbəri öz fikrini yığcam bir tərzlə belə ifadə edir: "Demokratiya yüksək mədəniyyət deməkdir. Demokratiya yüksək mənəviyyat deməkdir". Doğrudan da, demokratiya klassik və həqiqi mənada cəmiyyətin ağıl və hikmət əsasında mədəni-sivil qayda-qanunlar ilə idarə olunmasıdır. Demokratiya deklarativ şüarlar toplusu deyildir, yəni demokratik üsul və prinsipləri elan etməklə iş bitmir, burada ən əsas məsələ onların icrasıdır ki, bunun üçün yüksək əqli-mənəvi mühit, sağlam ictimai şərait yaradılmalıdır. Deməli, əxlaq və mənəviyyat olmayan yerdə gerçək azadlıq və demokratiya da yoxdur. Ona görə də Heydər Əliyev yuxarıdakı tezisini belə tamamlayır: "Bu yüksək mədəniyyəti və yüksək mənəviyyatı hər bir Azərbaycan vətəndaşında yaratmaq üçün, gənc nəsli bu əsaslarda tərbiyələndirmək və böyütmək üçün İslam dininin mənəvi dəyərləri çox gərəklidir". O, təkidlə demokratiyanı və azadlığı doğru-düzgün başa düşməyi və mənəviyyatdan ayırmamağı vurğulayır, öz fikrini belə izhar edir: "Çünki, ayrı-ayrı insanlar, yaxud qurumlar, dəstələr demokratiyanın onlara 86 Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev “Təzə pir” məscidində yenidənqurma işləri ilə tanış olarkən verdiyi bu azadlıqları bəzən özbaşınalıq, qanuna itaətsizlik kimi anlayırlar, yaxud da ki, bu cür anlamaq istəyirlər". Azərbaycan xalqının rəhbəri daha sonra müasir dünyada dövlət-din münasibətlərinin çox həssas bir məsələsinə toxunur ki, bu da dövlət quruluşunun dünyəvi xarakteri ilə bağlıdır. Bir çox ölkələrdə din ilə dövlətin bir-birindən ayrılması, yəni sekulyarizm və laizm məfhumları həmişə cəmiyyətdə ixtilaflara gətirib çıxarır. Qeyd edək ki, sekulyarizm xristian ölkələrində ortaya çıxan bir məsələdir. Belə ki, orta əsrlərdə burada kilsə hakimiyyəti dövlət üzərində bir qurum kimi təmsil olunurdu. İslam sivilizasiyasında isə heç vaxt məscid dövlət üzərində bir hakimiyyət qurumu kimi çıxış etməmişdir. Başqa bir tərəfdən, islamda hakimiyyətlə dini təsisatlar arasında güc, qüdrət nümayişi davası olmamışdır. Xristian ölkələrində kilsə ilə dövlət arasındakı hakimiyyət savaşı və bundan doğan ixtilafları həll etmək üçün dinin dövlət işlərindən ayrılması, yəni sekulyarizm məsələsi gündəmə gəlmişdir. Bəzi siyasətçilər dünyəvi dövlət dedikdə sekulyarizmi əsas götürür və din ilə dövlət arasında süni ixtilaf meyilləri yaratmağa cəhd göstərirlər. Belə hallar daha çox yenicə istiqlaliyyətə qovuşan, ictimai-siyasi qurumların tam təşəkkül tapmadığı İslam ölkələrində daha çox baş verir. Heydər Əliyev uzaqgörən bir siyasi xadim və həm də xalqın dini etiqadına və hisslərinə hörmətlə yanaşan müdrik ağsaqqal kimi Azərbaycanda dövlət-din münasibətlərini qarşılıqlı anlaşma, ümummilli mənafe, vətəndaşlıq həmrəyliyi və cəmiyyətin milli-mənəvi birliyi məcrasına yönəltdi. Onun bu barədəki sözlərinə diqqət yetirək: 87 “Təzə pir” məscidində "Bizim dövlətimiz dünyəvi dövlətdir. Ancaq biz dindən ayrı deyilik. Din ilə dövlət arasında sıx əməkdaşlıq var və hesab edirik ki, Azərbaycanda İslam dini özünün gözəl mənəvi dəyərlərini Azərbaycan vətəndaşlarına aşılayaraq, Azərbaycan vətəndaşlarını İslam dininin bu gözəl mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirərək Azərbaycan cəmiyyətini mənəviyyatca daha da yüksəldəcək və insanlar bu demokratiyanı, bütün azadlıqları doğru- düzgün başa düşəcəklər". Heydər Əliyev dinlə dövlətin sıx əməkdaşlığını və azərbaycanlıların islam dəyərləri ruhunda tərbiyələnməsini zəruri sayır. Bunda məqsəd cəmiyyətin mənəvi baxımdan yuksəlişini təmin etməkdir. Mənəviyyat yüksək olduğu təqdirdə insanlar demokratiya və azadlığı doğru-düzgün başa düşərlər. Göründüyü kimi, Azərbaycan rəhbəri insanların və cəmiyyətin bütün problemlərinin həlli üçün mənəviyyatı örnək kimi qəbul edir. Ona görə də İslamı zəngin və mötəbər mənəvi dəyərlər qaynağı olaraq cəmiyyətin ayrılmaz hissəsi hesab edir. Din və bəşər, islam və cəmiyyət ruhla bədən kimidir. Ruhsuz bədən və mənəviyyatsız insan quru qəlbdən ibarətdir. Heydər Əliyev belə bir qənaətə gəlir ki, demokratiya və mənəvi-dini dəyərlər arasında heç bir ziddiyyət yoxdur. O, bu barədə Qurban bayramı münasibətilə 2 fevral 1998-ci ildəki çıxışında belə söyləmişdir. "Ümumiyyətlə bilin-biz Azərbaycanda demokratik, hüquqi dövlət qururuq. Biz bu yolu seçmişik və bu yolla gedirik. Ancaq bununla bərabər bütün bəşəri dəyərlərdən istifadə edərək, ümumbəşəri dəyərlərin xalqımız üçün və milli mentalitetimiz, mənəviyyatımız üçün uyğun cəhətlərini götürüb tətbiq edərək heç vaxt dinimizdən, dini adət-ənənələrimizdən ayrıla bilmərik və imtina edə bilmərik. 88 Ona görə də burada ziddiyyət yoxdur. Əksinə, çox qarşılıqlı münasibətlər var. Bu baxımdan Azərbaycanın Prezidenti kimi mən dinin inkişafını təmin etmək üçün nə lazımdır edirəm və bundan sonra da edəcəyəm". Bütövlükdə, Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri demokratiya, hüquqi quruculuğu, iqtisadi-texnoloji tərəqqi və müasir dünyanın doğurduğu bütün başqa məsələlərdən öz xalqının milli mentaliteti və mənəviyatına uyğun şəkildə istifadə olunmasını təkid edir. O, bir daha vurğulayır ki, azərbaycanlı müsəlmanlar heç bir vaxt, heç bir müasirlik bəhanəsi adı altında öz dinindən imtina etməyəcək və burada heç bir ziddiyyət də axtarmaq lazım deyil. Heydər Əliyev, ümumiyyətlə, öz xalqının işıqlı gələcəyini islam mənəviyyatından, milli-dini dəyərlərdən ayrı təsəvvür edə bilmirdi. Yüklə 2,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|