58
İslam dəyərləri, hər şeydən öncə, bəşərin fitrətilə uyğun gəlir və onun batini aləminin
istəklərinə cavab verir. Başqa bir yöndən bu mənəvi dəyərlər bəşər həyatında yüzillər boyu
sınaqdan çıxmış və insanları gercək səadətə qovuşdurmuşdur. Nəhəng dövlətlərin hərbi,
siyasi-iqtisadi və maliyyə qaynaqlarına söykənən güclü ideoloji təbliğatı ayrı-ayrı zaman
kəsiyində bu və ya digər islam bölgəsinə müəyyən təsir göstərsə də, İslamın mənəvi
dəyərləri öz əzəmətli və ümumbəşəri xarakteri ilə yenə də üstünlüyünü qoruyub saxlamış,
son yüzillikdə İslam yenidən canlanmış və bu dinə iman gətirənlərin sayı çoxalmışdır.
Heydər Əliyev bu baxımdan heç bir məhdudiyyətin İslama dönüşünün qarşısını ala
bilmədiyini vurğulayır.
Heydər Əliyev din və imanı insanın mənəvi kamilliyi üçün əsas meyar hesab edir və
Qurani-Kərimi ali mənəvi dəyərlərin qaynağı adlandırır. O, öz xalqına Quran nuru ilə
işıqlanan bir yolla gələcəyə doğru addımlamağı təkidlə tövsiyə edir. 26 avqust 1999-cu ildə
"Təzə Pir" məscidində, mövlud bayramı münasibəti ilə keçirilən mərasimdəki çıxışında
Prezident bu barədə belə deyir:
"İslam dini əsrlər boyu bizim mənəviyyatımızın əsasını təmin etmiş, müsəlmanların
dünyada əsaslı yer tutmasını təşkil etmişdir. Qurani-Kərimin bütün kəlamları bu gün
Azərbaycanda Allahın yolu ilə getməyimiz üçün məşəldir. İnanıram ki, biz azərbaycanlılar
heç vaxt imanımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacağıq və mənəvi mənbələrimizdən istifadə
edərək gələcəyi quracağıq".
59
Burada bir neçə önəmli məqam diqqəti cəlb edir. Bəlli olduğu kimi, Qurani-Kərim
müsəlmanlar üçün Allah kəlamı olmaqla yanaşı, həm də onların doğru yola yönəlməsi üçün
nazil olmuşdur. Quran bəşəri Allah yoluna yönəldən bir nur ( ən-Nisa: 174, əl-Ə'raf: 157),
hər şeyi bəyan edən ( ən-Nəhl: 89) Allah kəlamıdır ( ət-Tövbə: 6). Quran hidayət edəndir-
yəni insanları düzgünlüyə və mənəviyyata doğru yönəldəndir ( əl-Bəqərə: 185; əl-Ə'raf: 52;
203, Yunus: 57, ən-Nəhl: 64). Allaha tərəf gedən yol düzgün yoldur və bu yol ilə ali
mənəviyyata yetişmək olar. Qurani-Kərimdə həmin yol "siratul-müstəqim" adlanır ( əl-
Fatihə: 6, əl-Bəqərə: 142,213, Ali-İmran: 101, ən-Nisa: 175, əl-Ən'am: 39, 88 və s).
İslam bəşəriyyəti elm, mərifət, saflıq, mənəvi kamillik, düzlük, ədalət yoluna doğru
istiqamətləndirir. Həmin üstün və önəmli keyfiyyətlərə görə islam sivilizasiyası öz
yaşamını yeni dünya düzənində davam etdirir.
İslamın bəşər üçün tövsiyə etdiyi əsas əxlaqi-mənəvi və əqli keyfiyyətləri aşağıdakı
kimi xülasə etmək olar:
Elm və mərifətə dəvət. Quranda Allah sözündən sonra ən çox işlənən ikinci söz elmdir.
"Bilən və bilməyənlər eyni olarmı"? Bu sadə, ancaq düşündürücü sual "əz-Zümər"
surəsi, 9-cü ayədə təkidlə vurğulanır.
-Yaxşı əməllərə dəvət, pis işlərdən çəkindirmək.
-İnsanın cismani, mənəvi təmizliyi və sağlamlığı.
-Valideynlərə, böyüklərə hörmət, qohum, qonşu və başqalarına qayğı və insani rəftar
göstərmək.
60
-Çarəsizlərə və ehtiyac içində olanlara yardım.
-Ədalət və haqqın qorunması, zülm ilə mübarizə.
-Yaxşılıq, xeyirxahlıq və xeyriyyəçilik.
-Öz nəfsinə etimad və özünəgüvənmə psixologiyasının təlqini.
-Vətən sevgisi və vətəni qorumaq hissinin tərbiyəsi.
Azərbaycan rəhbəri islam dəyərlərini və Quran nurunu öz xalqının gələcəyi üçün
etibarlı bir yol kimi qəbul edir. Çünki tarixin çətin məqamlarında öz mənəvi bütövlüyünü
və özünəgüvənmə hissini təmin edənlər uğur qazana bilərlər. Tarixdən bəlli olduğu kimi,
Mahatma Qandi öz xalqını məhz mənəvi-dini dəyərlərə söykənməklə istiqlal yoluna çıxara
bildi. Pakistan rəhbəri İqbal Lahuri də, belə bir yol ilə öz ölkəsini azadlığa qovuşdurdu.
Azərbaycanın qarşılaşdığı böhran və problemlərdən ən ümdəsi torpaqlarının 20 faizinin
işğalıdır və Heydər Əliyev xalqın milli-mənəvi bütövlüyünü və özünə-güvənmə hissini
gücləndirməklə bu çətin sınaqdan çıxmağın mümkünlüyünü düşünürdü. Bunun üçün isə ən
önəmli qaynaq İslamdan gələn mənəvi dəyərlər ola bilərdi. Heydər Əliyev bu barədə belə
deyirdi:
"Mənəviyyatımız nə qədər yüksək olarsa, biz insanlarda, hər bir azərbaycanlıda bir
müsəlman olaraq Vətənə, öz amallarına sədaqət, mənəvi saflıq əhval-ruhiyyəsi tərbiyə edə
bilərik. Ona görə Qurani-Kərimin cağırışlarına əsasən insanlarm düz yolla, təmiz
mənəviyyat yolu ilə getməsinə çalışmaq lazımdır".
61
İKT-nin baş katibi Ekmələddin İhsanoğlu xatirə medalı təqdim edərkən
Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) bir hədisində deyilir ki, Vətən sevgisi imanın yarısıdır. İmanlı
insanlar təbiidir ki, Vətəni daha çox sevərlər. Bədr döyüşündə Məhəmməd Peyğəmbərin (s)
dəstəsi düşməndən daha az və zəif idi, lakin Allahın yardımı müsəlmanları qələbəyə
çatdırdi. Çünki onlar yüksək mənəviyyata və Allaha sığınmışdılar.
Azərbaycan Prezidenti 1998-ci il aprelin 8-də Qurban bayramı münasibəti ilə "Mir
Mövsüm ağa" ziyarətgahında keçirilən mərasimdə İslam dəyərlərini azərbaycanlıların milli-
mənəvi sərvəti adlandırır:
"Xalqımızın çoxminillik tarixi var və çox əsrlərdir ki, İslam dininə ibadət edirik. İslam
dini bizim doğma dinimizdir. Xalqımızın milli-mənəvi dəyərləri, dinimizin adət - ənənələri
və dəyərləri bizim milli sərvətimizdir".
Ölkə başçısı ayrı-ayrı tarixi dövrlərdə cürbəcür zorakılığa və məhrumiyyətlərə məruz
qalmasına baxmayaraq, xalqın bu dəyərləri yaşatmasını islam mədəniyyətinin və
mənəviyyatının həyati gücü ilə əlaqələndirir:
"Bu onu göstərir ki, bizim ənənələrimiz, mənəvi, milli, dini dəyərlərimiz ölməzdir və
bundan sonra da yaşayacaqdır".
Heydər Əliyev çıxışının sonraki hissəsində bir daha bütün mərasimlərin əsas məqsədini
mənəviyyata dəvətdə görür:
"Bizim bütün milli və dini adət - ənənələrimizin məqsədi insanları saflığa,
düzlüyə, paklığa dəvət etməkdən ibarətdir".
Azərbaycan rəhbəri İslamın mərasim və ayinlərindən bəhs edərkən diqqəti onların
mahiyyətinə, əxlaqi mənəvi əhəmiyyətinə yönəldirdi. O, Qurban bayramı münasibəti ilə
söylədiyi çıxışında bu dini mərasimin fəlsəfəsini açıqlayır:
Dostları ilə paylaş: |