1
AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y
АЗЯРБАЙЖАН ДЮВЛЯТ ИГТИСАД УНИВЕРСИТЕТИ
«МАG STRTURA MƏRKƏZ »
Ялйазмасы щцгугунда
Ağakişiyev Zaur sa oğlunun
«AZƏ
RBAYCANDA NH SARÇILIQ FƏ
AL YYƏ
T N N
DÖVLƏ
T TƏ
NZ MLƏ
NMƏ
S MEXAN ZM VƏ
ONUN
TƏ
KM LLƏŞ
D R LMƏ
S PR OR TETLƏ
R »
2
мювзусунда
МАЭИСТР ДИССЕРТАСИЙАСЫ
Истигаmяtин шифри вя ады
060404 Игtисадиййаt
Ихtисасlaşma
Игtисадиййатын тянзиmлянmяси
Елми рящбяр
Маэистр програмынын рящбяри
(А.С.А., елми дяряжя вя елми ад)
(А.С.А., елми дяряжя вя елми ад)
и.е.д., проф. Ящмядов М.А. дос. Mahmudova .M.
___________________________ ___________________________
Кафедра мцдири
(А.С.А., елmи дяряжя вя елmи ад) и.е.д., проф. Ящмядов М.А.
__________________________________________________________________
БАКЫ - 2015
3
MÜNDƏR CAT
G R Ş
3-6
I FƏS L NH SARÇ L Q FƏAL YYƏT N N DÖVLƏT TƏNZ M-
LƏNMƏS MEXANIZM VƏ ONUN NƏZƏR ƏSASLA-
RI
7-28
1. 1. Rəqabət, inhisar onun formalari və antiinhisar tənzimlənməsi
7-21
1. 2. Antiinhisar qanunvericiliyi, antiinhisar siyasətin hühuqi
əsasları, i
nhisarçılıq və onunla mübarizə
21-28
II FƏS L RESPUBL KADA ANT NH SAR S YASƏT VƏ NH -
SARÇ L Q FƏAL YYƏT N N DÖVLƏT TƏNZ MLƏN-
MƏS MEXANIZM N N MÜAS R VƏZ YYƏT
29-51
2.1. Azərbaycanda rəqabət mühitinin və inhisarçılıq fəaliyyətinin
dövlət tənzimlənməsi
29-44
2.2. Azərbaycan bazarında rəqabət mühiti və təbii inhisar sahə-
lərinin fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsinin müasir vəziy-
yəti
44-51
III FƏSIL. NH SARÇ L Q FƏAL YYƏT N N DÖVLƏT TƏNZ M-
LƏNMƏS MEXAN ZM N N TƏKM LLƏŞD R LMƏS -
N N ƏSAS ST QAMƏTLƏR VƏ PR ОR TЕTLƏR
52-68
3. 1. Azərbaycanda inhisarçılıq fəaliyyətinin və rəqabət mühitinin
təmin еdilməsinin dövlət mехanizminin təkmilləşdirilməsi-
nin yоlları
52-60
3.2. Müхtəlif bazarlarda rəqabətin dinamik vəziyyətindən asılı
оlaraq dövlət tənzimləmə mехanizmlərinin təkmilləşdirilmə-
si prioritetləri
60-65
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR
66-68
ST FADƏ OLUNMUŞ ƏDƏB YYAT
69-71
4
G R Ş
Mövzusunun aktuallığ
ı. Son 25 ildə Azərbaycanın qarşısında duran, azad
bazar iqtisadiyyatını hədəfləmiş iqtisadi transformasiyanın məqsədləri haqqında
çox danışılıb. Ancaq, istənilən halda hədəfin xüsusi mülkiyyətə əsaslanan azad
bazar olduğu aydındır. Lakin bazarın mövcudluğu onun mükəmməl fəaliyyətindən
xəbər vermir. Bazarın özünün daxili "oyun qaydaları" mövcuddur. Məhz təşəkkül
tapmış azad bazar şəraitində dövlətin ən əsas vəzifəsi də ədalətli oyun qaydalarının
müəyyən edilməsi və bu qaydalara əməl olunmasına nəzarəti həyata keçirməkdir.
Bu qaydaların əsas ünsürü kimi isə rəqabət mühiti çıxış edir. Məhz rəqabət mühiti
formalaşmış bazarın real simasını özündə əks etdirir. Belə ki, rəqabət mühiti yalnız
mövcud olan hüquqi əsasları deyil, həm də bazar iştirakçılarının rəsmi və qeyri-
rəsmi davranış ünsürlərini özündə birləşdirərək formalaşmış bazar mühitini özündə
təcəssüm etdirir.
Бу бахымдан rəqabətin inkişafı, qorunması, dəstəklənməsi мягсядиля
antiinhisar siyasəti inkişaf etməkdə olan və inkişaf etmiş ölkələrdə müxtəlif
мигйас və səviyyələrdə həyata keçirilir. Bu sahədə yüz ildən çох dövr ərzində əldə
olunmuş dünya təcrübəsi hər bir ölkədə rəqabətin dəstəklənməsi, щагсыз рягабятин
гаршысынын алынмасы və ya мящдудлашдырылмасы kiçik sahibkarların rəqabət
bazarına daxil olması və bununla da daxili bazarda inhisarlaşma prosesinin
йцксялдилмясинин qarşısının alınması dövlətin tənzimləmə сийасяти васитясиля
реаллашдырылыр. Milli iqtisadiyyatların fоrmalaşması və inkşafı prоsеsində dövlətin
hazırladığı və həyata kеçirdiyi tədbirlər nəticəsində rəqabət mühiti yaranır ki, bu
da hər bir ölkə daхilində милли игтисадиййатын artımı амилиня çеvrilir.
Мцасир дюврдя милли игтисадиййатын вя bazarın inkişafının iqtisadi
paradiqmasının dəyişməsi nəticəsində rəqabəti və inhisarları tənzimləmə
meyarları, normaları və standartları, onların tətbiqinin mexanizmləri və üsulları
modifikasiya olunur. Бцтцн бунлар юз нювбясиндя инщисарчылыг фяалиййятинin
məhdudlaşdırılması вя еффектив rəqabət mühitinin fоrmalaşdırılmasının nəzəri-
mеtоdоlоji və əməli prоblеmlərinin арашдырылмасы və antiinhisar qanunvеriciliyinin