Baba ocağı
7
qədər zehni aydınlaşınca səkinin kənarında oturdu,
fikrə getdi.
Hələ uşaq ikən eşitmişdi ki, Ordubad müqəd-
dəs yerdir. Bu torpaqda dövrü-qədimdən üləmalar
çox olduğundan Yaxın Şərqin diqqət mərkəzində idi.
Arazın cənubunda yaşayanlar Ordubada sehirli bir
yer kimi baxırdılar. Deyirdilər ki, İranın münəccim-
ləri göydən bir bəla gəldiyini müşaiyət edəndə cama-
atı məscidlərə yığıb dua edərmişlər ki, “Xudavəndi-
aləm, bu bəlanı Ordubada göndər”. Səbəbini
soruşanlara cavab verərmişlər ki, bəs sən demə
Ordubadda o qədər çox üləma, mürşid, seyid övladı
var ki, bəla Ordubada catınca sovuşar, heç bir ziyan
verməz. Belə ki, Ordubad camaatı çox inamlı və
imanlıdır. Dadaş özü də uşaq vaxtı bunları
görmüşdü. Ancaq gəncliyindən bu yerləri tərk edib
gedəli iyirmi il ötmüşdü. Güman ki, orada da çox
şeylər dəyişmişdi. Amma yenə də o doğma yerlərə
getmək, o yurdları bir daha görmək istəyi qəlbində
birdən-birə elə baş qaldırdı ki, bu istəyin qarşısını
almaq qeyri-mümkün oldu. İyirmi il müddətində
əvvəl anası, sonra da atası bu yaxınlarda dünyasını
dəyişmişdi. Xəbərlər də gəlib Dadaşa çatmışdı, lakin
yenə də kəndə qayıda bilməmişdi və ya bu haqda
heç düşünməmişdi. Əslində kəndən küsərək ayrıl-
dığından qayıda bilmirdi.
Hava işıqlanırdı. Günəş dənizdən boylanmağa
başlamışdı. Səhərin sərin mehi Dadaşın üzünü,
Nizami Muradoğlu
8
saçlarını yalayır, ruhuna bir dinclik gətirirdi. Dadaş
bu balaca həyətə göz gəzdirdi, iki mərtəbəli evin
damının qırları əriyib divar boyunca süzülmüş, qara
zolaqlar yaratmışdı. Onu da deyim ki, bu tərəflərdə
iki mərtəbəli evə çox az rast gəlmək olardı.
Bu iki mərtəbəli evi tikib başa gətirmək də Da-
daş üçün asan olmamışdı. Buna qədər pilləkan altın-
da gecələdiyi soyuq vaxtları xatırladı. Gecə yarısı
oğru kimi soyuq pilləkan altına sığınaraq səhərə
qədər dişini dişinə sıxıb dözürdü. Pul qazanmaq bu
zamanda çox ağırdı. İş yerləri demək olar ki, yoxdu.
Bir qarın çörək pulu qazanmaq məqsədi ilə səhərdən
gecə yarısına qədər bazarlarda, küçələrdə veyillənir,
hamballıq edirdi. Hamballıq da hər gün olmurdu.
Şəhərin imkanlı adamları işlərini tanıdıqları
hamballara və həmşərilərə gördürürdülər.
Səhərləri soyuq, rütubət pilləkan altında
qarşılayan Dadaş buğlana- buğlana isti evlərdən
çıxıb, ətrafdakı dilənçilərə nəzər belə yetirməyən
zəngin adamları görəndə onlara qarşı qəlbində bir
qəzəb oyanırdı. Nəyin bahasına olursa olsun,
pullanmaq, isti, rahat evdə yaşamaq istəyirdi.
Əlinə pul keçəndən sonra birinci məqsədi belə
bir ev tikmək olmuşdu. Ömrünün böyük bir hiss-
əsini bu evdə başa vurmuşdu. Bu evin ən böyük
üstünlüyü Dadaşa həmdəm olması idi. Uzun, tənha
gecələri bu evin isti qucağında xatirələr işığında
keçirmişdi. İndi birdən-birə bu evin duruşunda sanki
Baba ocağı
9
bir qəriblik hiss edirdi. Qəti qərar qəbul etmişdi, ge-
dirdi, Vətənə gedirdi. Ömründə düşünmədiyi Vətən
söhbəti haradan belə birdən peyda oldu, bilmədi.
Gördüyü yuxu onu belə tələsik və qəti qərara gətir-
mişdi.
Pilləkənin böyründə balaca bir quyu qazdı,
torpağını çıxarıb kənara tökdü. Evə keçib yük
yerində sandığın üstündə olan bir dəst yorğan-
döşəyi götürüb yerə qoydu. Sandığın qıfılını açıb
qapağını qaldırdı, iki torba çıxartdı. Əlini torbalar-
dan birinin içinə salıb qızıl onluqları, beşlikləri
şaqqıldatdı, bir ovuc ayırıb pencəyinin yan cibinə
qoydu. Onluqlardan birini əlində oynadıb imperator
II Nikolayın şəklinə, sonra çevirib pulun arxasındakı
ikibaşlı qartala baxdı. Qartalın ayağının altında “10
рублей 1899 г” yazılmışdı. Qartalın yanlara açılan
iki başının arasına yerləşdirilmiş imperatorun tacının
anlamını düşündü: İşə bax ha… Nikolay-dünyanın
padişahı… Şəklini qızılların üstünə saldırıb, mən
onu cibimdə gəzdirirəm. Bir torba qızılı burda yerə
basdırıb gedəcəyəm. Görəsən mənim kimi nə qədər
adam bu qızılları yerə basdırır? Bəs bu milyonçular
necə, bu qədər qızılı, çervonları hara yığırlar? Çox
güman ki, vaxtı ilə yerdən çıxarılmış, işlənmiş bu
qızıllar yenə də torpağın qoynuna gedir. İnsan da elə
belədir: torpaqdan hasil, torpağa vasil.
Dadaş açdığı torbanın ağzını bağladı. Evdən
köhnə bir müşənbə tapıb torbanı onunla möhkəm-
Nizami Muradoğlu
10
möhkəm sarıdı, bayıra çıxıb qazdığı quyuda
basdırdı, üstünü torpaqlayıb səliqəyə saldı. “Əvvəla
bu həyətə kimsə cəsarət edib girə bilməzdi, girsəydi
də heç cinin də ağlına gəlməzdi ki, Dadaş bir torba
qızılı bura basdırmış olsun”-deyə fikirləşdi. Dadaş
yenidən içəri keçib yük yerindəki sandığın üstünü
sahmanladı. İkinci torbanı əl bağlamasına
yerləşdirdi. Papağını başına qoyub evdən çıxdı,
qapını kilidləyib açarı xeyli vaxt əlində saxladı. Açarı
özüylə götürsün, yoxsa harasa qoysun. Tərəddüd
içində vurnuxurdu, həyətdə sağa-sola var-gəl edirdi.
Haradansa qapıbir qonşuları Havva arvadın qarğış-
ları yadına düşdü: “Səni görüm, qapın bağlansın,
kilidin damaa atılsın”. Gözlərinin önünə Əylisin
damları gəldi. Bu kənddə bir mərtəbəli evə təsadüfən
rast gələrdin, bütün evlər iki, üç mərtəbəliydi və
hətta, dördmərtəbəli evlər də vardı, həm də damları
çox ucaydı. Bu damlara atılan kilidləri götürmək
müşkül məsələydi. Kilidi damına atılan evlərin taleyi
bir dəfəlik həll olunurdu. Bu evlərin son aqibəti
xarabalığa çevrilmək, dağılmaqdı. Bəlkə elə ona
görəydi ki, Havva arvad belə qarğış tökürdü. Dadaş
Çəmbərəkənddəki bu bir mərtəbəli evlər ilə
Əylisdəki hündür evləri öz aləmində müqayisə etdi.
Dadaşın evi bu ərazidə tək-tək sayılan iki mərtəbəli
evlərdən idi. Əylisdəki evləri qədər uca olmasa da,
alçaq da deyildi, ancaq istənilən vaxt qonşunun
damından bu evin damına çıxmaq olardı.
Dostları ilə paylaş: |