Baba ocağı
15
sahili ərik bağları ilə əhatə edilmişdi. Sol sahil dağ
döşü olduğundan burada təbii cəvizlik yaranmışdı.
Cəviz meşələri ta Əyri dağın zirvələrinə qədər uza-
nırdı. Cəvizlik adlanan ərazi Doqquzxatun xanımın
çox xoşuna gəlirmiş, burada gözəl bol sulu bir bulaq
da vardı. Doqquzxatun xanım çadırını burada qur-
durub əylənirmiş. Səhhətində olan nasazlıq burada
tamamilə yox olub gedir. Ondan sonra xatun buranı
özünə daimi istirahət yeri seçir və hətta, burada bir
abidə də tikdirir. Doqquzxatun xanım nəsrani dininə
mənsub türklərdəndi. O səbəbdən də buraya özü ilə
bərabər xristian xidmətçilər gətirib yerləşdirir.
Sonralar o xidmətçilər burada artaraq məskunlaşdı-
lar və burada onların balaca bir icması yarandı. Son-
ra da bura 1828-ci ildə ruslar İrandan 37 erməni ailəsi
köçürdülər. O zamandan bura el arasında bəzən
Qoşakənd də deyirlər.
Stepan ağzını açıb heyranlıqla Dadaşı din-
ləyirdi. Dadaş da intiligentin açıqlamalarından həzz
alaraq danışırdı, amma birdən hiss elədi ki, vaxt
keçir, tərpəşmək zamanıdır. Dadaş əl atıb Stepanın
gepkasının dimdiyindən yapışdı, onu Stepanın
gözlərinin üstünə basdı:
-Büldün, Stepan!
Stepan daha dinmədi, Dadaşın ardınca baxdı:
- Get, axır gedişin olsun, tezliklə hamız bura-
lardan cəhannama gedəcaxsız.
Nizami Muradoğlu
16
Dadaş Çəmbərəkəndin darısqal küçələri ilə
aşağı enirdi. Qarşısına çıxanlar dayanıb onu salam-
layırdılar:
-Salam, Dadaş, qulluğunda duraq...
Dadaş da Çəmbərəkəndin ümumi qaydalarına
uyğun olaraq adlarını bilmədiyi cavanlara “dadaş”
deyə cavab verirdi. Bu şəhərdə mühüm bir müraciət
forması kimi “qədeş” formalaşmışdı. Bu müraciətdə
həmçinin qarşı tərəfə hörmət ifadə edilirdi. Ona da
bu şəhərdə ilk dəfə “qədeş” deyə müraciət etmiş-
dilər. O, cavabında “dadaş” demişdi, elə o vaxtdan
da adına “Dadaş” deyirdilər, heç kəs onun adını bil-
mirdi. Hətta, ona bəzən “Böyük dadaş” də deyir-
dilər:
-Sağ ol, dadaş, Atamoğlan hardadır?
-Evdə olar.
-Çağıra bilərsənmi.
-Baş üstə, Dadaş.
Dadaş dayanıb Atamoğlanı gözlədiyi müd-
dətdə bu dar küçələri bir daha gözdən keçirdi. Səhə-
rin gözü açılmamışdan gecə yarıya qədər çalışan,
aldıqları qarınlarını doyurmayan, günün, küləyin
təsirindən adları kimi özləri də qaralan adamlara
nəzər saldı, qaragünlülər, qaraevlilər, qarauluslular
deyə xəyalından keçirdi.
-Xoş gördük, Dadaş.
Atamoğlanın səsi Dadaşı xəyaldan ayırdı. Əl
verib görüşdülər:
Baba ocağı
17
-Xoş gördük, Atamoğlan.
-Səhər-səhər xeyir ola, Dadaş.
-Gedirəm, Atamoğlan.
- Hara?
-Ocağa, babamın ocağına. Buralar sənə əmanət.
Kasıb-kusubdan muğayat ol, ara qarışacaq deyirlər.
Ara qarışsa ayaq altında qalıb əzilən yenə bu kasıb-
kusub olacaq, qara camaat olacaq. Gərək onları qoru-
yasan. Salamlarımı Qoçu Nəcəfquluya da çatdı-
rarsan. O da tədbir almamış olmaz. Bu daşnak
köpəylər də Bakıda kök salırlar.
- Bilirəm, Dadaş! İçimiz özümüzü yandırır,
çölümüz özgəni, dünyanın hər yerindən neft iyinə
axışıb gəliblər, bu eşşəyin dal ayaqları da bir
tərəfdən. Mən daha çox bunlardan ehtiyat edirəm,
bilirsən bunların çörəyi dizinin üstündədi, nacinsdi-
lər. Amma , arxayın ol, Dadaş, biz də bir şeylər
düşünürük...
-Salamat qal, dadaş, dünya ölüm-itimdi...
- Elə demə, Dadaş... Biz yenə görüşəcəyik.
- Bilmirəm, dadaş, vətəndə necə olacaq? Zarafat
deyil. İyirmi ildi ayrılmışam, məni necə qarşı-
layacaqlar?
- Kimin var orda, Dadaş?
- Bilirsən məni bu gün yaşadan çoxlu xatirə-
lərim var, hamısı o yurd ilə bağlıdı. Mən bura gələn
ilk gündən düşünürdüm ki, nə vaxtsa qayıdacağam,
amma qayıda bilmirdim. Bilirsən niyə? Yox, əlbəttə,
Nizami Muradoğlu
18
sən hardan biləsən?! İncimə, Atamoğlan, bunlar sən
bilən şey deyil. Amma sən buralara yaxşı bələdsən,
buralar sənə əmanət...
- Belə...
Atamoğlan ah çəkdi, Dadaşın üzünə baxdı, da-
ha bir söz demədi. Dadaş Atamoğlanı sinəsinə sıxdı,
Atamoğlan üzünü yana döndərdi, üzündəki ifadəni
Dadaşdan yayındırmağa çalışdı, beləcə dəqiqələr il
qədər ağır keçdi, ləngidi, heç biri danışmadı.
Bakıya gəldiyi ilk günlər yadına düşdü.
Uşaqlıqdan güclü-qüvvətli idi. Amma uşaqlıqda da
kimsəni incidib qəlbinə dəyməzdi. Qarışqanı tap-
dalamağa ürəyi gəlməzdi, rastına çıxanda yolunu
dəyişib başqa yöndən salardı. Kənddə hamının
barmaqla göstərdiyi mərd, mübariz, qoçaq bir
oğlanıydı. Mədrəsədə hamıdan yaxşı oxuyurdu.
Müsayiblərinin içində kəndin hər iki icmasının
nümayəndələri vardı. İstər türklər, istərsə də haylar-
ermənilər onunla dost olmağa, yaxın olmağa
çalışırdılar. Beləcə gənclik dövrünə qədəm qoy-
muşdu. Sonra həyatında baş verən hadisələr onu
həyatın burulğanına atdı. Bu burulğanın cövlan
etdiyi mərkəzi yer Bakı şəhəriydi. Birdən-birə tanış
olmadığı, görmədiyi, bilmədiyi yad mühüt onun
həyatında yüz səksən dərəcəlik bir dönüş yaratdı.
Bir dəfə bərk acmışdı, neçə gündən bəri işləyib
qəpik-qəpik yığdığı pullar ilə yaxşıca yeyib qarnını
doyurmaq istəyirdi. rastına çıxan qəlyanaltıya girib
Dostları ilə paylaş: |