Baba ocağı
37
Gecəni Naxçıvan karvanxanasında keçirdi.
Gündüzün istisi gecənin sərini ilə əvəz olunmuşdu.
Arazdan əsən sərin meh Rövşən bəyin köynəyinin
yaxasından içəri dolur sinəsini sərinlədirdi. İstər-
istəməz Bakının küləkli havası ilə Naxçıvanın bu xoş
təsir bağışlayan mehini müqayisə edirdi.
Naxçıvan duz şəhəriydi, uşaq vaxtından
eşitmişdi ki, Şərqli tacirlər gəlib buradan duz alıb
Şərqin hər tərəfinə aparırdılar. Deyirdilər ki,
Naxçıvan duzu dünyada məşhurdur. Bir də burada
zülümkar padişah Diqyanus haqqında olan əfsanə
çox geniş yayılmışdı. Əshabi-kəhf əfsanəsi, bəlkə də
həqiqətiydi. Amma insanlar dəstə-dəstə Əshabi-
kəhfə qurban aparır, yeddi kimsənənin söykənib
kürəklərinin izləri qalan qara daşlara söykənir,
nəzirlərini deyir, əhd eləyir, qupquru daşların
altında oturub başlarına düşəcək su damcısının
həsrətini çəkirdilər. Kimin ki, başına su damcısı
düşürdü, o, mütləq arzusuna çatacağına inanırdı.
Rövşəni də atası hələ lap uşaq ikən, təqribən 9-10
yaşı olanda anası ilə birlikdə bura gətirmişdi. Yaxşı
xatırlayırdı, anası o qoçu Rövşənə qurban demişdi.
Atası Novruz kişi qoçu Əshabi-kəhfdə kəsib, ətinin
bir qismini orada olanlara, bir qismini də gətirib
qonşulara payladı, bir-iki şiş də kabab çəkib özləri
orada yedilər. Sonra da anası Rövşəni qara daşın
altına apardı, Rövşən də digər adamlar kimi kürəyini
daşlara söykəyib durdu, sonra oturduğu yerdə
Nizami Muradoğlu
38
daşlardan süzən bir damcı su onun başına düşdü.
Anası Güllübəyim sevincini gizlədə bilmədi:
- Şükür sənin kəramətinə, Xudabənd-aləmin,
nəzirimiz qəbul oldu.
Daha yubanmaq olmazdı, Güllübəyim,- dur,
bala, dur gedək, çox şükür nəzirimiz qəbul oldu,-
dedi.
Anasını xatırlamaq onu həm duyğulandırır,
həm də məsud edirdi.
Səhər tezdən durub karvansaranın qabağına
gəldi. Burada müştəri gözləyən faytonçular səs-səsə
verib qışqırırdılar:
-Ordubada gedən...
-Yaycı, Yaycı...
-Şərur...
Rövşən Ordubadlı faytonçuya yaxınlaşdı.
Faytonçu cəld hərəkətlə Rövşənin bağlamasını alıb
faytonun yük yerinə yerləşdirdi:
-Təksənmi?
-Təkəm.
Faytonçu yenidən qışqırıb müştəri çağırmaq
istəyirdi ki, Rövşən – sür gedək,- dedi.
-Baş üstə, ağa. Ağa, xeyir ola Ordubadda əqra-
balarınmı var?
-Var.
-Kimlərdir, biz tanıyarıq hər halda.
-Əylisdə olurlar, tanımazsınız.
Baba ocağı
39
-Hə... Ağa, sən də Əylisdənsən? Mən səni bu
vaxta qədər heç görməmişəm. Əylislilər həmişə mə-
nim faytonumda gedərlər. Onu da deyim ki,
əylislilər pul verən olur. Allah onlara versin, biz də
onların sayəsində dolanırıq. Ağa, indi sən bir başa
Əylisə gedəcəksən?
-Yox, bir başa Ordubada gedirik.
-Hə, nə olar, amma, ağa, heç demədin Əylisdə
kimlərdənsən? Axı mən səni birinci dəfədi görürəm.
-Sənin neçə yaşın var?
-Mənim? Ağa, mənim iyirmi yeddi yaşım var.
-Amma mən də iyirmi ildir Əylisdən çıxmışam.
O vaxt mənim on səkkiz yaşım vardı. Odur ki, sən
məni tanıya bilməzsən.
-Hə...
Faytonçu hiss etdi ki, müştərisi digər əylislilər-
dən fərqli olaraq fazla danışmaq istəmir, ona görə də
atın cilovunu tərpədib “hə kəhər, hə gözünə dö-
nüm”- deyib sürəti artırdı.
Rövşən xəyalların girdabında yol boyu uzanıb
gedən bomboz düzlərə, bu düzlərin cənub səmtində
lal-dinməz axan Araza baxırdı. Kəndlər bir-birini
əvəz edirdi, Əlincə çayı arxada qalmışdı, qarşıda
Yaycı, Aza, Dəstə kəndləri gəlirdi. Əylis düzündə
üzünə qəribə bir hava dəydi, oturduğu yerdən
dikəldi, başı qarlı dağlara nəzər yetirdi. Yenə də
Ələngəz dağı ilə Kəmki dağı üz-üzə dayanmışdı.
Ələngəz şimaldan, Kəmki də cənubdan sanki bir-
Nizami Muradoğlu
40
birlərini salamlayırdı. Dağlar iyirmi il öncə necə
qoyub getmişdisə, eləcə də dururdu, dağlar həminki
dağlardı, çoxdan unutduğu qədim bir bayatı yadına
düşdü:
Küləyi əsən dağlar,
Yolumu kəsən dağlar.
Dərd əydi, mən qocaldım,
Sən elə osan, dağlar.
Təbiətin ən gözəl vaxtı idi, Əylis-Ordubad
düzləri gül-çiçəklə bəzənmişdi. Bir də yadına gəlirdi
ki, Əylis düzünün belə çiçəklədiyini 14-15 yaşlarında
görmüşdü. Əylis düzü hər baharda belə
çiçəkləməzdi. Xatırlayırdı ki, hələ o vaxt yaşlılar
Əylis düzünün çiçəkləməsindən danışanda mütləq
qeyd edirdilər ki, yeddi, səkkiz, bəzən də on ildə bir
baş verən bu hadisə möcüzədi. Hər yan qıpqırmızı
qan rəngindəydi. Bu lalələr uzaqdan baxanda nə
qədər gözəl görünsə də, bir işə yaramazdı. Əylislilər
bu lalələri sevməzdilər, adına da “it laləsi”
deyərdilər. Bu lalələr yazı çox yağmurlu keçən
illərdə olurdu. Həmən vaxtlar bir də çox nadir
tapılan dombalan bol olurdu. Dombalan kartof kimi
bir bitkiydi. O da 7-8 ildə bir bitərdi. Bu bitkini
tərəvəzlərə də aid etmək olardı. Müalicəvi əhəmiy-
yəti olan dombalan əvəzsiz qida məhsulu idi. Onu
kartof kimi bişirib yeyirdilər. Bu vaxta qədər onun
Dostları ilə paylaş: |