Microsoft Word berk senaye tul docx
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XÜLAS Ə
- Problemin öyr ənm ə v əziyy əti
- Dissertasiya i şinin informasiya
- Dissertasiya i şinin elmi yeniliyi
Узун мцддят суда
олдугда давамлылыьы 0,85
0,9 0,91
0,94 Суда шишмяси, щяжмя эюря %-ля 0,80
0,9 0,8
0,5 Галыг мясамялилийи, щяжмя эюря, %-ля 2,1
2,4 1,9
2,0
Rezin ovuntus ilə modifıkasiya olunmuş bitum, rezinə xas olan elastiklik nəticəsində öz elastikliyini bir neçə dəfə artırır. Bu xassə özünü polimer-bitum kompozisiyasının özlülüyünün artmasında daha qabarıq göstərir. Yüksək xassəyə malik polimer-bitum kompozisiyası almaq üçün kompozisiyanın hazırlanmasında istifadə olunan komponentlərin əsas göstəricilərinə ciddi nəzarət olunmalı, texnoloji reqlamentə düzgün əməl olunmalıdır. Rezin ovuntusunun (polimerin) bitumda daha yaxşı şişməsini təmin etmək məqsədilə mineral yağlardan istifadə etmək lazımdır. Lakin unutmaq olmaz ki, bitumlar da kolloid sistemlər kimi vaxtdan asılı olaraq çox da dayanaqlı deyillər. Mineral yağın əlavə olunması bitumun nisbətən sabit quruluşunun dağılmasına səbəb oluur. Istifadə olunan mineral yağın kimyəvi quruluşundan asılı olaraq mineral yağ bitumu yaxşı, ya da pis həll edir. Yağla bitumun qarışması o qədər də asan olmur. Belə ki, hər iki komponentin qarışma mexanizmi mayelərin qarışması kimidir. Beləliklə, mineral yağla bitumun qarışması texnologiyası çox çətin texnoloji prosesdir. Polimer-bitum kompozisiyasının alınması üçün laborotoriya şəraitində kompozisiya materialının resepti işlənib hazırlanmışdır. Alınmış optimal variant ə sasında polimer-bitum kompozisiyası alınmış və ən müasir analiz üsullarından istifadə edərək alınan kompozisiyanın fıziki-mexanki xassələri təyin olunmuşdur.
1. Bərk sənaye tullantıları ətraf mühitə böyük zərər vurduğundan, onların təkrar emalı həm ekoloji həm də iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. 2. Bioloji olaraq parçalanmayan istismardan çıxmış şinlər, polimer materialların təkrar emalı həm ekoloji, həm də iqtisadi cəhətdən səmərəlidir. 3. Qara və əlvan metal tullantılarını təkrar emal etməklə ətraf mühitə atılan “istixana” qazlarının miqdarını azaltmaq olar. 4. Metal tullantılarını dəfələrlə təkrar emal etməklə alınan çox qiymətli xammalardan avadanlıqların istehsalında istifadə etməklə böyük iqtisadi gəlir əldə etməklə yanaşı enerjiyə də qənaət edilmiş olunur. 5. stismardan çıxmış şinlərin effektiv emal problemi heç bir ölkədə tam həll olunmamışdır. 6. şlənmiş şinlərin tərkibində qiymətli metalları ayırıb, onlardan yenidən istifadə etmək günü aktual məsələlərindən biri olaraq qalır. 7. stismardan çıxmış şinlərin təkrar emalından alınan və ölçüləri 0,5 mm dən 1,0 mm qədər rezin ovuntusu və polimer materialların təkrar emalı ə sasında neft bitumunun modifikasiya olunması nəticəsində yüksək kimyəvi-mexaniki xassəyə
malik kompozisiya alınmışdır. Bu
kompozisiyadan asfalt-beton yol örtüyünün hazırlanmasında istifadə edilmişdir. 8.Müəyyən olunmuşdur ki, yeni texnologiya əsasında rezin ovuntusu və polimer materialın təkrar emal məhsulu ilə modifikasiya olunmuş Bakı 85/25 bitumdan istifadə etməklə alınan asfalt-beton yol örtüyünün ömrü 3 dəfə artır.
9. Rezin ovuntusu və polimer materialların ikinci xammalı ilə modifikasiya olunmuş asfalt beton örtüyü yolda əmələ gələn səs-küyü iki dəfə azaldır. 10.Rezin və polimer bitum kompozisiyasından yol tikintisində istifadə etməklə eyni zamanda iki mühüm məsələni həll etmək mümkün olar: -yolun asfalt-beton örtüyünün istismar müddəti uzadılaraq təmirə çəkilən xərclərə qənaət etməklə yanaşı yol örtüyünün keyfiyyətini də yüksəltmək olar; -istismardan çıxmış şinləri, işlənmiş polimer materialların təkrar emalı ekoloji problemləri həll etməklə yanaşı çox qiymətli xammallar da əldə etmək olar.
Ə DƏB YYAT 1. Руденски А.В. Дорожное асфальт бетонное покрытия, М. Транспорт, 1992. стр.256 2. Şıxəliyev K.S. Şin sənayesinin əsasları. Bakı, Maarif, 2001, s.216 3. Şıxəliyev K.S. Polimerlərin parçalanma, köhnəlmə və yorulmasında mexaniki-kimyəvi proseslər. ATU fundamental elmlər. 2002. №2, s.24-28 4. Şıxaliev K.S., braqimova S.M., Novruzova F.M. и др. Модификация битума
резино содержаниями отходами и использование полученных резинобитумных композиций в дорожном строительстве. Известие VTUZA, 2008, №6.str.29-35 5. Bilalov Ə.M., Şıxaliev K.S. Методы утилизации на основе резиновых пылей
. АТУ, 2003, №1. стр.50 6. Şıxəliyev K.S. stismardan çıxmış şinlərin təkrar emalı. AT , 2002, №3. s.22-25 7. И.Г.Мовлаев, С.М.Ибрагимова, Т.З.Керимова, Ф.М.Новрузова. Утилизация и вторичная переработка отходов полиетилена. ЭКО энергетика научно -технический журнал. №2, стр.67-71, 2011. 8. Касаткин М.М. Переработка амортизованных автомобильных шин и отходов
резины. М. Сигнал, 2000, с.29-30 9. Золотарев В.А. О показателях качества битумов, модифированных полимерами . КУИБ. Сборник науковых статей. 2006. стр.200 10. Шыхалиев К.С., Амиров Ф.А., Мовхасов И.Г. и др. Изучение процесса
експлуотации и методы утилизации изношенных шин. Екоенергетика . 2008. №2. стр.33-38 11. Шыхалиев К.С., Ибрагимова С.М. и.др. Медификацие битума резиносодержаными
отходами и
использование
резинобитумных композиций в дорожном строительстве. Известие ВТУЗА. 2008. №6. стр.29- 32
12. Композиция на основе битума и резиновой пыли. Резиновая промышленность . Москва. 2005.стр.131-142 13. Şıxəliyev K.S. stismardan çıxmış şinlərin təkrar emalı. AT , №3, Bakı- 2002, səh.22 14. Золотарев В.А. О показателя качества битумов, модифицированных полимерами . Киев. 2006. стр. 200-221 15. Şıxəliyev K.S. Polimerlərin parçalanma, köhnəlmə və yorulmasında mexaniki-kimyəvi proseslər. Elmi əsərlər. Bakı, 2006, s.39-41 16. Мамедов Н.А., Мустафаев С.А. и др. Получение эпоксидных производных кислот на основе сделочных отходов нефтепродуктов. Экоенергетика , 2005. стр. 31-32 17. Шхалиев К.С., Бабаева М.Т. и др. Композиционные материалы на основе
резиновой пыли. Елми ясярляр. №1. Бакы. 2003. с. 50-52 18. Шыхалиев К.С. и др. Композиционные материалы на основе резиновых пылей, АТУ, 2003. №1. стр.50 19. Амиров Ф.А., Талыбова Н.Р., Шыхалиев К.С. Изучение процесса эксплуатации шина и метода утилизации шин. Известие ВТУЗА, Баку, 2009, стр
. 76-78 20. Шыхалиев К.С. Процессы образование резиновой пыли в результате експлуатации щин. Всероссийское научно практическое конференции резиновой промышленности. Москва. 2005. стр.131-136 21. Руденский А.В. Дорожные асфальтобетонное покрытие. М. Транспорт , 1992. стр.256 22. Руденский А.В., Хромов А.С., Маргев В.А. Отечественный и зарубежный опыт применение резиновой крошки для повышения качества дорожных битумов и асфальтобетонов. М.2005. стр.70 23.Федеральное агентство по образованию ГОУ ВПО «УГТУ-УПИ имени
первого президента России – Ельцина Б.Н.» «Преработка твердных промышленных отходов», Екатеринбург, 2011 г. стр. 39
24. A.S. Sadıqov, .B.Xəlilov. Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi. Bakı- 2004 25.Matt Williams. Tullantıdan enerjiyə Uğur faktorları, ABŞ və sveç. 2011 26.Tullantıların təkrar istehsal sənayesi nstitutu. www.isri.org
27. Təbiəti mühafizə və təbiətdən istifadə haqqında hüquqi sənədlər toplusu. Azərbaycan Respublikası Dövlət Ekologiya və Təbiətdən stifadəyə Nəzarət Komitəsi. Bakı, 1992 28.Экологический бумеранг. Наука и жизнь, №5, 1996
Bərk sənaye tullantıları olan metallo-lomların, istismardan çıxmış rezin məmulatların və köhnəlmiş polimer materialların təkrar emalı araşdırılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, belə tullantıların təkrar emalından alınan məhsullardan sənayenin müxtəlif sahələrində xammal kimi istifadə etdikdə iqtisadi gəlir əldə etməklə yanaşı, ətraf mühitə edilən antropogen təsirlər nisbətən azalmış olur. Xüsusi halda rezin və polimer materialların təkrar emalından alınan məhsulların neft bitumlarına modifikasiyası öyrənilmiş, alınmış kompozisiyadan asfalt-beton yol örtüklərinin hazırlanmasında istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliliyi göstərilmişdir.
QT SAD SƏMƏRƏL Y ” mövzusunda magistr dissertasiyasının REFERATI
sektorunun inkişafına diqqətin artması, bu sahələrə sərmayə qoyuluşları sənaye müəsisələrinin dirçəlməsinə zəmin yaratmışdır. Lakin sənaye müəsisələrinin fəaliyyətinin genişlənməsi, məhsul istehsalı həcminin artması və keyfiyyətin yüksəlməsi ikinci bir problemin yaranmasına səbəb olmuşdur. Belə ki, müəssisələrdə məhsul istehsalı zamanı ətrafa külli miqdarda tullantılar atılır ki, bu da ətraf mühitin daha çox çirklənməsinə səbəb olur. Ətraf mühiti daha çox çirkləndirən, torpaq sahələrini zəbt edən əsasən bərk tullantılardır. Bunlar isə sənayenin inkişafı ilə daha da genişlənirlər. Metallurgiya və maşınqayırma müəsisələrinin istilik elektrik stansiyalarının, bərk tullantıları eləcə də istismar müddəti başa çatmış məmulatlar, avadanlıqlar ə traf mühiti daha çox çirkləndirir. Digər tərəfdən həmin bərk tullantıların tərkibində çox qiymətli materiallar fayda vermədən tullantıya çevrilirlər. Müasir dövrdə bərk tullantılardan təkrar istifadə etmək bir problem kimi qarşıda durur. Onlardan sənayedə ikinci xammal kimi istifadə etmək və bununla da ətraf mühitə edilən antropogen təsirlərin miqdarını nisbətən azaltmaq məsələsi günün vacib probleminə çevrilmişdir. Bu nöqteyi-nəzərdən sənaye tullantılarının xüsusən metal, rezin və plastik kütlələrin tullantılarının təkrar emalı Respublikamız üçün mühüm ekoloji və iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. ona görə bərk sənaye tullantılarından və istismardan çıxmış məmulatlardan “dağ” yaratmaq ə vəzinə, onların səmərəli təkrar emalını təşkil etmək ən aktual problemlərdən biridir. Problemin öyrənmə vəziyyəti. Məlum olduğu kimi ətraf mühitin mühafizəsi problemi Azərbaycanda həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Ətraf mühitin mühafizəsi probleminin tədqiqi ilə ölkəmizin görkəmli alimləri
N.A.Verdizadə, M.H. sgəndərov, B.C.Şıxəlizadə, R.U.Nurəliyeva, .Q.Mövlayev, T.Z.Kərimova, .B.Xəlilov və başqaları məşğul olurlar. Bərk sənaye tullantılarının təkrar emalının bəzi problemləri və ətraf mühitin sağlamlaşdırılması istiqamətində tədqiqat işləri K.S.Şıxəliyev, Ş.M. brahimova, C.A.Mustafayev, H.A.Məmmədov və başqaları tərəfindən araşdırılmışdır. Müasir ədəbiyyatlarda göstərilən araşdırmaların nəticələrini azaltmadan bu magistr dissertasiya işində ətraf mühitin sağlamlaşdırılması sahəsində tələb olunan işlərin müəyyən hissəsi yerinə yetirilmiş, bərk sənaye tullantılarının təkrar emalından alınan ikinci xammaldan sənayenin müxtəlif sahələrində istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliyi hesablanmışdır. ş
tullantılarının təkrar emal texnologiyalarını müqayisəli təhlil etməklə yanaşı alınan ikinci xammalların texniki-iqtisadi göstəricilərini və rkoloji aspektlərini araşdırmaq, elmi cəhətdən əsaslandırılmış təkliflər işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Magistr dissertasiya işində qarşıya qoyulmuş məqsədə nail olmaq üçün aşağıdakı məsələlərin həll edilməsi nəzərdə tutulmuşdur: - Bərk sənaye tullantıları olan metololomların, polimer materialların və işlənmiş rezin məmulatların yaratdıqları ekoloji problemləri araşdırmaq; - Metallomların təkrar emal texnologiyası, alınan məhsulların fiziki- mexaniki xassələrini araşdırmaq; - Rezin-texniki və işlənmiş şinlərin təkrar emalı üsulları, alınan rezin avtomatlarının fiziki-mexaniki xassələrini araşdırmaq; - şlənmiş polimer materialların təkrar emalı, alınan məhsulların tətbiq sahələri; - Rezin məmulatların təkrar emalından alınan rezin ovuntularının xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində istifadə olunmasını iqtisadi səmərəliliyin qiymətləndirilməsi;
- kinci xammal olan təkrar emal metallarının tətbiq sahələrinin araşdırılması; - Polimer tullantıların təkrar emal məhsullarının tətbiq sahələrini və iqtisadi səmərəliliyinin hesablanması; - Bərk sənaye tullantılarının təkrar emalının ə traf
mühitin sağlamlaşdırılmasına təsirinin qiymətləndirilməsi. Tədqiqat obyekti olaraq sənaye sahələrinin bərk tullantıları rezin-texniki məmulatların, metal tullantılarının və polimer materialların təkrar emalından alınan ikinci xammal məhsulları götürülmüşdür.
ölkələrin ekoloq və texnoloq alimlərinin nəzəri-təcrübi elmi əsərləri, ətraf mühitin mühafizəsinə aid Respublika Prezidentinin fərman və sərəncamları, Milli Məclisinin qəbul etdiyi qanunlar əsas götürülmüşdür. Magistr dissertasiya işi müvafik statistik, iqtisadi-riyazi modellərdən və üsullardan istifadə edilməklə müqaisəli təhlil metodu əsasında yerinə yetirilmişdir.
xidməti tərəfindən hazırlanmış göstəricilər, “Azərneftyanacaq”, Neft Emalı zavodunun statistik göstəriciləri, müvafik ədəbiyyatlar və elmi məqalələr təşkil etmişdir. Dissertasiya işinin elmi yeniliyi aşağıdakılardır: - şlənmiş şinlərin təkrar emalından alınan müxtəlif ölçülü rezin ovuntularının fiziki-mexaniki xassələri tədqiq edilmişdir; - Qara və əlvan metalların dəfələrlə təkrar emalının iqtisadi səmərəli təcrübi olaraq sübut olunmuşdur; - Asfalt-beton kompozisiyasına rezin ovuntularının və işlənmiş polimer materialların təkrar emalından alınan məhsulların modifikasiyası tədqiq edilmişdir;
- Asfalt-beton kompozisiyasında rezin ovuntularından və ikinci xammal olan polimer materiallardan istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliyi hesablanmış və mühüm nəticələr alınmışdır; - Bərk
sənaye tullantılarının təkrar emalının ə traf
mühitin sağlamlaşdırılmasına təsiri araşdırılmışdır. Tədqiqat işinin praktiki əhəmiyyəti. Respublikamızda ekoloji problemlərin həlli, onun ümumi nəzəri metodoloji əsaslarının və istiqamətlərinin öyrənilməsində yaranan problemlərin səbəbləri, aradan qaldırılması yollarının müəyyənləşdirilməsi, bu istiqamətlərdə konkret tədbirlərin işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi praktik əhəmiyyət kəsb edir. Magistr dissertasiya işigiriş, üç fəsil,on yarım fəsil, nəticə və ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Girişdə
mövzunun aktuallığı, tədqiqat metodları və obyekti
ə saslandırılmışdır. Birinci fəsildə bərk sənaye tullantıları olan işlənmiş metal tullantıların (metalo-lom), köhnəlmiş texniki-rezin və rezin məmulatların, polimerlərin mexaniki-kimyəvi proseslər nəticəsində “qocalması” və bütün bu proseslər nəticəsində yaranan ekoloji problemlər araşdırılmışdır. Müəyyən olunmuşdur ki, bu sənaye tullantıları ətraf mühiti çirkləndirməklə yanaşı, onların tərkibində olan qiymətli materiallar fayda vermədən tullantıya çevrilir. Halbuki bu tullantıları təkrar emal etməklə böyük mənfəət əldə etmək olar. II fəsil bərk sənaye tullantıları olan metalo-lomların, polimer tullantıların və işlənmiş şinlərin təkrar emal texnologiyasına həsr edilmişdir. Bu zaman alınan təkrar emal məhsullarının fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilmiş və onlardan istifadə sahələri göstərilmişdir. III fəsil ayrı-ayrı bərk sənaye tullantılarının təkrar emalından alınan məhsullardan ikinci xammal kimi məhsul istehsalında istifadə olunması göstərilmişdir.
Müəyyən olunmuşdur ki, təkrar emaldan alınan metal materiallardan maşınqayırma sənayesində xammal kimi istifadə etdikdə böyük istisadi gəlir əldə etməklə yanaşı ətraf mühitə edilən autropogen təsirlər də nisbətən azalmış olur. Metalo-lomların təkrar emalınan bir xüsusiyyəti də ondan ibarətdir ki, onlar dəfələrlə təkrar emal olunurlar. Işlənmiş rezin məmulatların və polimer tullantıların təkrar emalından alınan məhsulların tətbiq sahələri göstərilmişdir. Xüsusi halda təkrar emal məhsulları olan rezin ovuntularının və polimerin neft bitumlarına modifikasiyası araşdırılmışdır. Alınan kompozisiyanın fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilmiş və ondan asfalt-beton yol örtüklərinin hazırlanmasında istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliyi göstərilmişdir. Aparılan araşdırmalar, ümumiləşdirmələr və təhlillərə əsasən aşağıdakı nəticələr çıxarılmışdır: 1. Bərk sənaye tullantıları ətraf mühitə böyük zərər vurduğundan, onların təkrar emalı həm ekoloji həm də iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. 2. Bioloji olaraq parçalanmayan istismardan çıxmış şinlər, polimer materialların təkrar emalı həm ekoloji, həm də iqtisadi cəhətdən səmərəlidir. 3. Qara və əlvan metal tullantılarını təkrar emal etməklə ətraf mühitə atılan “istixana” qazlarının miqdarını azaltmaq olar. 4. Metal tullantılarını dəfələrlə təkrar emal etməklə alınan çox qiymətli xammalardan avadanlıqların istehsalında istifadə etməklə böyük iqtisadi gəlir əldə etməklə yanaşı enerjiyə də qənaət edilmiş olunur. 5. stismardan çıxmış şinlərin effektiv emal problemi heç bir ölkədə tam həll olunmamışdır. 6. şlənmiş şinlərin tərkibində qiymətli metalları ayırıb, onlardan yenidən istifadə etmək günü aktual məsələlərindən biri olaraq qalır. 7. stismardan çıxmış şinlərin təkrar emalından alınan və ölçüləri 0,5 mm dən 1,0 mm qədər rezin ovuntusu və polimer materialların təkrar emalı əsasında neft bitumunun modifikasiya olunması nəticəsində yüksək kimyəvi-mexaniki
xassəyə malik kompozisiya alınmışdır. Bu kompozisiyadan asfalt-beton yol örtüyünün hazırlanmasında istifadə edilmişdir. 8. Müəyyən olunmuşdur ki, yeni texnologiya əsasında rezin ovuntusu və polimer materialın təkrar emal məhsulu ilə modifikasiya olunmuş Bakı 85/25 bitumdan istifadə etməklə alınan asfalt-beton yol örtüyünün ömrü 3 dəfə artır. 9. Rezin ovuntusu və polimer materialların ikinci xammalı ilə modifikasiya olunmuş asfalt beton örtüyü yolda əmələ gələn səs-küyü iki dəfə azaldır. 10. Rezin və polimer bitum kompozisiyasından yol tikintisində istifadə etməklə eyni zamanda iki mühüm məsələni həll etmək mümkün olar: -yolun asfalt-beton örtüyünün istismar müddəti uzadılaraq təmirə çəkilən xərclərə qənaət etməklə yanaşı yol örtüyünün keyfiyyətini də yüksəltmək olar; -istismardan çıxmış şinləri, işlənmiş polimer materialların təkrar emalı ekoloji problemləri həll etməklə yanaşı çox qiymətli xammallar da əldə etmək olar.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|