Microsoft Word birja isinin t?Skili v? Idar? Ediln?SI. doc
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
inqilabdan əvvəl isə dəllallar (maklerlər) adlananlardan gedir. Bakı birjasının nizamnaməsinə əsasən onların tərkibi doqquz nəfərdən çox olmamalı və özlərinin içindən bir nəfər rəhbər seçilməli idilər. Həmin nizamnamədə xüsusi olaraq qeyd edilmişdir: «Xarici ölkələrin vətəndaşları və qeyri xristian dininə mənsub adamlar birja dəllalları vəzifəsinə seçilə bilməz». 1 Yuxarıda gətirilmiş nizamnamə təsdiq edildikdən sonra 19 noyabr 1886-cı ildə aşağıdakı tərkibdən ibarət birja komitəsi seçilmişdir: birinci dərəcəli tacirlər Qriqori Qerasimoviç Turmayev, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Tomas vanoviç Əmirov, Yakov sayeviç Adamov, Arakel Saturoviç Saturov, Nikita Musaeloviç Şahqedənov; ticarət evlərinin nümayəndələri: Konstantin Aleksandroviç retski və Vladimir vanoviç Kozlyakovskiy; birja üzvlüyünə namizədlər: Samuel vanoviç Baqirov, Hacı Şixəli Dadaşov, lya Kalustoviç Budaqov və Lev Martınoviç De Burre. Həmin tərkibdəki birja komitəsi 11 noyabr 1886-cı ildə Ya. . Adamov sədr və K.A. retskini onun müavini seçmişdir. Bu ilk əmtəə birjasının fəaliyyəti isə, qeyd etdiyimiz kimi, 1 yanvar 1887-ci ildə başlamışdır. Onu da qeyd edək ki, həmin dövrdə məşhur kimyaçı- alim D. .Mendeleyev Bakıya xam nefti emal edən neft-kimya müəssisələrinin yaradılması sahəsində məsələləri məsləhətçi kimi dəvət edilmişdir. Buna görə də o Bakının nəinki neft- kimya problemlərini hətta istehlak yerlərinə neft məhsullarının çatdırılması və satışı məsələlərini də dərindən bilirdi. Məhz bu amilləri əsas götürərək Bakı birjası cəmiyyəti Peterburq şəhəri və Rusiyanın digər yerlərində neft sənayesi ilə əlaqədar maraqlarını qorumağı qabaqcıl elm xadimi professor D. .Mendeleyevə və ikinci dərəcəli kapitan K. . retskiyə həvalə etməyə nail olmuşdur. 1 Тярcцмя мцяллифляриндир. Saf kommersiya əsaslarında qurulmuş, sürətlə inkişaf etməkdə olan kapitalizmin qabaqcıl qanun və qaydalarına cavab verən ilk Bakı birjası inqilabdan əvvəlki Azərbaycanın iqtisadiyyatının qurulmasında öz yaradıcı rolunu oynamışdır. Lakin təxminən otuz il fəaliyyət göstərdikdən sonra Rusiyadakı baş vermiş Böyük oktyabr inqilabının dağıdıcı təsiri nəticəsində kapitalizmin əsasları tamamilə laxlayıb dağılması ilk Bakı birjasının ömrünü də qısaltdı. 4.2. Müasir Azərbaycan Respublikasının ə mtəə birjaları Azərbaycan Respublikasının ən yeni tarixində onun ərazisində əmtəə birjalarının yaradılması inqilabdan əvvəlki dövrə qayıdışı xatırlatsada, müasir dövrdə bu proses tamamilə başqa bir ictimai-iqtisadi və siyasi mühitdə cərəyan etmişdir. Görünür rus çarizmi dövründə formalaşmış imperiya ruhu qırmızı və boz faşist boyaqlı və düşüncə tərzli sosialist həqiqətli bir dövrü yaşayıb, itkilərdən və məhrumiyyətlərdən keçmək gərəkmiş ki, kommunist təsərrüfatçılığı sisteminin cəfəngiyat olması aşkar edilsin və yenidən bazar iqtisadiyyatına qayıdaraq, əmtəə və digər birjaları yada salınması və inkişaf etdirilməsi haqda tədbirlər görülsün. 1990-cı ilin 20 yanvar qırğınından sonra Azərbaycanın bir çox ziyalı və rəhbər işçiləri Sovetlər ölkəsini bədbəxtliklər imperiyası, Rusiyanı isə regionlarda millətlərarası və etnik müharibələrin qızışdırıcısı kimi görməyə başladılar. Məhz həmin dövrdən başlayaraq bəzi nazirlik və idarələrin, müəssisə və təşkilatların rəhbər işçiləri əhalini və istehsal sahələrini müxtəlif çeşidli material resursları ilə sabit və fasiləsiz təmin etmək məqsədilə yollar axtarmağa və əmtəə, xammal və s. növ bazarları inkişaf etdirmək üçün müəyyən tədbirlər görməyə başladılar. Həmin yolları və tədbirləri ümumiləşdirərək, o cümlədən, istehsal və istehlak vasitələri bazarının əmtəə birjaları vasitəsilə topdansatış ticarətinin təkmilləşdirilməsi və bu yolla bazarın infrastrukturunun genişləndirilməsi haqda təklifləri Azərbaycan hökumətinə təqdim etdilər. Nəhayət uzunmüddətli müzakirə və razılaşdırmalar nəticəsində Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti 27 iyun 1991-ci ildə «Birja ticarətinin inkişaf etdirilməsi və Bakı birjasının fəaliyyətinin genişləndirilməsi haqqında» 226 saylı Qətnaməsini qəbul etdi. Həmin sənədə əsasən Bakı birjasına Respublika statusu verilmiş və onun adı «Respublika əmtəə birjası» kimi qeyd edilməsi tələb olunurdu. 1 Yuxarıda qeyd edilmiş Qərara əsasən Respublika əmtəə birjasının nəzdində müəyyən əmtəə çeşidlərinin qruplarının satışı üzrə ixtisaslaşmış broker kontorları yaradılmışdır: - pambıq, yun, barama, şərab məmulatları, meyvə, tərəvəz və onların emalı məhsulları; - Xam neft, neft məhsulları, təbii qaz; - Kimya sənayesinin məhsulları; - Filiz, alunit, qara və əlvan metallar, boru; - Maşınqayırma məhsulları; - Mahlıc, xalça və xaçasılıq məhsulları. Respublika əmtəə birjasının Nizamnaməsi Bakı şəhərində onun təsisçilərinin ümumi iclasında 18 oktyabr 1991- ci ildə (protokol №4) təsdiq edilmişdir və onun tərkibi aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: 1. Ümumi əsasnamə. 2. Fəaliyyətin məzmunu və birjanın vəzifələri. 1 Щал-щазырда щямин биръа Гара шящярдя яввялляр Нобел гардашларына малик биналарын бириндя йерляшир. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|