resurslar və ehtiyatlardan daxili bazarda məhsul satışını yalnız
o vaxt labüd hesab etmək olar ki, əgər bazarda satış qiymətləri
dövlət tədarükü qiymətlərindən xeyli yüksəkdirsə xarici
ölkələrlə kommersiya əməliyyatlarının yerinə yetirmək
məqsədilə dövlət orqanları bu sahədə təcrübəsi olan ticarət
qurumlarına müraciət edirlər ki, öz təkliflərini versinlər. Həmin
tədqiqat xarakterli təklifləri ölkələr üzrə sistem şəklinə salırlar
və ərizələr təhlil edildikdən və bazarların vəziyyəti
qiymətləndirildikdən sonra dövlətlərarası xüsusi idxal-ixrac,
komissiyası hər həftə ixrac üçün maksimum qiyməti, idxal üzrə
isə minimum qiyməti təyin edirlər. Bunun əsasında həmin təyin
olunmuş qiymətlərdən aşağı və ya yüksək olan ərizələrə baxılıb
yerinə yetirilirlər, qalanları isə kənarlaşdırırlar.
Bütün yuxarıda qeyd olunanları ümumiləşdərək onu
qeyd etmək yerinə düşərdi ki, birjaları sıxışdırıb zorla direktiv
iqtisadiyyata daxil etməyin heç bir mənası yoxdur, çünki
onların fəaliyyət göstərməsi üçün dövlət tərəfindən qəbul
edilmiş və onun icra və nəzarətedici qurumları tərəfindən
dəstəklənən sahibkarlıq və təsərrüfatçılıq azadlığı gərəkdir.
Beləliklə birja bazar iqtisadiyyatının spesifik elementi olaraq
qalmaqdadır. Lakin bizim ölkədə də bazar iqtisadiyyatına
keçdikdə bu proses yardımçı birjaların formalaşdırılması və
həvəsləndirici rolunu oynaya bilər.
Bazar iqtisadiyyatına keçdikdə məqsədəuyğundur ki,
başqa ölkələrdə elədikləri kimi bir sıra xarici dövlətlərin
birjalarında üzvlülük yerinin alınması və yeri gəldikdə onların
nəzdində ölkəmizdən olan brokerlərə xidmət göstərilməsi üçün
klirinq şirkətlərinin yaradılması, həmçinin müstəqil surətdə öz
məhsullarının satışını təşkil etmək. Bütün bunlar alqı-satqı
əməliyyatlarını sığorta etmək, kommersiya sövdələşməsində və
daha çevik strategiyadan istifadə edilməsi və nəticədə yüksək
mənfəət əldə etmək mümkün olur.
Bununla belə, xarici ölkələrin birjaları vasitəsilə
ticarət əməliyyatlarına qoşulması bizim mütəxəssislərə birja
işinin incəliklərini mənimsəməyə köməklik edirdi. Sonralar
onlar bu sahədə aldıqları beşişləri öz vətənlərində fəaliyyət
göstərən birjalarda istifadə edə bilərlər.
Əlbətdə, birjalar bizim iqtisadiyyatda mövcud olan
bəlalarının müalicəsi üçün universal dərman deyil. Onun bazar
iqtisadiyyatı sistemində özünəməxsus dəqiq və dürüs yeri var
və onun vasitəsilə əsasən dairəsi bir o qədərdə geniş olmayan
məsələləri həll etmək mümkündür. Bunun üçün müasir
birjaların rolunun həddindən artıq şişirdilməsi və ya tam
qiymətləndirilməsi eyni dərəcədə təhlükəlidir.
Tövsiyyə olunan ədəbiyyat siyahısı
1.
«Ямтяя
биржасы
щаггында»
Азярбайъан
Республикасынын Гануну (25 май 1994- ъц ил
№803).
2.
«Гиймятли каьызлар вя фонд биржалары
щаггында» Азярбайъан Республикасынын Гануну
(24 нойабр 1992 –ъи ил, №383).
3.
«Гиймятли каьызлар щаггында» Азярбайъан
Республикасынын Гануну 9 сентйабр 1998 –ъи ил,
№765)
4.
«Гиймятли каьызлар базарында инвесторларын
щцгугларынын горунмасы щаггында» Азярбайъан
Республикасынын Гануну (16 ийун 2000 –ъи ил,
№899 – 1Г) .
5.
«Эиров
щаггында»
Азярбайъан
Республикасынын Гануну ,3 ийул 1998.
6.
Гиймятли каьызлар базары. «Мцщасибат учоту
ъурналынын хцсуси бурахылышы».- Мцщасибат
учоту редаксийасы, Бакы,2000.
7.
Вялийев Т. Инфраструктурлар: мащиййяти,
тяснифаты вя ящямиййяти.- Бакы: Елм, 2000.
8.
Таьыйев А.Щ, Исайева Б.Б, Ябилов И.В. Базар
игтисадиййаты
щаггында
(мцщазиряляр топлусу). – Бакы: Оьуз ели, 1993.
9.
Фейзуллабяйли И. Я. Реал базара доьру эедян
йол.-Бакы: Азярняшр, 1993.
10.
Фезуллабяйли И.Я., Исрафилов Щ.А. вя б.
Тиъарятин игтисадиййяты вя нязяри мясяляляри (I
щисся).– Бакы, 2002.
11.
Мяммядов С. Малиййя: (али мяктябляр цчцн
дярслик). – Бакы: Азярняшр,1997.
12.
Пул, кредити вя банклар.- Бакы – 2000
13.
Азизова Г.А. Рынок труда Азербайджана.- Баку:
«Элм»,2005.
14.
Мяммядов А.Т. Маркектингин ясаслары. Дярс
вясаити.-
Бакы:
«Игтисад
Университети
няшриййаты», 2007.
15.
Нифтуллайев В.М. Сщибкарыьын ясаслары.-
Бакы: «Заман няшриййаты», 2002.
16.
Иванова Е.В. Расчетный форвардный контракт,
как срочная сделка.- М.,2005.
17.
Забелина О.В., Толкаченко Г.Л. Финансовый
менеджмент.- М.,2005.
18.
Дыбаль С.В. Финансовый анализ: теория и
практика.- М..2005.
19.
Деньги, кредит, банки/ под ред. О.И. Лаврушина.-
М., 2005.
Dostları ilə paylaş: |