kaçirən hüquqi və fiziki şəxslərin peşəkar fəaliyyətinin
bu maddədəki növləri ilə eyni zamanda məşğul
olmasına və qiymətli kağızlarla əməliyyat aparılmasına
məhdudiyyətlərin qoyulması bu Qanunla və digər
normativ – hüquqi aktlarla tənzimlənir.
Maddə 19. Broker fəaliyyəti
1. Tapşırıq və ya komission müqaviləsi əsasında müvəkkil
və ya komisyonçu kimi (müqavilədə onların səlahiyyəti
barədə göstəriş yoxdursa həmçinin vəkalətnamə
əsasında) fəaliyyət göstərən hüquqi və ya fiziki şəxsin
onun müştərisinin marağına uyğun və onun hesabına
qiymətli kağızlarla mülki – hüquqi əqdləri bağlanması
broker fəaliyyəti hesab olunur.
2. Qiymətli kağızlar bazarının broker fəaliyyəti ilə məşğul
olan peşəkar iştirakçısı broker adlanır.
3. Broker komisyoner kimi hərəkət etdiyi halda, komission
müqaviləsində qiymətli kağızlara kapital qoymaq üçün
nəzərdə tutulmuş və ya qiymətli kağızların satılması
nəticəsində əldə edilmiş pul vəsaitinin brokerdə
saxlanması haqqında öhdəlik və müqavilə şərtlərinə
uyğun olaraq müştəriyə bu pul vəsaitinin qaytarılması
vaxtına qədər broker tərəfindən istifadə edilməsi
hüququ nəzərdə tutula bilər.
4. Göstərilən vəsaitin istifadə edilməsindən əldə edilmiş və
brokerin sərancamında qalan mənfəətin bir hissəsi
müqaviləyə uyğun olaraq müştərinin hesabına keçirilir.
5. Broker saxladığı pul vəsaiti hesabına kapital
qoyulmasından əldə edilən gəlirlər barədə müştəriyə
zəmanət və vəd verməmək hüququna malikdir.
Maddə 20. Diler fəaliyyəti
1. Hüquqi şəxsin müəyyən qiymətli kağızların alış və (və
ya) satış qiymətlərini elan edib, bu qiymətli kağızların
elan edilmiş qiymətlər üzrə alınması və (və ya)
satılmasını öhdəsinə götürməklə,öz adından və öz
hesabına qiymətli kağızlarla alqı – satqı əqdlərini
bağlaması diler fəaliyyəti hesab olunur.
2. Qiymətli kağızlar bazarının diler fəaliyyəti həyata
keçirən peşəkar iştirakçısı diler adlanır.
Maddə 21.Qiymətli kağızların idarə olunması
üzrə fəaliyyət
1. Bu qanunun məqsədləri üçün hüquqi və ya fiziki şəxs
tərəfindən onun sahibliyinə verilmiş və başqa şəxsə
mənsub olan və bu şəxsin və ya həmin şəxsin göstərdiyi
üçüncü şəxslərin xeyrinə:
qiymətli kağızlarının;
qiymətli kağızlara kapital qoyulması nəzərdə tutulan pul
vəsaitinin;
qiymətli kağızların idarə edilməsi zamanı alınan pul
vəsaitinin və qiymətli kağızların haqq almaqla öz
adından, müəyyən müddət ərzində vəkalətli idarə
edilməsi qiymətli kağızların idarə edilməsi üzrə
fəaliyyət hesab edilir.
2. Qiymətli kağızlar bazarının qiymətli kağızların idarə
edilməsi üzrə fəaliyyəti həyata keçirən peşəkar
iştirakçısı müdiriyyət (müdir) adlanır.
3.
Qiymətli kağızların idarə etməyə verilməsi üzrə
fəaliyyətin qaydası, müdiriyyətin (müdirin) hüquqları
və
vəzifələri
Azərbaycan
Respublikasının
qanunvericiliyi ilə və müqavilərlə müəyyən edilir.
Maddə 22. Qarşılıqlı öhdəliklərin müəyyən edilməsi
üzrə fəaliyyəti (klirinq)
1.
Qiymətli kağızların göndərilməsi üzrə qarşılıqlı
öhdəliklərin müəyyən edilməsi (qiymətli kağızlarla
əqdlər üzrə məlumatın toplanması, yoxlanması, təshih
edilməsi və onlar üzrə mühasibat sənədlərinin
hazırlanması) bu öhdəliklərin hesaba alınması və
qiymətli kağızlar üzrə hesablaşma aparılması klirinq
fəaliyyəti hesab olunur.
2.
Qiymətli kağızlar üzrə klirinqi həyata keçirən
təşkilatlar, qiymətli kağızlarla əməliyyatlar üzrə
hesablaşmalar ilə əlaqədar olaraq qiymətli kağızlar
bazarının onlardan ötrü hesablaşmalar aparılan
iştirakçıları ilə onların müqavilələri əsasında qarşılıqlı
öhdəliklər müəyyən edilərkən hazırlanmış mühasibat
sənədlərini icra üçün qəbul edirlər.
3.
Qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə hesablaşmaları həyata
keçirən klirinq təşkilatının fəaliyyəti normativ hüquqi
aktlarla tənzimlənir.
Maddə 23. Depozitari fəaliyyət
1.
Qiymətli kağızların və ya onların sertifikatlarının
saxlanması, yaxud uçotu və qiymətli kağızlara olan
hüquqların keçməsi üzrə xidmətlər göstərilməsi
depozitari fəaliyyət hesab olunur.
2.
Qiymətli kağızlar bazarının depozitari fəaliyyəti
həyata keçirən peşəkar iştirakçısı depozitari adlanır.
3.
Yalnız hüquqi şəxs depozitari ola bilər.
4.
Depozitarinin xidmətlərindən istifadə edən şəxs
deponent adlanır.
Depozitari qiymətli kağızlar bazarında bu qanunun 19,
20, 21 və 25 – ci maddələrində göstərilmiş fəaliyyət növləri ilə
məşğul ola bilməz.
5.Depozitari və deponent arasında depozitari fəaliyyəti
prosesində onların münasibətlərini tənzimləyən müqavilə
depozitari müqaviləsi (depo hesabı haqqında müqavilə)
adlanır.Depozitari
müqaviləsi
yazılı
formada
bağlanmalıdır.Depozitari, bağlanmış depozitari müqaviləsinin
ayrılmaz tərkib hissəsi olan, onun tərəfindən həyata keçirilən
depozitari fəaliyyətinin şərtlərini təsdiq etməyə borcludur.
6. Depozitari müqaviləsinin bağlanması deponentin
qiymətli kağızlara olan mülkiyyət hüququnun depozitariyə
keçməsinə səbəb olmur.Depozitarinin depozitari müqaviləsilə
nəzərdə tutulmuş, deponentin tapşırığı ilə həyata keçirilən
hallardan başqa. Deponentin qiymətli kağızları haqqında
sərəncam vermək, onları idarə etmək və ya deponentin adından
qiymətli kağızlarla istənilən hərəkətləri həyata keçirmək
hüququ yoxdur.Depozitarinin deponentlə depozitari müqaviləsi
bağlamasına qiymətli kağızlarla təsbit edilmiş hüquqların hətta
birindən deponentin imtina etməsi şərtini qoymaq hüququ
yoxdur.
7. Depozitari, onda saxlanılan qiymətli kağızlar
sertifikatlarının qorunması üçün mülki hüquqi məsuliyyət
daşıyır.
8. Depozitarinin öhdəlikləri üzrə ödəniş deponentin
qiymətli kağızlarına yönəldilə bilməz.
9. Depozitari müqaviləsinə aşağıdakı mühüm şərtlər
daxil edilməlidir:
9.1. müqavilə predmetinin birmənalı müəyyən
edilməsi, qiymətli kağızlar sertifikatlarının saxlanması və (və
ya) qiymətli kağızlara olan hüquqların uçotu üzrə xidmətlər
göstərilməsi;
9.2. deponentin depozitaridə saxlanan qiymətli
kağızları üzrə sərəncam verilməsi haqqında deponentin
depozitariyə məlumat verməsi qaydası;
9.3. müqavilənin qüvvədə olduğu müddət;
9.4. müqavilüdə nəzərdə tutulmuş depozitari
Dostları ilə paylaş: |