376
FƏ S L XIV. QAZAXISTANIN PUL-KRED T
S STEM
Qazaxıstanın Mərkəzi Bankının 1997-ci ildə milli pul vahidi
olan tanqe ilə açdığı kreditlərin faiz dərəcəsi 49 %, valyuta üçün
tətbiq etdiyi faiz 20 % olmuşdur. Qazaxıstanda fond birjası fəaliy-
yətinə 1995-ci ildən başlanmışdır. Ümumiyyətlə, Qazaxıstan Orta
Asiya ölkələri içində ölkəyə axan xarici sərmayə miqdarına görə bi-
rinci yerdədir. Ölkədə müxtəlif ölkələrin banklarının şöbələri və nü-
mayəndəlikləri mövcuddur. Türkiyənin iki bankı Ziraət Bankı və
Ə
mlak Bankının filialı Alma-Atada fəaliyyət göstərir. Türk
Eksimbank Qazaxıstan iqtisadiyyatına 240 milyon dollarlıq kredit
ayırmışdır.
Qazaxıstan Milli Bankı Qazaxıstan Respublikasının mərkəz ban-
kı olmaqla ölkənin ikipilləli bank sisteminin üst pilləsini təşkil edir.
Sovet ttifaqı dövründə Qazaxıstan Milli Bankı (QMB)
SSR Dövlət Bankının respublika kontoru olaraq fəaliyyət
göstərmişdir. Bununla belə, Qazaxıstan SSR-də pul dövriyyəsinin
idarə olunması mərkəzləşdirilmiş qaydada həyata keçirilmişdir. 16
aprel 1991-ci il tarixində “Qazaxıstan Respublikasının dövlət müs-
təqilliyi haqqında” qanunun qəbul edilməsindən sonra QMB
özünün maliyyə-kredit, pul sistemlərini, qızıl ehtiyatlarını almaz
və valyuta ehtiyatlarını saxlamaq hüququ əldə etmişdir. 13 aprel
1993-cü il tarixində qəbul olunan “Qazaxıstan Milli Bankı
haqqında” qanun QMB-nin fəaliyyət prinsipləri, hüquqi statusu və
səlahiyyətlərini müəyyənləşdirmişdir. Qazaxıstan Prezidentinin 30
mart 1995-ci il tarixli Sərəncamı əsasında QMB özlüyündə
mərkəzləşdirilmiş struktura çevrilmişdir. Prezidentin 31 avqust
1995-ci il tarixli Sərəncamı ilə isə Qazaxıstanda ikipilləli bank
sisteminə keçid oldu və QMB bu sisteminin üst pilləsini təşkil
etməyə başladı.
Fəaliyyət: QMB aşağıda qeyd olunan funksiyaları həyata
keçirməkdədir:
377
• Ölkənin pul-kredit siyasəti;
• Ölkə ərazisində əskinaz və sikkələrin emissiyası;
• Banklar bankı funksiyası;
• Hökumətin bankı, maliyyə məsləhətçisi və agenti
funksiyası;
• Ödəniş sistemlərinin fəaliyyət göstərməsinin təşkili;
• Ölkədə valyuta tənzimlənməsi və nəzarəti;
• Ölkənin qızıl-pul aktivlərinin idarə olunması;
• Maliyyə təşkilatlarına nəzarət funksiyası;
• Ölkənin Milli Fondunun idarə olunması.
Təşkilati struktur: Qazaxıstan Milli Bankının darə Heyəti
Sədr və üç müavindən ibarətdir. Bundan əlavə Direktorlar Şurası
mövcuddur ki, Bura darə Heyətinin üzvləri və 9 departament
direktoru daxildir.
Qazaxıstan Milli Bankı mərkəzi aparat, 11 departament (1-i
Astanada olmaqla), 10 ayrı idarə və 1 şöbədən ibarətdir. Bundan
ə
lavə, 16 ərazi filialı və Almatı şəhərində 2 filial fəaliyyət
göstərməkdədir. QMB-nin tək xarici nümayəndəliyi Rusiya
Federasiyasındadır. Bunlardan əlavə aşağıda qeyd olunan 4 təşkilat
Milli Banka hesabat verməkdədir:
• Banklararası hesablaşmaları mərkəzi;
• Bank xidməti bürosu;
• Qazaxıstan sikkəxanası;
• Əskinaz fabriki.
QMB aşağıdakı səhmdar cəmiyyətlərin təsisçisidir:
• Qazaxıstan əmanətlərin zəmanəti agentliyi;
• Sığorta ödənişlərinin zəmanəti fondu;
• Qazaxıstan ipoteka kreditlərinin zəmanəti fondu;
• Qazaxıstan Milli Bankının Ehtiyat Mərkəzi
Yuxarıda qeyd olunanlardan əlavə, QMB “Milli Prosessinq
Mərkəzi”nin
təsisçilərindən,
“Pensiya
Yığım
Fondunun”
səhmdarlarından biridir.
378
Beynəlxalq əlaqələr: Qazaxıstan Milli Bankının beynəlxalq
ə
məkdaşlıq münasibətləri əsas olaraq aşağıda qeyd olunan
istiqamətlərdə inkişaf etdirilir:
• Xarici mərkəzi banklar və beynəlxalq maliyyə təşkiları ilə
ə
laqələri inkişaf etdirilməsi və dərinləşdirilməsi;
• QMB-nin beynəlxalq maliyyə təşkilatları və xarici mərkəzi
banklardan aldığı texniki yardımın əlaqələndirilməsi;
• MDB ölkələrinin dövlətlərarası təşkilati strukturlarda
iştirakı;
• Qazaxıstan Respublikasının beynəlxalq maliyyə
təşkilatlarının nizamnamə kapitalında iştirakı.
379
SƏ RBƏ ST MÖVZULAR
1.
ABŞ müasir bank sistemi
2.
Federal Ehtiyat Sistemi - ABŞ-ın mərkəzi bank sistemi
kimi
3.
Kanadanın mərkəzi bankı olan Kanada Bankı
4.
Kanadanın pul- kredit sistemi
5.
Kanada banklarının fəaliyyəti.
6.
Maastrixt müqaviləsi və Avropa Birliyi ölkələrinin
iqtisadi konvergensiyasının meyarları
7.
Avropa Birliyi ölkələrinin vahid pul sistemini
tənzimləyən ilk maliyyə müəssisəsi Avropa Valyuta nstitutu və
onun əsas vəzifələri.
8.
AMB Avrozona üzrə faiz dərəcələrini təyin edən orqan
kimi.
9.
AMB və Avropa Mərkəzi Banklar Sisteminin əsas
məqsədi və qarşısında duran əsas vəzifələr
10.
AMB-nin monetar funksiyaları
11.
Alman federal bankının əsas funksiyaları.
12.
Almaniyanın bank sisteminin ikinci həlqəsi - kommersiya
banklarının fəaliyyəti
13.
Fransa Mərkəzi Bankının məqsəd və vəzifələri.
14.
Fransız kommersiya banklarının fəaliyyətinin təhlili.
15.
funt sterlinq dünyanın əsas strateji valyuta ehtiyatı kimi.
16.
ngiltərə Bankının əsas funksiyaları
17.
Britaniya Krallığının kredit təşkilatlarının fəaliyyəti.
18.
Yapon yeninin dünyanın strateji valyuta ehtiyatları içində
yeri .
19.
Yaponiya Bankı ölkənin mərkəzi bankı kimi.
20.
Yaponiya
Bankının funksiyaları
21.
Çin Xalq Bankının fəaliyyəti
22.
Türkiyənin pul sisteminin tarixi inkişafı.
23.
Türkiyə Cümhuriyyəti Mərkəzi Bankının məqsəd və
vəzifələri
Dostları ilə paylaş: |