Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
72 valyuta əməliyyatları üzrə uçotun, hesabatın və sənədləşmələrin forması və qaydalarını müəyyən edirlər. Valyuta
nəzarətinin məqsədi
valyuta ə məliyyatları aparılarkən valyuta qanunveriliciyinə əməl olunmasını təmin etməkdir. Valyuta nəzarətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır: 1. aparılan valyuta əməliyyatlarının qüvvədə olan qanunveriliciyə uyğunluğunu və bunun üçün lisenziya və icazələrin olmasını müəyyən etmək; 2. dövlət qarşısında xarici valyuta üzrə və Azərbaycan Respublikasının valyuta bazarında valyutanın satışı üzrə öhdəliklərin rezidentlər tərəfindən yerinə yetirilməsi vəziyyətini yoxlamaq; 3. xarici valyuta ilə ödənişlərin əsaslandırılmış olduğunu yoxlamaq; 4. valyuta əməliyyatları, o cümlədən qeyri-rezidentlərin milli valyuta ilə əməliyyatları üzrə uçot və hesabatın tamlığı, və obyektivliyini yoxlamaq. Valyuta nəzarəti orqanları öz səlahiyyətləri daxilində bütün rezident və qeyri-rezidentlər tərəfindən Azərbaycan Res- publikasında icrası məcburi hesab edilən normativ aktlar qəbul edirlər. Valyuta nəzarəti orqanları və agentləri öz səlahiyyətləri daxilində: Azərbaycan Respublikasında rezident və qeyri-rezi- dentlər tərəfindən həyata keçirilən valyuta əməliyyatlarının mövcud qanunvericiliyə, lisenziya və icazələrin şərtlərinə nə dərəcədə uyğun gəlməsinə, həmçinin valyuta nəzarəti orqanlarının aktlarının yerinə yetirlməsinə nəzarət edirlər; rezidentlərin və qey- ri-rezidentlərin valyuta əməliyyətlarını yoxlayırlar; rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin valyuta əməliyyatları üzrə uçotun, hesabatın və sənədləşmələrin forması və qaydalarını müəyyən edirlər. 2011-ci ildə daxili valyuta bazarında təklifin tələbi əsaslı şə- kildə üstələdiyi şəraitdə Mərkəzi Bankın valyuta bazarında əməliy- yatları “müdaxilə dəhlizi” çərçivəsində izafi valyuta təklifinin ste- rilizasiyasına yönəldilmiş, valyuta bazarının şəffaflığının və likvid- liyinin artırılması istiqamətində mühüm tədbirlər görülmüşdür.
73 Hesabat ilində valyuta bazarında şəffaflığın təmin edilməsi məqsədilə banklararası valyuta əməliyyatları Blumberq əsasında vahid elektronticarət platformasına keçirilmişdir. Əməliyyatların yeni ticarət sisteminə keçidi sistem iştirakçılarına real rejimdə USD/AZN valyuta məzənnələrinin dinamikasını, alqı-satqı ə məliyyatları üzrə həcmindekslərini və orta çəkili valyuta məzən- nəsini,valyutaya olan tələb və təklifi real zaman rejimindəizləmək imkanını vermişdir. Azərbaycan Respublikasının müvəkkil bankları valyuta nəzarəti agenti olaraq, səlahiyyətləri çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının rezident və qeyri-rezidentləri tərəfindən həyata keçirilən valyuta əməliyyatlarının mövcud qanunvericiliyin, o cümlədən Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktlarının tələblərinə cavab verməsinə nəzarət edirlər. Bu Qaydalarla rezident və qeyri-rezidentlər tərəfindən aparılan xarici valyuta ə məliyyatlarının sağlam xarakterini təsdiqləmək üçün nəzərdə tutulmuş sənədlər minimum tələbləri müəyyən edir. Müvəkkil banklar, daxili prosedur qaydalarına əsasən və öz mülahizələrinə görə, zəruri hallarda müştərilərdən əməliyyatların sağlam xarakterini təsdiqləyən əlavə sənədlər tələb edə bilər. Müvəkkil banklar beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq cinayətkarlıq yolu ilə ə ldə edilmiş gəlirlərin leqallaşdırılması üçün bank sistemindən istifadə edilməsinin qanunvericiliyə müvafiq surətdə qarşısının alınmasının ümumi mexanizmini və bu sahədə bankın siyasətinin ə sas istiqamətlərini müəyyən etməlidirlər. Müvəkkil banklar cinayətkarlıq yolu ilə əldə edilmiş çirkli pulların yuyulması məqsədləri ilə transmilli əməliyyatlardan istifadə edilməsinin qanunvericiliyə müvafiq surətdə qarşısını almaq üçün müştərilərinin əməliyyatlarının sağlam xarakterinə əmin olmalıdır. Müvəkkil banklar xidmət etdiyi rezident və qeyri rezudent müştərilərini bu Qaydalarin tələbləri ilə tanış etməli və onlara bu sahədə hüquq pozuntusuna yol verilən şəxslərə qarşı qanunverici- likdə nəzərdə tutulmuş məsuliyyət tədbirləri haqqında məlumat verməlidirlər.
74 Sərbəst mövzular 1. Valyuta bazarinin funksiyalari və bazarin xarakteristikasi 2. Valyuta interbank bazari 3. Spot və müddətli təhvil valyuta bazari 4. Azərbaycanda valyuta bazarinin tənzimlənməsi 5. Azərbaycan respublikası rezidentlərinin xarici valyuta ə məliyyatları 6. Azərbaycan respublikasi qeyri-rezidentlərinin xarici valyuta əməliyyatlari 7. Azərbaycan respublikasinda valyuta nəzarəti orqanlari və onlarin agentləri müvəkkil banklarin valyuta nəzarət agenti funksiyalari
75
Beynəlxalq istehsalatda inkişaf etməkdə olan ölkələrin vəziyyətinin dəyişməsi beynəlxalq kapital
bazarlarının fəaliyyətində onların rolunun böyüməsinə səbəb oldu. Əgər 70-ci illərin əvvəlində 15 aparıcı beynəlxalq maliyyə mərkəzlərindən yalnız üçü üçüncü dünya ölkələrində yerləşirdisə, artıq 80-ci illərin ortalarında 31 beynəlxalq maliyyə mərkəzindən 10-u orada yerləşdirilmidi. Onlar dünya təsərrüfatı miqyasında maliyyə kapitalı vasitəsilə coğrafi sərhədlərin aradan qaldırılması ilə ə laqədar olaraq, həm şəxsi kapital bazarlarının, o cümlədən, “vergi məkan”larının yaradılması əsasında yaranmışlar. Fars körfəzi zonasında mövcud olan bazar bir qədər gənc maliyyə mərkəzi kimi çıxış edirdi. Bu mərkəzin yaranması xüsusiyyəti onun neft ixracı dövlətlərinin neft-dollar qalıqlarının yenidən dövr edilməsi üçün avro-valyuta bazarının özünəməxsus şə kildə şaxələnməsindən ibarətdir. Fars körfəzi rayonunda yerləşən mərkəz son zamanlara qədər beynəlxalq maliyyə sistemində kreditor rolunda çıxış edir. Bu regionda 250-dən çox bankı olan və ə həmiyyətli dərəcədə şaxələnmiş bank müəssisələri şəbəkəsi formalaşmışdır. Onların 30-dan çox hissəsi aktivlərinə görə ən iri dünya miqyaslı banklar qrupuna daxildir. Fond birjalarında qiymətləndirilən qiymətli kağızlar bazarı inkişaf etməkdədir. 1993-cü ildə onların dünya miqyasında həcmi təxminən 6-7% təşkil edirdi. Üçüncü dünya ölkələrinin ÜDM baxımından bu bazar 1988-ci ildə 16%, 90-cı illərin əvvəlində isə 30% genişlənmişdi. Birja bazarının sıçrama xarakter daşıması bu bazarda əcnəbilər tərəfindən səhmlərin alqısının çoxalmasından asılı idi. Onlar, başlıca olaraq, bəzi ölkələrdə mərkəşləşmişdi. nkişaf etməkdə olan ölkələrin ödəniş balansları, bir qayda olaraq, BVF-nin standart sxemi üzrə tərtib olunur və burada ölkənin müxtəlif əməliyyatlarının beynəlxalq ödəniş ilə bağlı Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|