227
zamanda BVF-nin lazım bildiyi hallarda proqramda lazımi də-
yişikliklər etməyə hazır olmalıdır.
Üzv ölkə məqsədli kreditə ehtiyacı olması haqqında mü-
raciət etdikdə BVF-nin idarəedicilər Şurası xüsusi qərar hazır-
layır. Burada təsdiq olunur ki, həmin ölkə iqtisadi və maliyyə
proqramlarını uğurla həyata keçirir, lakin beynəlxalq maliyyə
bazarında şəraitin dəyişməsi üzündən müvəqqəti çətinliklər ya-
ş
ayır və buna görə də əlavə maliyyə resurslarına ehtiyacı var.
Kreditin həcmi ölkənin fonddakı kvotasının 300-500%-i ara-
sında olur.
Hazırda getdikcə əhəmiyyəti artan beynəlxalq maliyyə
sisteminin əsas elementi şəffaflıqdır. Bu üzv ölkələrin iqtisadi,
maliyyə və bank sistemi haqqındakı məlumatların
açıqlanmasını nəzərdə tutur. Beynəlxalq maliyyə sisteminin
“yeni arxitektura”sında kredit və maliyyə siyasətində
şə
ffaflığın təmin olunması məsələsi mühüm yer tutur. 22 öl-
kənin təşəbbüsü ilə 1998-ci ilin oktyabrında yaradılmış şəffaflıq
və hesabat məsələləri üzrə işçi qrup BVF-yə öz funksiyaları
çərçivəsində üzvlərinin iqtisadi siyasətinə nəzarət etməyi və
onların informasiyanın “şəffaflığı” sahəsində qəbul olunmuş
beynəlxalq standartlara nə qədər uyğun gəlməsini araşdırmağı
tövsiyyə etdi. Bu tövsiyyələr 1998-ci ilin 30 oktyabrında “böyük
yeddilik” ölkələrinin maliyyə nazirləri və mərkəzi banklarının
rəhbərləri tərəfindən qəbul olundu.
Böyük yeddilik ölkələrinin qərarını icra etmək üçün
BVF-nin müvəqqəti komitəsi 1999-cu ilin aprelində “Pul
kredit və maliyyə siyasətinin şəffaflığının təmin olunmasına
dair məcəllə”nin layihəsini qəbul etdi. Sənədlərin hazırlanması
zamanı Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı, Bank nəzarəti üzrə
Bazel komitəsi, Avropa Mərkəzi Bankı, Beynəlxalq qiymətli
kağızlar üzrə komissiya, Ə T və DB ilə konsultasiyalar apa-
rilirdı. 1999-cu ilin iyulunda məcəllə əsas xarakter daşıyan
sənəd kimi təsdiqləndi və ona riayət etmək BVF-nin üzvləri
üçün məcburi xarakter daşımağa başladı.
228
Məcəlləyə əsasən “şəffaflıq”– siyasətin məqsədləri, onun
hüquqi, institutsional və iqtisadi çərçivələri, siyasət sferasında
qərarlar və onların əsaslandırılması, agentliklərin hesabat
vermə şərtləri, pul kredit və maliyyə siyasəti ilə bağlı
informasiyaların ictimaiyyətə vaxtında, aydın şəkildə, hamının
istifadə edə biləcəyi formada təqdim olunmasını nəzərdə tutur.
Burada agentlik dedikdə maliyyə və ödəniş sisteminin idarə
və nəzarət edilməsinə cavabdeh olan hökümət orqanı nəzərdə tu-
tulur. “Şəffaflığın” əsas elementləri aşağıdakılardır:
1. “Məlumatların yayılmasının xüsusi normaları”. Bu
ölkələrin üzərinə statistik göstəricilər, beynəlxalq ehtiyatlar,
xarici borc öhdəlikləri, makroiqtisadi göstəricilər və s. də daxil
olmaqla milli iqtisadiyyat və maliyyə sistemi haqqında ətraflı
və etibarlı məlumat çatdırmaq məsuliyyətini qoyur.
2. BVF tərəfindən hazırlanmış üzv ölkələrin iqtisadi və
maliyyə sisteminin vəziyyəti haqqında “açıq informasiya
icmalları”. Hər icmal iki hissədən ibaərtdir: konkret ölkənin
iqtisadi və maliyyə sistemi haqqında ümumi məlumat və BVF-
nin idarəedicilər Şurası tərəfindən həmin ölkənin höküməti
tərəfindən həyata keçirilən iqtisadi və maliyyə siyasətinin qiy-
mətləndirilməsi. 1999-cu ilin sonlarına yaxın 44 ölkə üzrə “açıq
informasiya icmalı” hazırlandı. Rusiya haqqında belə icmal
1999-cu ilin 2 avqustunda ictimaityyətə təqdim olundu.
cmalda qeyd olunur ki, 1998-ci ilin avqustundakı
böhran ilk növbədə hökümətin mövcud olan vergi-büdcə
problemlərinin, o cümlədən federal gəlirlərin “eroziya”sının
qarşısını ala bilməməsi, vergi yığımında və struktur islahatları
sahəsində ciddi irəliləyişlərə nail olmaması ilə əlaqədardır.
BVF-nin idarəedicilər Şurası böhrandan çıxmaq üzrə federal
proqramın əsas iqtisadi problemlərin həllinə yönəldilməsini
müsbət qiymətləndirir. Lakin o da qeyd edilir ki, proqramın bir
çox vacib elementləri daha öncə də təklif olunmasına
baxmayaraq hələ də öz həllini tapmayıb.
229
Sяrbяst mюvzular
1.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatları: ümumi anlayış və
qruplaşdırma.
2.
Çalışma sahələrinə görə maliyyə – kredit təşkilatlarının
təsnifatı.
3.
Beynəlxalq kredit təşkilatlarının hüquqi durumu.
4.
Dünya və regional əhəmiyyətli maliyyə-kredit qurumları.
5.
Dünya Bank Qrupu və təşkilatın əsas missiyası.
6.
Beynəlxalq nkişaf Agentliyi
7.
Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası
8.
Çoxtərəfli nvestisiya Zəmanəti Agentliyi
9.
nvestisiya Mübahisələrinin Həlli üzrə Beynəlxalq
Mərkəz
10.
DB-nin Azərbaycanda fəaliyyəti
11.
BVF-nin məqsəd və fəaliyyəti.
12.
Avropa Yenidənqurma və nkişaf Bankı
13.
Asiya nkişaf Bankı
14.
slam nkişaf Bankı
15.
Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı
16.
Çirkli Pulların Yuyulması və Terrorçuluğun Maliyyələş-
dirilməsinə qarşı mübarizə təşkilatı