Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
237 II FƏS L. KANADANIN PUL - KRED T S STEM 1841-ci ildə Kanada Əyaləti öz dollarının 1/10 qızıl qartal sikkəyə bərabər olduğunu elan etdi. 1 yanvar 1858-ci il tarixindən Kanada bütün hesabları dollar və sentdə saxlamağa və ilk rəsmi sikkələrini buraxmağa başladı. 1871-ci ildə Federal Parlament tərəfindən Vahid Valyuta haqqında Qanunun qəbul edilməsi ilə bütün əyalətlər istifadə etdikləri valyutanın əvəzində Kanada dollarından istifadəyə başladılar. I Dünya Müharibəsi dövründə qızıl standartından istifadə müvəqqəti dayandırılmış və 1933-cü ildən buna birdəfəlik son qoyulmuşdur. Bretton Vuds sistemindəki digər valyutalardan fərqli olaraq Kanada dolları 1950-1962-ci illərdə üzən məzənnəli valyuta olmuşdur. 1962-1970-ci illərdə isə Kanada sabit məzənnə siyasətinə keçmişdir (1 Kanada dolları = 0,925 ABŞ dolları). Kanada dolları 1974-ci ilin 25 aprel tarixində özünün ən yüksək həddinə çatmışdır (1 Kanada dolları = 1,0443 ABŞ dolları). 1990-cı illərdə baş verən texnoloji bum nəticəsində Kanada dollarının dəyərində eniş baş vermiş və 21 yanvar 2002-ci il tarixində özünün ən aşağı həddinə çatmışdır (1 Kanada dolları = 0,6179 ABŞ dolları). Bundan sonra isə, Kanadanın ixrac etdiyi malların (xüsusən neftin) qiymətinin artması nəticəsində valyuta yenidən dəyər qazanmağa başlamışdır. 2007-ci il ərzində dəyər artımının sürəti daha yüksək olsa da, 2008-ci ilin iyul-oktyabr aylarında Kanada dollarının dəyəri yenidən aşağı düşmüşdür. lk əskinas pul 1817-ci ildə Monreal Bankı tərəfindən buraxılmışdır. Monreal Bankı 1842-1862-ci illərdə 1841-ci ildə yaranan Kanada Əyaləti üçün əskinaslar buraxmışdır. 1866-cı ildən etibarən Kanada Əyaləti öz əskinaslarını buraxmağa başlamışdır. Kanada Bankının 1935-ci ildən əskinasları buraxmağa başlamasın nəticəsində 1944-ci ildən etibarən 10 səlahiyyətli bankdan pul çapetmə hüququ əlindən alındı. Kanada sikkələr 1858, 1870, 1912, 1920, 1922, 1935, 1942, 1944, 1951, 1963, 1967, 1987, 1997 və 2000-ci illərdə tədavülə buraxılmışdır.
238 Hazırda Kanada dolları dönərliliyinə görə dünyada 7-ci yerdədir.
Kanada Bankı 1934-cü ildə Kanada Bankı haqqında Qanunun qəbul olunması ilə təsis olunmuşdur. Bankın yaranma məqsədi “Kanadanın iqtisadi və maliyyə rifahının dəstəklənməsidir. Uzun illər Kanadanın mərkəzi bankı olmamış və bank sistemi Kanada Banklar Assosiasiyası tərəfindən tənzimlənmişdir. Kanada Bankı 1934-cü ildə qəbul edilmiş “Kanada Bankı haqqında Qanuna əsasən yaradılmışdır. 1938-ci ildə Qanuna dəyişiklik olunmuş və Kanada Bankı milliləşdirilərək Krallığın korporasiyası olaraq fəaliyyətə başlamıışdır. Kanada Bankı günümüzdə də dövlətin bankı kimi fəaliyyət göstərir. Bank yaradıldıqdan sonra pulların buraxılması hüququ Dövlət Maliyyə Departamentindən alınaraq Kanada Bankına verilmiş və özəl banklardan öz valyutalarını dövriyyədən çıxarmaları tələb olunmuşdur. kinci Dünya Müharibəsi dövründə Kanadanın müharibədə iştirakını maliyyələşdirən Kanada Bankı müharibədən sonra fəaliyyətini genişləndirərək Kanadanın iqtisadi inkişafını dəstəkləmək üçün səlahiyyətləndirilmişdir. Kanada biznesinə investisiya qoyuluşunu stimullaşdırmaq üçün törəmə Sənaye nkişaf Bankı təsis olunmuşdur. Bankın monetar siyasəti inflyasiyanın azaldılmasından daha çox faiz dərəcələrinin aşağı salınması və işsizliyin aradan qaldırılmasına yönəlmişdi. 1960-cı illərdə inflyasiyanın artmağa başladığını görən Ceyms Koyn (Kanada Bankının Sədri) pul təchizatının azaldılması tapşırığını vermişdir. Bununla razılaşmayan Baş Nazir Con Difenbeyker işsizliyin aradan qaldırılması strategiyasına keçid tapşırığını vermişdir. Kanada Bankı siyasi nəzarətdə olmayan dövlət təşkilatı olaraq tanındığından bu hadisə qısa böhranın (“Koyn Böhranı”) baş verməsinə səbəb olmuşdur. Nəticədə Bankın Sədri istefaya getmişdir. Sonradan Kanada Bankı tədricən anti-inflyasiya siyasətinə keçməyə başlamışdır və artıq 1980-ci illərdə 239 inflyasiyanın aşağı həddə saxlanması onun əsas prioritetinə çevrilmişdir. Ölkənin mərkəzi bankı kimi Kanada Bankının 5 əsas vəzifəsi var: ♦ Monetar siyasətinin həyata keçirilməsi (inflyasiya göstəricisinin tənzimlənməsi); ♦ Pulların buraxılışı; ♦ Təhlükəsiz, şəffaf və səmərəli maliyyə sisteminin təşkili; ♦ Vəsaitlərin idarə edilməsi; ♦ nsani, maliyyə, informasiya, texnologiya və fiziki mənbələrin sağlam idarə edilməsinə dəstək verən korporativ inzibatçılığın həyata keçirilməsi. Kanada Bankının ali idarəetmə orqanı Direktorlar Şurasıdır. Bankın Sədri və 4 sədr müavini federal hökumət tərərfindən deyil, Kabinetlə məsləhətləşməklə Bankın Direktorlar Şurası tərəfindən seçilir. Maliyyə Nazirinin müavini darə heyətinin üzvü olsa da, onun səs hüququ yoxdur. Bankın hesabatları Kanadanın Ümumi Auditorları tərəfindən deyil, Maliyyə Nazirliyi ilə məsləhətləşərək, Kabinet tərəfindən təyin edilmiş xarici auditorlar tərəfindən yoxlanılır. Bankda 16 departament fəaliyyət göstərir. Kanada Bankı kommersiya banklarına qiymətli kağızların bəzi növlərinin girovu ilə altı aydan çox olmayan müddətə kreditlər verə bilir. Kreditlər konkret şərtlərlə və məhdud müddət üçün hökumətə və ya əyalətlərə təqdim oluna bilər. Bankın uçot dərəcəsi minimal dərəcədir və Kanada Bankı kreditləri bu dərəcə üzrə təqdim etməyə hazırdır. Kanada Bankının fəaliyyət istiqamətlərindən biri hökumətin monetar siyasətinin reallaşdırılmasıdır. 1980-ci illər ərzində Kana- da monetar siyasətin adıçəkilən formasını – pul kütləisnin tarqet- ləşdirilmə formasını əsas tuturdu. Pul kütləsinin targetləşdirmə si- yasətinin reallaşdırılmasının effektivliyi bir sıra şərtlərdən asılı idi. Birincisi, pulun targetləşdirilməsi üçün dəyişən göstərici ilə (inflyasiya və ya nominal gəlir) məqsədli aqreqat arasında güclü və Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|