Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AVROPA B RL Y ÖLK ƏL ƏR N N QT SAD KON- VERGENSIYASININ MEYARLARI.
- AVROPA B RL Y N N BÜDC ƏS .
250 edilmiş və 1979-cu ilin gömrük əməliyyatlarında istifadə olunmuşdur. Ekyünün dəyəri və tərkibi EUA-nın dəyərinə və tərkibinə, onların yenidən nəzərdən keçirilməsi şərti ilə identik idi. Ekyü rəsmi valyuta kimi 1978-ci ildə dekabrın 18-də yaranmış, 1979-cu ildə martın 13-də isə Avropa valyuta sisteminin tərkib elementi kimi qüvvəyə minmişdir. Ekyünün dəyəri valyuta zənbili üsulu ilə müəyyənləşdirilirdi. Zənbilə A B-yə üzv olan 12 ölkənin valyutası daxil idi. Hər bir valyutanın bu zənbildəki payı Birliyin ümumi məhsulunda ölkənin xüsusi çəkisindən, onların qarşılıqlı ticarət dövriyyəsindən və AVS çərçivəsində qısamüddətli müdafiə kreditlərində iştirakından asılı idi. Ona görə də alman markası ekyüdə daha böyük paya malik idi – təqribən 3%. Fransız frankının payına təqribən 20%, funt sterlinqə – 11,5%, italyan lirəsinə 8%, danimarka kronuna – təqribən 3% düşürdü. Ekyünün tərkibi iki dəfə dəyişikliyə uğramışdır. Birincisi 1984-cü ilin sentyabrında dirhəmin daxil olması zamanı və ikincisi 1989-cu ilin sentyabrında ispan pesetasının və Portuqaliya eskudosunun daxil edilməsi zamanı baş vermişdir. XX əsrin son onilliyinin əvvəlində Avropa monetar ittifaqının təşəkkül tapması AVS-in fəaliyyətinin müsbət yekunlarını təsdiq etdi. Lakin monetar ittifaqın mərhələli şəkildə yaranması inteqrasiyanın vahid bazar kimi pilləsini nəzərdə tutur. Bundan başqa, birliyə üzv ölkələrin prinsipial siyasi öhdəlikləri zəruri idi. Delor Komitəsinin 1989-cu ilin aprelində tərtib olunmuş məruzəsi belə öhdəliklərin texniki əsasını təmin edirdi. Avropa Ş urasının 1985-ci ilin dekabrında Brüsseldə və 1986-cı ilin fevralında Haaqada keçirilən iclasları nəticəsində hazırlanmış və 1987-ci ildə iyulun 1-də qüvvəyə minmiş Vahid Avropa Aktı iqtisadi və monetar ittifaqın tədriclə yaradılmasını məqsəd şəklində təsdiq edirdi. Avropa Şurası 1988-ci ilin iyununda Qannoverdəki iclasında Jak Delorun sədrlik etdiyi Mərkəzi bank müdirləri və ekspertlərinin komitəsinə tapşırmışdır ki, komitə belə ittifaqa gətirib çıxara biləcək konkret mərhələləri öyrənsin və təklif etsin.
251 Komitənin tərtib etdiyi məruzədə əvvəlcə Birliyin iqtisadi və monetar inteqrasiyasının vəziyyəti qısa şəkildə analiz edilir, sonra isə iqtisadi və monetar ittifaqın yekun vəziyyəti və onun əldə olunma mərhələləri təsvir olunurdu. Avropa birliklərinin Avropa ttifaqına transformasiyası barədə tarixi Maastrixt müqaviləsi 1991-ci ilin dekabrında imzalanmış, ratifikasiya edilmiş və çətinliklərə baxmayaraq, 1993- cü ilin noyabr ayında qüvvəyə minmişdir.
Avropa Şurasının Madriddəki iclasında avronun tətbiqi proqramı qəbul olunmuş və elə həmin şuranın 1996-cı ilin dekabrında Dub- lindəki iclasında bu proqram inkişaf etdirilmiş və konkretləşdiril- mişdir. Bu proqram və icraedici orqan – AB Komissiyası səviy- yəsində qəbul edilmiş digər qərarlar iştirakçı ölkələr üçün iqtisadi və monetar ittifaqın təkamül prosesinin meyarlarını, o cümlədən vahid valyutanın tətbiqinin müddət və prinsiplərini nəzərdə tuturdu. Avronun tətbiqini nəzərdə tutan ölkələrin uyğunlaşmalı olacağı iqtisadi konvergensiya meyarları xüsusi maraq doğurur. Avronun fəaliyyəti dövründə göstərilən meyarlara riayət olunması məqsədilə bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulurdu. Belə ki, hədsiz büdcə kəsirinə yol vermiş ölkə (ÜDM-in 3%-dən çox) birinci ildə AB komissiyasının xüsusi hesabına öz ÜDM-nin 0,2%-i ölçüsündə depozit üstəgəl müəyyənləşdirilmiş limiti aşan kəsirin hər faizinə 0,1% köçürməlidir. Əgər bu vəziyyət ikinci ildə də qalmaqda davam edirsə, depozitin yalnız əlavə hissəsi ödənilir (ÜDM-in 0,5%-dən çox olmayaraq). Sonralar vəziyyət düzəlmirsə, depozit cərimələrə çevrilir və bu cərimələr «intizamlı» iştirakçıların sərəncamına verilir. Avropa Birliyi ölkələrinin vahid pul sistemini tənzimləyən ilk maliyyə müəssisəsi Avropa valyuta institutu idi (AV ). AV 1994-cü ildə yanvarın 1-də fəaliyyətə başlamışdır. Maastrixt müqaviləsinə uyğun şəkildə yaradılmış Avropa valyuta institutu Frankfurt-Mayndakı mənzil qərargahı ilə Avropa valyuta 252 ə məkdaşlıq fondunu əvəz etdi. AV -nin əsas vəzifələri aşağıdakılar idi: • AB-yə üzv ölkələrin mərkəzi banklarının monetar siyasətlərinin koordinasiyası; • Avropa valyuta sisteminin fəaliyyətinə nəzarət; • Avropa mərkəzi banklar sisteminin təşkilinə və vahid valyutaya – avroya keçidə hazırlıq; • ümumavropa hesablaşma sisteminin effektivliyinin yüksəldilməsi; • mərkəzi bankların statistikasının unifikasiyası; • bankların arzusu ilə rəsmi valyuta rezervləri ilə idarəetmə. AV -nun inzibati orqanları aşağıdakılar idi: prezident, baş direktor, AV prezidentindən və AB-ə üzv ölkələrin mərkəzi bank müdirlərindən ibarət olan şura. Şura AB-nin Nazirlər Sovetinə və milli hökumətlərə təkliflər və tövsiyələr hazırlayırdı. AVROPA B RL Y N N BÜDCƏS . Ümumi büdcə ilk dəfə 1958-ci ildə Birliyin maliyyə xərcləri planına uyğun şəkildə hazırlanmışdır. AB-nin büdcə sistemi bir sıra prinsiplər əsasında qurulur. Vahidlik prinsipi o deməkdir ki, AB-nin gəlirləri və xərcləri bir sənəddə toplanmalıdır və bu, ümumi resursların xərclənmə monitorinqinin effektivliyi barədə mühakimə yürütməyə imkan verir. Avropa birliyinin büdcə münasibətlərinin təşəkkül tapma tarixi bütün gəlirlər və xərclər maddələrinin mərhələli unifikasiyasını və nəticədə vahid büdcədə toplanmasını göstərir. Universallıq prinsipi iki qaydaya əsaslanır: büdcə gəliri xərclərin ayrı-ayrı maddələrinə bağlana bilməz, bütün gəlirlər və xərclər bir- biri ilə uyğunlaşdırılmadan bütövlükdə büdcəyə daxil edilməlidir. llik prinsip büdcə əməliyyatlarının müəyyən maliyyə ilinə uyğunluğunu nəzərdə tutur. Bu, büdcənin icrasına nəzarət üzrə Avropa komissiyasının fəaliyyətini asanlaşdırır. Bununla belə, bəzən çoxillik büdcə xərclərinin müəyyənləşdirilməsi tələb olunur və bu, maliyyə perspektivi prinsipinə uyğun olaraq, illik prinsipə Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|