Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
259 Sözügedən vahid Avropa qtisadi Birliyinin büdcəsində və dövlətlərarası hesablaşmalarda, Avropa nvestisiya Bankının ə məliyyatlarında istifadə olunurdu. 1977-ci ildə valyuta birliyinin ideyası yenidən gündəmə gətirildi. 1978-ci ilin dekabr ayında A B-in Brüsseldə keçirilən toplantısında Avropa Valyuta Vahidi Ekyu və onun əsasında qurulan Avropa Valyuta Sistemi yaradılmışdır. Bu valyuta sisteminə A B-in bütün üzv ölkələri daxil edilmişdir. 7 fevral 1992-ci il tarixində qəbul edilən Maaştrix Sazişi vahid valyutanın tətbiqini mərhələlərə bölürdü. Hazırda A -nin 11 ölkəsi (Birləşmiş Krallıq, Danimarka, sveç, Bolqarıstan, Çex Respublikası, Macarıstan, Polşa, Rumıniya, Estoniya, Latvya, Litva) avrodan istifadə etmir Birləşmiş Krallıq, Danimarka və sveç Maaştrix Sazişini imzalamasına baxmayaraq öz milli valyutalarından istifadə edirlər. Avro Avropa ttifaqına daxil olmayan lakin onun iqtisadi və monetar sisteminə qoşulan Monako, San-Marino və Vatikan tərəfindən istifadə edilir. Lakin bu ölkələr Avrozonaya daxil deyil, Avropa Mərəzi Bankında və Avroqrupda təmsil olunmurlar. Bundan əlavə Kosovo və Monteneqro rəsmi saziş əldə etmədən avronu yeganə pul vahidi kimi istifadə edirlər. Ümumiyyətlə, indiki dövrdə avro ABŞ dollarından sonra ikinci beynəlxalq ehtiyat valyutasıdır. Hal-hazırda dünyanın strateji valyuta ehtiyatlarının ümumi həcminin 26.5%-i avroda saxlanılır. Avro sikkələrinın bir üzü eyni dizayna malikdir, yəni 16 Avrozona ölkələrinin xəritəsi və sikkənin dəyəri təsvir edilib, diğər üzündə isə sikkəni emissiya edən ölkənin seçdiyi şəkil təsvir olunur. Avro banknotların bütün avro ölkələrində eyni dizayna malikdirlər. Banknotlar €500, €200, €100, €50, €20, €10 və €5 emissiya edilirlər. €500 və €200 dəyərli banknotlar bütün avrozona ölkələrində emissiya olunmurlar, lakin dövriyəyə buraxılırlar. Avronu Avrozonaya daxil olan bütün ölkələr emissiya edir. kodu
260 hesab edilir. (Avstriya - N, Belçika – Z , Finlandiya - L, Fransa – U, Almaniya – X, Yunanistan – Y, rlandiya – T, taliya – S, Lüksemburq – R, Niderland - P, Portuqaliya – M, spaniya - V, sveç – K, Birləşmiş Krallıq - J, Danimarka – W). sveç, Birləşmiş Krallıq və Danimarka Avrozonaya daxil olmaqlarına baxmayaraq, onların da “kodu” artıq müəyyən edilib. Avronun saxtalaşdırılmasına qarşı qəbul edilən üsullardan biri də əskinasların üzərindıki nömrələdir. Hər banknotun öz idensifikasiya nömrəsi var. Nömrə hərif və 11 rəqəmdən ibarətdir. Hərif - əskinası emissiya edən ölkənin
qurulması ilə əlaqədar qərar 1957-ci ildə Romada alınmışdır. Avropa Birliyinin əsas məqsədi - rəqabət sistemini gücləndirmək və sərmayənin hərəkətini sərbəstləşdirməkdir. 1979-cu ildə Avropa Valyuta Sistemi quruldu. Belçika, Lüksemburq, Hollandiya, Almaniyanın dövlət başçıları bu ölkələrdə etibarlı olan pul vahidi ekyunu yaratdılar. Sonradan Avropa Valyuta Sisteminə ngiltərə, Finlandiya, Portuqaliya, Yunanıstan və spaniya da girdi. 1991-ci ildə Maastrixdə (Hollandiyanın bir qəsəbəsi) Avropa qtisadi və Valyuta Birliyi haqqında müqavilə imzalandı. 1994-cü ildə Avropa komissiyası, Avropa Birliyi ölkələrinin iqtisadi göstəricilərinin təhlili nəticəsində Avrosisteminə daxil olacaq 11 ölkənin adını açıqladı. Avrosisteminə ngiltərə, sveç, Danimarka kimi ölkələr daxil olmadı. 31 dekabr 1998-ci ildə Avropa Birliyi ölkələrinin maliyyə nazirləri Avroya qarşı milli pul vahidlərinin dəyərini müəyyən etdilər. May 2004-ci ildə AB daxil olan ölkələr: Macarıstan, Kipr, Litviya, Litva, Malta, Polşa, Slovakiya, Sloveniya, Çexiya və Estoniya. 2007 ildə Bolqariya və Rumıniya kimi ölkələr Avropa Birliyinə daxil oldular. Avrozonanın 13 üzv ölkəsinin monetar siyasətinin həyata keçirilməsindən cavabdeh olan Avropa Mərkəzi Bankı (AMB) dünyanın ən nüfuzlu mərkəzi banklardan biridir. Avropa ttifaqı institutları və üzv ölkələr tərəfindən hər hansı siyasi müdaxilə görməyən AMB Avropa ttifaqından ayrı büdcəyə malik olmaqla 261 maliyyə müstəqilliyini də qoruyub saxlamaqdadır (iqtisadçıların ümumi konsensusa əsasən müstəqil mərkəzi bank makroiqtisadiy- yatın siyasi məqsədlərlə manipulyasiyasının qarşısının alınması üçün ən yaxşı vasitədir). Hesabatlılıq məqsədilə AMB öz fəaliyyə- tinə dair hesabatlar hazırlamalı və illik hesabatını Avropa Parla- menti, Avropa Komissiyası, Avropa ttifaqı Şurası və Avropa Şu- rasına göndərməlidir. Maaştraxt Sazişi üzrə Avropa Mərkəzi Banklar Sistemi (AMBS) aşağıdakı funksiyaların yerinə yetiril- məsinə görə cavabdehdir: • Monetar siyasətin müəyyənləşdirilməsi və realizasiyası; • Xarici valyuta əməliyyatlarının idarə olunması; • Üzv ölkələrin rəsmi xarici ehtiyatlarının saxlanılması və idarə olunması; • Ödəniş sistemləri üzrə hamar əməliyyatlarının keçirilməsi- nin dəstəklənməsi. 1998-ci ildə Avropa mərkəzi bankının təsisatı ilə Maastrixt müqaviləsinin maddələrinə uyğun olaraq AV ləğv edilmiş, onun bütün aktivləri və öhdəlikləri isə Avropa mərkəzi bankına keçmiş- dir. Elə həmin dövrdən də başlayaraq, Avropa mərkəzi bankının rəhbərliyi ilə Avropa mərkəzi banklar sistemi (AMBS) yaradılmış və Avropa Birliyinə üzv olan 15 ölkənin mərkəzi bankları bu siste- mə daxil olmuşdur. Beləliklə, bu sistem qismən ABŞ-ın Federal rezerv sisteminə – Nyu-York bankının başçılığı ilə 12 bankı əhatə edən və mərkəzi bank rolunu yerinə yetirən Federal rezerv sistemi- nə oxşardır. Avropa mərkəzi bankı üçün xarakterik xüsusiyyət ondan iba- rətdir ki, sadə və ya peşəkar (səslərin üçdə ikisi) çoxluqla qəbul edilən bütün mühüm qərarlar mərkəzi bank rəhbərlərinin «çəkiyə malik» səsverməsini nəzərdə tutur və bu halda «çəki» (yəni, hər bi- rinin səslərinin sayı) AMB-nin ümumi kapitalında ölkənin (onun mərkəzi bankının) payı ilə müəyyənləşir. Bu, craiyyə şurasının üzvlərinə aid edilmir və onların hər biri yalnız bir səsə malik olur. Avropa mərkəzi bankının direktorlar şurası ildə 10 dəfədən az olmayaraq iclas keçirir. Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|