Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2015-ci il tarixinə Maliyyə hesabatları üzrə Qeydlər
9
1 Giriş, davamı
Bank pul, valyuta və bank nəzarəti sahələrində əməkdaşlıq məqsədi daşıyan beynəlxalq və regional
təşkilatların kapitallarında və fəaliyyətlərində qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada iştirak
edə bilər.
31 dekabr 2015-ci il tarixində Bankın İdarə Heyəti (“İdarə Heyəti”) aşağıdakı üzvlərdən ibarət
olmuşdur:
Adı
Vəzifəsi
Cənab Elman Rüstəmov
Sədr
Cənab Alim Quliyev
Sədrin birinci
müavini
Cənab Aftandil Babayev
Sədr müavini
Cənab Vadim Xubanov
Sədr müavini
Cənab Xəqani Abdullayev
Sədr müavini
Bankın mərkəzi aparatı bu ünvanda yerləşir: Rəşid Behbudov küçəsi 32, Bakı ş, AZ1014,
Azərbaycan. Bankın Azərbaycan Respublikasında altı ərazi idarəsi fəaliyyət göstərmişdir (2014: 6).
31 dekabr 2015-ci il tarixinə Bankın 646 işçisi olmuşdur (2014: 607).
Əməliyyatvə təqdimat valyutası
Bankın əməliyyat valyutası Azərbaycan Respublikasının milli valyutası olan Azərbaycan manatıdır
(“AZN”) və maliyyə hesabatlarındakı məbləğlər başqa valyuta göstərilmədiyi halda, min manata
qədər yuvarlaqlaşdırılaraq AZN-də əks olunmuşdur.
Bankın əməliyyat mühiti
2015-ci ildə Mərkəzi Bank qlobal iqtisadiyyatda, o cümlədən dünya enerji bazarlarında və tərəfdaş
ölkələrdə baş verən proseslərin Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsirlərinin güclənməsi şəraitində
fəaliyyət göstərmişdir.
2015-ci il qlobal iqtisadi artımın zəifləməsi, dünya əmtəə qiymətlərinin kəskin ucuzlaşması, bir sıra
ölkələrdə valyuta ehtiyatlarının azalması və məzənnələrin qeyri-sabitliyi ilə xarakterik olmuşdur.
Neftin dünya qiyməti son onilliyin ən aşağı səviyyəsinə enmişdir.
Uzunmüddətli xarakter daşıyan xarici şokların güclənməsi milli iqtisadiyyatın dayanıqlığının
möhkəmləndirilməsi çağırışlarını daha da aktuallaşmışdır.
Yüksək neft qiymətləri dövründə valyuta bazarında yaranmış balansın dəyişməsi və tərəfdaş
ölkələrdə baş verən silsilə devalvasiyalar məzənnə siyasətinə və məzənnə rejiminə yenidən
baxılması zərurətini yaratmışdır. Məzənnə siyasəti və məzənnə rejimi üzrə tədiyə balansının
tarazlaşdırılmasına, ölkənin strateji valyuta ehtiyatlarının qorunmasına və milli iqtisadiyyatın
rəqabət qabiliyyətinin gücləndirilməsinə xidmət edən qərarlar qəbul olunmuşdur.
2015-ci ildə pul siyasətinə dair qərarlar inflyasiyanın gözlənilən dinamikası nəzərə alınmaqla qəbul
olunmuşdur. Müxtəlif amillərin təsiri ilə hesabat ilində inflyasiya birrəqəmli səviyyədə qalmış və
ticarət tərəfdaşı ölkələri üzrə orta inflyasiyadan aşağı olmuşdur.
Ümumilikdə, ölkədə mövcud olan güclü iqtisadi potensial əlverişsiz beynəlxalq iqtisadi
konyunkturun neqativ təsirlərini minimuma endirməyə imkan vermiş və stabil inkişaf kursu
saxlanmışdır.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2015-ci il tarixinə Maliyyə hesabatları üzrə Qeydlər
10
1 Giriş, davamı
Qeyd olunanlarla yanaşı, dünya iqtisadiyyatında baş verən proseslər nəticəsində Azərbaycanda
həyata keçirilən pul siyasəti və bank əməliyyatları bir sıra risklərə məruz qala bilər. Hazırda
makroiqtisadi sabitliyin qorunmasında Bankın rolunu təmin etmək üçün müvafiq tədbirlər
görülməkdədir. Lakin, fəaliyyət mühitinin (o cümlədən qlobal mühitin) kəskin dəyişilməsi Bankın
maliyyə vəziyyətinə və fəaliyyətinin nəticələrinə hazırda dəqiq ölçülə bilinməyən kəmiyyətdə
təsirlər göstərə bilər.
2
Maliyyə hesabatlarının tərtib edilməsinin əsasları
Qiymətləndirmə əsasları
Bu maliyyə hesabatları satış üçün nəzərdə tutulan maliyyə aktivləri, investisiya mülkiyyəti və
ədalətli dəyərinin dəyişməsi mənfəət və ya zərərdə əks olunan maliyyə alətləri istisna olmaqla ilkin
dəyər prinsipi əsasında hazırlanmışdır. Satış üçün nəzərdə tutulan maliyyə aktivləri və ədalətli
dəyərinin dəyişməsi mənfəət və ya zərərdə əks olunan maliyyə alətləri Bank tərəfindən ədalətli
dəyər prinsipi əsasında tanınır.
Ehtimalların və mülahizələrin tətbiqi
Rəhbərlik, MHBS-yə uyğun maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında mühasibat siyasətlərini tətbiq
etməklə yanaşı aktiv, öhdəlik, gəlir və xərclərin göstərilən məbləğlərinə təsir göstərən mülahizə,
ehtimal və fərziyyələrdən istifadə edir.
Ehtimal və mülahizələr mütəmadi olaraq nəzərdən keçirilir və mühasibat təxminlərində
dəyişikliklər həmin dəyişikliklər edildiyi dövrdə və təsir göstərdikləri hər hansı gələcək dövrlərdə
əks olunur.
Ehtimallarda və mühasibat siyasətlərinin tətbiq edilməsində vacib mühakimələr haqqında
məlumatlar aşağıdakı qeydlərdə əks olunur:
kreditlərin dəyərdən düşməsi üzrə ehtimallar – qeyd 9;
maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərləri üzrə ehtimallar – qeyd 29.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2015-ci il tarixinə Maliyyə hesabatları üzrə Qeydlər
11
3
Əsas uçot siyasətləri
Aşağıdakı uçot siyasətləri hazırkı maliyyə hesabatlarında əks olunmuş bütün dövrlərə ardıcıl olaraq
tətbiq olunur.
Xarici valyuta
Xarici valyuta ilə həyata keçirilən əməliyyatlar əvvəlcə əməliyyat tarixində rəsmi valyuta
məzənnəsi ilə əməliyyat valyutaya çevrilir. Xarici valyutada olan monetar aktivlər və öhdəliklər
hesabat dövrünün sonuna rəsmi məzənnədən istifadə etməklə əməliyyat valyutaya çevrilir. Xarici
valyuta əməliyyatlarının həyata keçirilməsindən yaranan müsbət və mənfi məzənnə fərqləri cari ilin
mənfəət və ya zərərində (“xarici valyuta mövqeyinin yenidən qiymətləndirilməsi üzrə xalis gəlir/
(zərər)” sətrində) qeydə alınır. Xarici valyutada ilkin dəyərlə qiymətləndirilən qeyri-monetar
maddələr əməliyyatın həyata keçirildiyi tarixə rəsmi valyuta məzənnələrinə əsasən funksional
valyutaya çevrilir.
31 dekabr 2015-ci il tarixinə xarici valyuta qalıqlarının çevrilməsi üçün istifadə olunmuş əsas
mübadilə məzənnəsi aşağıdakı kimi olmuşdur: 1 ABŞ dolları = 1.5594 AZN, 1 avro = 1.7046 AZN,
1 funt sterlinq = 2.3133 AZN və 1 xüsusi borcalma hüquqları = 2.1661 AZN (31 dekabr 2014-cü il:
1 ABŞ dolları = 0.7844 AZN, 1 avro = 0.9522 AZN, 1 funt sterlinq = 1.2173 AZN və 1 xüsusi
borcalma hüquqları = 1.1364 AZN).
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri qısa ödəniş müddətinə malik pul vəsaitlərinin əvvəlcədən
məlum olan məbləğinə asan çevrilə bilən və dəyərin cüzi dəyişməsi kimi riskə məruz qalan
qoyuluşlardır. Pul vəsaitləri və onların ekvivalentlərinə - xarici valyutada olan nağd vəsaitlər və
müxbir hesabların bloklaşdırılmamış qalıqları, həmçinin overnayt depozitləri də daxil olmaqla 3 ay
və ya daha az ödəniş müddətinə malik olan depozitlər daxildir. Pul vəsaitləri və onların
ekvivalentləri amortizasiya edilmiş dəyərlə əks etdirilir.
Maliyyə alətləri
Ticarət qiymətli kağızları
Ticarət qiymətli kağızları qiymətlər və ya ticarət marjasında qısamüddətli dəyişikliklər hesabına
mənfəət əldə etmək məqsədilə alınmış maliyyə aktivləri və qısamüddətli mənfəətin əldə edilməsi
üçün portfelə daxil edilmiş qiymətli kağızlardır. Bank qiymətli kağızları aldıqdan sonra onları qısa
müddət ərzində satmaq niyyətində olarsa, həmin qiymətli kağızları ticarət qiymətli kağızları kimi
təsnifləşdirir.
Satış üçün nəzərdə tutulan maliyyə aktivləri
Satış üçün nəzərdə tutulan maliyyə aktivlərinə Bankın qeyri-müəyyən müddət ərzində saxlamaq
niyyəti olan və likvidliyin saxlanması üzrə tələbləri və ya faiz dərəcələri, valyuta məzənnələri
habelə səhmlərin qiymətinin dəyişməsindən asılı olaraqsata biləcəyiinvestisiya qiymətli kağızları
daxildir. Satış üçün nəzərdə tutulan maliyyə aktivləri ədalətli dəyərlə əks etdirilir.
Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiyalar
Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiyalar Bankın ödəniş tarixinə qədər saxlamaq niyyəti və
imkanı olan sabit və ya müəyyən edilə bilən ödənişlərə və müəyyən edilmiş ödəniş müddətinə malik
olan qeyri-törəmə maliyyə aktivləridir. Ödəniş tarixinədək saxlanılan qiymətli kağızlar ilkin uçot
zamanı təsnifləşdirilir və hər bir hesabat dövrünün sonunda bu təsnifləşdirmə yenidən nəzərdən
keçirilir. Ödəniş tarixinədək saxlanılan investisiya qiymətli kağızları amortizasiya edilmiş dəyərlə
əks etdirilir.