Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
43
26
İnzibati və Digər Əməliyyat Xərcləri
Min Azərbaycan Manatı ilə
Qeyd
2010 2009
İşçilər üzrə xərclər
12,021
11,300
Əskinas və sikkələrin istehsalı və nəqli üzrə xərclər 5,115
3,904
Tikili və avadanlıqlar üzrə köhnəlmə xərcləri 12
5,028
6,653
Mühafizə xərcləri
1,334
1,381
Qeyri-maddi aktivlər üzrə amortizasiya xərcləri 12
1,224
1,087
Rabitə xidmətləri
550
534
Proqram təminatı üzrə xərclər
482
488
Ofis təchizatı
420
603
Torpaq, tikili və avadanlığın təmir və saxlanma xərcləri
365
387
Sığorta xərcləri
236
129
Isitmə və işıqlandırma xərcləri
248
246
Ezamiyyə xərcləri
185
160
Xeyriyyə
məqsədləri üçün ayırmalar
93
89
Mətbəə xərcləri
87
88
Hüquq və məsləhət xidmətləri
68
948
Kommunal xidmətlər üzrə xərclər
34
40
İcarə haqqı
34
14
Azərbaycan İpoteka Fondu və Maliyyə Monitorinqi Xidməti üçün
inzibati binaların alınması üzrə xərclər
-
13,250
Digər
3,529
839
Cəmi inzibati və digər əməliyyat xərcləri
31,053
42,140
İşçilər üzrə xərclərə yerli qanunvericiliyə müvafiq olaraq hesablanmış 2,059 min AZN (2009: 1,955 min AZN)
məbləğində sosial sığorta ayırmaları daxildir.
2009-cu ildə Azərbaycan İpoteka Fondu və Maliyyə Monitorinqi Xidməti üçün inzibati binaların alınması üzrə
xərclər müvafiq olaraq 8,833 min AZN və 4,417 min AZN təşkil etmişdir.
27 Maliyyə Risklərinin İdarə Edilməsi
Bank fəaliyyəti zamanı müxtəlif risklərə məruz qalır. Risklərin idarə edilməsi bankın fəaliyyətinin mühüm
hissəsini təşkil edir. Bank, riskləri daimi müəyyən etmə, ölçmə və müşahidə etmə prosesləri, eləcə də kredit
limitlərinin müəyyən edilməsi və digər daxili nəzarət tədbirləri vasitəsilə idarə edir. Bankın hər bir əməkdaşı
onun vəzifələri ilə bağlı risklərə görə məsuliyyət daşıyır. Bank kredit riski, likvidlik riski və bazar risklərinə
məruz qalır. Bank əməliyyat risklərinə də məruz qalır.
Müstəqil riskə nəzarət prosesinə mühitdə, texnologiyada və sənayedə dəyişikliklər kimi biznes riskləri daxil
deyildir. Onlar Bankın strateji planlaşdırma prosesi vasitəsilə nəzarət altında saxlanılır.
İdarə Heyəti risklərin müəyyən edilməsi və nəzarət edilməsinə görə ümumi məsuliyyət daşıyır, lakin müxtəlif
risklərin idarə olunması və izlənməsi üçün məsuliyyəti ayrıca struktur bölmələr daşıyır:
İdarə heyəti. İdarə Heyəti risklərin idarə olunmasında
ümumi yanaşma, risk tolerantlığı səviyyələri və
risklərin idarə edilməsinin əsas prinsiplərinin qəbul edilməsi üçün məsuliyyətlidir.
İnvestisiya komitəsi. İnvestisiya Komitəsi “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin
idarə edilməsi Qaydaları”na uyğun olaraq Bankın valyuta aktivlərinin idarə edilməsində məqbul limitlərin
müəyyən edilməsində məsuliyyətlidir.
Risklərin idarə edilməsi şöbəsi. Bazar əməliyyatları departamentinin Risklərin idarə edilməsi şöbəsi
“Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsi Qaydaları”, “Azərbaycan
Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsinin Əsas İstiqamətləri” və “Azərbaycan
Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsi üzrə Əməliyyat İnvestisiya Strategiyası”na
uyğun olaraq valyuta aktivlərinin idarə edilməsində qəbul olunmuş limitlərə daimi nəzarəti həyata keçirir.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
44
27 Maliyyə Risklərinin İdarə Edilməsi (davamı)
Daxili audit. Daxili Audit hər il Bankda risklərin idarə olunması proseslərinin audit yoxlamasını apararaq,
həm prosedurların münasibliyini, həm də Bankın prosedurlara riayət etməsini yoxlayır. Daxili Audit bütün
qiymətləndirmələrin nəticələrini rəhbərliklə müzakirə edir və nəticə və tövsiyələr haqqında Bankın Sədrinə
hesabat verir.
Risklərin qiymətləndirilməsi və hesabatlıq sistemləri. Əməliyyatların strukturundan asılı olaraq Bankda
risklərin idarə olunması mərkəzləşdirilmiş və mərkəzləşdirilməmiş metodlarla aparılır. Maliyyə riskinin idarə
olunması mərkəzləşdirilmiş qaydada aparılır, əməliyyat riskinin idarə olunması isə mərkəzləşdirilməyib.
Əməliyyatlar İdarə Heyətinin üzvləri arasında nəzarət prinsipinə əsaslanaraq bölüşdürülür. Hər bir heyət üzvü
özünün məsuliyyət daşıdığı sektorda əməliyyatlara nəzarət etməlidir.
Risklərin idarə olunması müxtəlif departamentlər tərəfindən həyata keçirilir. Bundan əlavə, Bankda
əməliyyatları və nəzarəti həyata keçirmək üçün xüsusi komitə və komissiyalar da fəaliyyət göstərir, məsələn
İnvestisiya Komitəsi, Kredit Komitəsi və Bankın rəsmi məzənnələrinin müəyyən edilməsi üzrə Daimi
Komissiya və sair.
Valyuta ehtiyatları üzrə risklər Bankın risklərinin mühüm hissəsini təşkil edir. Bu risklərin idarə olunması üzrə
səlahiyyətlərin bölgüsü, prosedurlar və hesabatlılıq “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta
aktivlərinin idarə edilməsi Qaydaları”nda müəyyən olunmuşdur. İdarə olunan risklər üzrə məqbul limitlər
“Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsi Qaydaları”, “Azərbaycan
Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsinin Əsas İstiqamətləri”, “Azərbaycan
Respublikası Mərkəzi Bankının valyuta aktivlərinin idarə edilməsi üzrə Əməliyyat İnvestisiya Strategiyası” və
xarici menecerlər tərəfindən vəsaitlərin idarə edilməsi üzrə “İnvestisiya qaydaları”nda öz əksini tapır.
Qaydalara uyğun olaraq məqbul limitlər İnvestisiya Komitəsi tərəfindən müəyyən edilərək, İdarə Heyəti
tərəfindən təsdiq olunur. Risklərə daimi nəzarət Bazar əməliyyatları departamentinin Risklərin idarə edilməsi
şöbəsi və Ödəniş sistemləri və hesablaşmalar Departamentinin Maliyyə bazarlarında əməliyyatlar şöbəsi
tərəfindən aparılır.
Əməliyyat risklərinin idarə olunması İdarə Heyəti və Daxili audit departamenti tərəfindən aparılır. İdarə Heyəti
əməliyyat riskinin məhdudlaşdırılması məqsədilə əməliyyat prosedur və qaydalarını təsdiq edir. Daxili audit
departamenti mütəmadi olaraq əməliyyat prosedurlarının icra olunmasına nəzarət edir və İdarə Heyətinə
hesabat verir.
Həddindən artıq risk konsentrasiyası. Konsentrasiya - qarşı tərəflər oxşar fəaliyyət ilə məşğul olduqda,
eyni coğrafi regionda fəaliyyət göstərdikdə və ya onların müqavilə üzrə öhdəliklərini yerinə yetirmək
qabiliyyətini iqtisadi, siyasi və yaxud digər şərtlərdəki dəyişikliklərin təsirinə eyni dərəcədə məruz qoyacaq
analoji iqtisadi xüsusiyyətlər olduqda yaranır. Konsentrasiya riski Bankın müəyyən iqtisadi sektor və ya
coğrafi mövqeyə təsir göstərən hadisələrə nisbi həssaslığını göstərir.
Həddindən artıq risk konsentrasiyasına məruz qalmamaq üçün Bank daxili prosedurlarında müxtəlif
xüsusiyyətlərə malik olan portfellərin idarə edilməsi qaydaları ilə təmin olunur.
Kredit riski. Maliyyə aləti üzrə əməliyyat aparan bir tərəf öz öhdəliyini yerinə yetirməməsi nəticəsində digər
tərəfə maliyyə zərəri vurduqda, Bank kredit riskinə məruz qalır. Kredit riski Bankın qarşı tərəflərlə həyata
keçirdiyi kredit və digər əməliyyatlar nəticəsində ortaya çıxır ki, bu da maliyyə aktivlərinin yaranmasına, o
cümlədən borcalanın və ya qarşı tərəfin müqavilə üzrə öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməsinə gətirib çıxarır.
Kredit riski investisiya aktivlərinin lazımi qaydada seçilməsi, investisiya aktivlərinin kredit keyfiyyəti və hər bir
investisiya aktivi üzrə investisiya məbləğinə limitlərin müəyyən edilməsi vasitəsilə idarə olunur və nəzarət
edilir.
Bank məruz qaldığı kredit riskinə bir borcalan və ya borcalanlar qrupu, eləcə də coğrafi və ya fəaliyyət
seqmentləri üzrə limitlər müəyyən etməklə nəzarət edir. Kredit riski səviyyəsinin məhsul, borcalan və sənaye
sahələri üzrə limitləri müntəzəm olaraq İdarə Heyəti tərəfindən təsdiqlənir. Bu cür risklərə gündəlik nəzarət
olunur və onlar mütəmadi olaraq nəzərdən keçirilir.