Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
61
31 Maliyyə Alətlərinin Ədalətli Dəyəri (davamı)
(b) Ədalətli dəyərlə qeydə alınan maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərlə qiymətləndirmə iyerarxiyası üzrə
təhlili.
Ədalətli dəyərlə qeydə alınan maliyyə alətləri üzrə ədalətli dəyərin kateqoriyalar üzrə təsnifləşdirildiyi
ədalətli dəyər iyerarxiyasının səviyyəsi aşağıda göstərilir:
31/12/2010
31/12/2009
Min Azərbaycan Manatı ilə
Fəal bazar
qiyməti
(Səviyyə 1)
Müşahidə edilən
bazar məlumat-
larından istifadə
edən qiymətlən-
dirmə üsulu
(Səviyyə 2)
Fəal bazar
qiyməti
(Səviyyə 1)
Müşahidə edilən
bazar məlumat-
larından istifadə
edən qiymətlən-
dirmə üsulu
(Səviyyə 2)
MALİYYƏ AKTİVLƏRİ
Ticarət qiymətli kağızları 754,707
-
434,002
-
Satıla bilən investisiya qiymətli kağızları 63,164
-
9,315
-
Valyuta forvard müqavilələri -
117
-
2,514
CƏMİ ƏDALƏTLİ DƏYƏRLƏ QEYDƏ
ALINAN MALİYYƏ AKTİVLƏRİ 817,871
117
443,317 2,514
Maliyyə alətlərini ədalətli dəyərlə qiymətləndirmə iyerarxiyası üzrə kateqoriyalara bölmək üçün rəhbərlik
peşəkar mülahizələr irəli sürür. Ədalətli dəyərlə qiymətləndirmə üçün əhəmiyyətli dərəcədə düzəlişlər tələb
edən müşahidə edilə bilən məlumatlardan istifadə edilərsə, bu qiymətləndirmə Səviyyə 3-ə aid edilir. İstifadə
edilən ilkin məlumatların əhəmiyyətliliyi ədalətli dəyərlə müqayisədə tam şəkildə qiymətləndirilir.
31/12/2010 31/12/2009
Min Azərbaycan Manatı ilə
Müşahidə edilən bazar
məlumatlarından
istifadə edən
qiymətləndirmə üsulu
(Səviyyə 2)
Müşahidə edilən bazar
məlumatlarından
istifadə edən
qiymətləndirmə üsulu
(Səviyyə 2)
MALİYYƏ ÖHDƏLİKLƏRİ
- Valyuta forvard müqavilələri 1,437
240
CƏMİ ƏDALƏTLİ DƏYƏRLƏ QEYDƏ ALINAN MALİYYƏ
ÖHDƏLIKLƏRİ 1,437
240
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
62
31 Maliyyə Alətlərinin Ədalətli Dəyəri (davamı)
(c)
Ədalətli dəyəri müəyyən edərkən istifadə edilən üsullar və ehtimallar.
Ədalətli dəyər məcburi satış və ya ləğvetmə halları istisna olmaqla, maraqlı tərəflər arasında cari əməliyyat
zamanı maliyyə alətinin mübadilə edilə bildiyi məbləği əks etdirir və ən yaxşı olaraq fəal bazar qiyməti ilə
təsdiqlənir. Bazar qiymətləri mövcud olmadıqda, Bank qiymətləndirmə üsullarından istifadə etmişdir. Fəal
bazar qiyməti olmayan dəyişkən faizli maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri təxminən onların balans dəyərinə
bərabərdir. Fəal bazar qiyməti olmayan sabit faizli maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri analoji kredit riskinə və
ödəmə müddətinə malik yeni alətlər üçün mövcud faiz dərəcələrini tətbiq etməklə diskont edilmiş gələcək pul
vəsaitlərinin hərəkəti metoduna əsaslanır. Qiymətləndirmə üsulundan istifadə etməklə valyuta forvard
müqavilələrinin ədalətli dəyərini müəyyən edərkən rəhbərlik valyuta məzənnələrinin gözlənildiyi kimi
dəyişəcəyini fərz etmişdir və müqavilələrin icra edildiyi tarixlərə həmin məzənnələr qiymətləndirmə üsulu
üçün əsas kimi istifadə edilən məzənnələrdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməyəcəkdir.
İstifadə edilmiş diskont dərəcələri maliyyə alətinin valyutasından, ödəmə müddətindən və qarşı tərəfin kredit
riskindən asılıdır:
31/12/2010 31/12/2009
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
- Qeyri-rezident kredit təşkilatlarında yerləşdirilmiş vəsaitlər
illik 0.11% - 0.35%
illik 0.18% - 0.5%
Ticarət qiymətli kağızları
- Korporativ istiqrazlar
illik 0.36% - 5.25%
illik 0.3% - 5.4%
- ABŞ Xəzinədarlıq notları
illik 0.38% - 4.88%
illik 0.8% - 4.9%
- Beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən buraxılmış notlar
3 aylıq LIBOR,
illik 2% - 5%
3 aylıq LIBOR+0.75%,
illik 02% - 6.5%
- Agentlik notları
illik 0.49% - 5.35%
-
- Böyük Britaniyanın Xəzinədarlıq notları
illik 2.25% - 9%
illik 9%
- Dövlət istiqrazları 3
aylıq LIBOR–0.05%,
illik 0.73% - 6.5%
illik 0.03% - 6.5%
- Regional nümayəndəlik notları
illik 0.73%
-
- İpoteka ilə təmin edilmiş qiymətli kağızlar
illik 5.50% - 6.50%
illik 0.3% - 6.5%
Rezident banklara verilmiş kreditlər
- Hökumət zəmanəti ilə verilən kreditlər
illik 3% - 4%
illik 3% - 4%
- Yenidən maliyyələşdirmə kreditləri
illik 2% - 4%
illik 2% - 4%
- Sonuncu instansiya kreditləri
illik 2%
illik 2%
Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə hesablaşmalar
illik 0.22% - 0.4%
illik 0.22 % - 0. 4%
İnvestisiya qiymətli kağızları
- AR Maliyyə Nazirliyi tərəfindən buraxılmış istiqrazlar
illik 0.15% - 2%
illik 0.2% - 0.3%
- Böyük Britaniya hökumətinin xəzinə öhdəlikləri
illik 0% - 5.13%
illik 0.4% - 0.6%
- Fransa hökumətinin xəzinə öhdəlikləri
illik 0.56% - 0.63%
illik 0.2% - 0.3%
- Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı illik
0.85%
-
- ABŞ hökumətinin xəzinə öhdəlikləri
illik 0% - 0.88%
illik 0.1% - 6.5%
- İtaliya hökumətinin xəzinə öhdəlikləri
illik 6%
-
- Almaniya hökumətinin xəzinə öhdəlikləri illik
0.56%
-
- BMT Nordic İnvestment Bank
illik 3.88%
-
- Almaniya Dövlət Agentliyi KWF
illik 4%
-
- Fransa Dövlət Agentliyi SFE
illik 2%
-
- İspaniya hökumətinin xəzinə öhdəlikləri illik
3.38%
-
- Almaniya Regional Dövləti Öhdəliyi illik
4.13%
-
- Azərbaycan İpoteka Fondu
illik 3% - 3.25%
illik 3%
Dövlətin borc öhdəliyi illik 2% illik 2%
Sair maliyyə aktivləri
- İşçilərə verilmiş kreditlər
illik 11%
illik 11%
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
illik 1.42% - 2.16%
illik 1.0%
Beynəlxalq maliyyə institutları qarşısında öhdəliklər
- Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyasından (BİA) götürülmüş borc
vəsaitləri illik
1%
illik
1.0%
- Digər beynəlxalq maliyyə institutlarına ödəniləcək məbləğlər illik
1%
illik
1.0%
BVF qarşısında öhdəliklər illik 0.5% illik 0.5%
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
63
32 Maliyyə Alətlərinin Qiymətləndirmə Kateqoriyaları üzrə Təqdim Edilməsi
39 saylı MUBS “Maliyyə Alətləri: Tanınması və Qiymətləndirilməsi” uyğun olaraq Qrup maliyyə aktivlərini
aşağıdakı kateqoriyalara təsnifləşdirir: (a) kreditlər və debitor borcları; (b) satıla bilən maliyyə aktivləri; (c)
ödəniş tarixinədək saxlanılan maliyyə aktivləri və (d) mənfəət və ya zərər vasitəsilə ədalətli dəyərlə əks
etdirilən maliyyə aktivləri (“MZƏD”). “Mənfəət və ya zərər vasitəsilə ədalətli dəyərlə əks etdirilən maliyyə
aktivləri” kateqoriyası iki alt-kateqoriyaya bölünür: (i) ilkin uçot zamanı bu kateqoriyaya aid edilmiş aktivlər və
(ii) satış üçün maliyyə aktivləri. 31 dekabr 2010-cu il tarixinə maliyyə aktivlərinin növləri ilə yuxarıda qeyd
edilən qiymətləndirmə kateqoriyalarının üzləşdirilməsi aşağıdakı cədvəldə göstərilir:
Min Azərbaycan Manatı ilə
Kreditlər
və debitor
borcları
Satıla bilən
maliyyə
aktivləri
Satış üçün
maliyyə
aktivləri
Ödəniş
tarixinədək
saxlanılan
maliyyə
aktivləri
Cəmi
AKTİVLƏR
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
3,763,455
-
-
-
3,763,455
Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə hesablaşmalar 189,638
-
-
-
189,638
Ticarət qiymətli kağızları -
-
754,707
-
754,707
Rezident banklara verilmiş kreditlər 1,912,718
-
-
-
1,912,718
İnvestisiya qiymətli kağızları 170,002
23,160
-
852,944
1,046,106
Dövlətin borc öhdəliyi 216,472
-
-
-
216,472
Sair maliyyə aktivləri 5,727
-
117
-
5,844
CƏMİ MALİYYƏ AKTİVLƏRİ 6,258,012
23,160
754,824
852,944
7,888,940
31 dekabr 2009-cu il tarixinə maliyyə aktivlərinin növləri ilə yuxarıda qeyd edilən qiymətləndirmə
kateqoriyalarının üzləşdirilməsi aşağıdakı cədvəldə göstərilir:
Min Azərbaycan Manatı ilə
Kreditlər
və debitor
borcları
Satıla bilən
maliyyə
aktivləri
Satış üçün
maliyyə
aktivləri
Ödəniş
tarixinədək
saxlanılan
maliyyə
aktivləri
Cəmi
AKTİVLƏR
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri 2,987,444
-
-
-
2,987,444
Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə hesablaşmalar 191,284
-
-
-
191,284
Ticarət qiymətli kağızları
-
-
434,002
- 434,002
Rezident banklara verilmiş kreditlər 1,444,873
-
-
-
1,444,873
İnvestisiya qiymətli kağızları 129,998
9,315
-
681,888
821,201
Dövlətin borc öhdəliyi 211,837
-
-
-
211,837
Sair maliyyə aktivləri 2,958
-
2,514
- 5,472
CƏMİ MALİYYƏ AKTİVLƏRİ 4,968,394
9,315
436,516
681,888
6,096,113
31 dekabr 2010-cu və 31 dekabr 2009-cu il tarixlərinə törəmə maliyyə alətləri istisna olmaqla, Bankın bütün
maliyyə öhdəlikləri amortizasiya edilmiş dəyərlə uçota alınmışdır. Törəmə maliyyə alətləri “mənfəət və ya
zərər vasitəsilə ədalətli dəyərlə əks etdirilən maliyyə alətləri” kimi təsnifləşdirilir.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
64
33
Əlaqəli Tərəflərlə Əməliyyatlar
Tərəflər o zaman əlaqəli hesab olunur ki, onlar birbaşa və ya dolayı yolla bir və ya bir neçə qrupun nəzarəti
altında olsun və ya onlardan biri digərinə nəzarət edə bilsin və yaxud maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti ilə bağlı
qərar qəbul edərkən digər tərəfə əhəmiyyətli təsir göstərə bilsin. Əlaqəli tərəflər ilə hər-hansı mümkün
münasibətlər nəzərdən keçirilərkən, həmin münasibətlərin mahiyyətinin onların hüquqi formasından
üstünlüyü prinsipi tətbiq olunur.
Əlaqəli tərəflər öz aralarında əlaqəli olmayan tərəflərin apara bilmədiyi əməliyyatları həyata keçirə bilər.
Bununla yanaşı, əlaqəli tərəflər arasında aparılan əməliyyatların şərtləri, müddətləri və məbləğləri əlaqəli
olmayan tərəflər arasında aparılan əməliyyatlarla eyni olmaya bilər.
5 saylı Qeyddə açıqlandığı kimi, Bank yenidən işlənmiş 24 saylı MUBS “Əlaqəli tərəflər barədə açıqlamalar”
Standartını vaxtından əvvəl qəbul etmişdir və dövlət müəssisələri ilə bağlı əhəmiyyətli olmayan qalıqlar və
əməliyyatlara dair məlumatların açıqlanmamasına icazə verən istisnanı tətbiq etmişdir.
“Digər əlaqəli tərəflərə” Azərbaycan İpoteka Fondu (“AİF”) və Maliyyə Monitorinqi Xidməti (“MMX”) daxildir.
Qanunvericilikdə tələb olunduğu kimi, Bank AİF üzərində nəzarətçisi kimi çıxış etsə də, AİF və
maliyyələşdirilməsi Bank tərəfindən həyata keçirilən MMX-nın aktiv və öhdəlikləri üzərində mülkiyyət
hüququna və onların fəaliyyətlərindən əldə edilən iqtisadi faydalarda hüquqlara malik deyildir. 4 saylı Qeydə
baxın.
31 dekabr 2010-cu il və 31 dekabr 2009-cu il tarixlərinə əlaqəli tərəflərlə aparılmış əməliyyatlar üzrə qalıqlar
aşağıdakı kimidir:
31/12/2010 31/12/2009
Min Azərbaycan Manatı ilə
Azərbaycan
hökuməti və
dövlətin
nəzarəti
altında olan
müəssisələr
Əsas idarə
heyəti
Digər
əlaqəli
tərəflər
Azərbaycan
hökuməti və
dövlətin
nəzarəti
altında olan
müəssisələr
Əsas idarə
heyəti
Digər
əlaqəli
tərəflər
Kreditlər və avanslar (müqavilə
üzrə illik faiz dərəcəsi: illik 3 -
11%)
1,045,371
51
-
1,041,821 52
-
Kreditlər və avansların
dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlar
(1,619)
(1)
-
- (1)
-
İnvestisiya qiymətli kağızları
(müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: illik 0.15 – 2.00%)
174,297
-
23,160
134,293
-
9,315
İnvestisiya qiymətli kağızlarının
dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlar
(4,295)
-
-
(4,295) -
-
Dövlətin borc öhdəliyi
216,472
-
-
211,837 -
-
Sair aktivlər
-
-
892
-
-
-
Kredit təşkilatları qarşısında
öhdəliklər (faizsiz)
103,887
-
-
7,025 -
-
Hökumət idarələri qarşısında
öhdəliklər (faizsiz)
1,252,325
-
1,887
976,362 -
-
Sair təşkilatlar qarşısında
öhdəliklər (faizsiz)
-
-
-
2,380
-
-
Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə
əməliyyatlar üzrə öhdəliklər
(müqavilə üzrə illik faiz
dərəcəsi: illik 0. 5%)
225,792
-
-
242,905 -
-
Beynəlxalq maliyyə institutlari
qarşisinda öhdəliklər (müqavilə
üzrə illik faiz dərəcəsi: illik
1.0%)
4,019
-
-
4,424 -
-
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
65
33
Əlaqəli Tərəflərlə Əməliyyatlar (davamı)
2010 və 2009-cu illər üzrə əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlardan yaranan gəlir və xərclər aşağıda göstərilir:
2010
2009
Min Azərbaycan Manatı ilə
Azərbaycan
hökuməti və
dövlətin
nəzarəti
altında olan
müəssisələr
Əsas idarə
heyəti
Digər
əlaqəli
tərəflər
Azərbaycan
hökuməti və
dövlətin
nəzarəti
altında olan
müəssisələr
Əsas idarə
heyəti
Digər
əlaqəli
tərəflər
Kreditlər və avanslar üzrə faiz
gəlirləri
31,472
3
-
10,059 5
-
İnvestisiya qiymətli kağızları
üzrə faiz gəlirləri
864
-
331
286 -
13
Dövlətin borc öhdəliyi üzrə faiz
gəlirləri
4,635
-
-
2,320 -
-
Kreditlərin dəyərsizləşməsi
üzrə ehtiyatlar
1,619
-
-
- -
-
İnzibati və digər əməliyyat
xərcləri
-
-
1,658
- -
13,250
Rəhbərliyə ödənişlər haqqında məlumat aşağıda təqdim edilir:
2010 2009
Min Azərbaycan Manatı ilə
Xərclər
Hesablanmış
öhdəliklər
Xərclər Hesablanmış
öhdəliklər
Qısamüddətli ödənişlər:
- Əmək haqları
627
-
577 -
Cəmi 627
-
577
-
2010-cu il ərzində Bank Azərbaycan Hökumətinin adından 11,445 min AZN (2009: 14,298 min AZN)
məbləğində öhdəliyi yerinə yetirmişdir.
Dostları ilə paylaş: |