Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
37
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki Fəaliyyət Planının auditi
Tapıntı
Tp2
"Ekoloji və sosial idarəetmə
sistemi (ESĐS) üzrə təlimat
kitabçası"nda
qeyd
edilən
Podratçıya Nəzarət Planına
rast gəlinmədi.
T2: Gələcək layihələrdə Podratçıya
Nəzarət Planının tərtib edilməsini
zəruri hesab edirik.
QO: BP/BTC/CQBK və CCĐC şirkətləri ekoloji və sosial idarəetmə sistemlərinin yaradılmasının
və bu sistemlərə riayət olunmasının nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu başa düşürlər.
Faktiki olaraq, ƏMSĐS-nin ilkin versiyalarında Mədəni Đrs ilə bağlı Podratçının Đşinə Nəzarət
Planından(PĐNP) bəhs olunur. Bu sənəd indi də mövcuddur. Lakin bununla yanaşı, ƏMSĐS-nin
hazırkı variantı (bu sənəd audit qrupuna təqdim olunub) layihənin icrası əsnasında bir qədər sonra
verilmiş belə bir qərarı əks etdirir ki, CCĐC şirkəti ilə müqayisədə BTC/CQBK şirkətlərinin işçi
heyəti və resursları mədəni irs məsələlərinin idarə olunması və bu sahədə həyata keçirilən
fəaliyyətlərə rəhbərlik baxımından daha yaxşı mövqeyə malikdir. Buna görə də, BTC/CQBK
şirkətlərinin işçi heyəti özünün Mədəni Đrsin Đdarə Olunması Planını audit qrupuna təqdim
etmişdir. Bu planda mədəni irsin qorunmasını təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlər təsvir
olunur. Məhz buna görə ƏMSĐS-nin cari variantında Podratçının Đşinə Nəzarət Planından söhbət
açılmır. Belə ki, BTC/CQBK şirkətləri podratçı üçün müəyyənləşdirilən vəzifələrə nəzarəti
bilavasitə öz üzərinə götürmüşdür və nəticə etibarı ilə də PĐNP-nə ehtiyac qalmır.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki Fəaliyyət Planının auditi
Tapıntı
Tp3
ƏMSSTQ
sənədində
Qobustan Dövlət Tarixi Bədii
Qoruğu ilə birlikdə mədəni
irsin mühafizəsi üzrə strateji
plan
hazırlanacağı
qeyd
edilməsinə baxmayaraq, sənəd
hələ də hazırlanmamışdır.
T3: Mədəni irsin mühafizəsi üzrə
strateji planın hazırlanması işi
sürətləndirilməlidir.
QED: BP/BTC/CQBK və CCĐC şirkətləri Qobustan qoruğunun rəhbərliyi və müvafiq hökumət
qurumları ilə geniş şəkildə işləmişlər. BTC/CQBK şirkətləri üzərlərinə “ idarəetmə planı
hazırlamağın mümkünlüyünü müzakirə etmək” kimi öhdəlik götürsələr də, bu öhdəlik artıqlaması
ilə yerinə yetirilmişdir. Layihənin başlanğıcında Qobustan qoruğu üçün kompleks Mədəni Đrs və
Ekoloji Đdarəetmə Planının hazırlanması ilə bağlı məsələlərin idarə olunması üçünişçi qrup
yaradılmışdır. Lakin sonradan belə bir fakt üzə çıxmışdır ki, buna oxşar planın, o cümlədən
Qobustan qoruğuna “Dünya Đrsi” statusunun verilməsi üçün müraciət ərizəsinin hazırlanmasında
YUNESKO təşkilatı Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinə kömək göstərir.
Buna görə də, BTC/CQBK şirkətləri qərara gəlmişlər ki, bu istiqamətdə görülən işləri təkrarlamaq
əvəzinə, Mədəniyyət Nazirliyinə sözügedən qoruğun daha yaxşı idarə edilməsində imkan
yaratmaq məqsədi ilə Qobustan qoruğuna başqa bir yolla kömək göstərsinlər. Bu günə kimi bu
istiqamətdə aşağıdakı işlər aparılmışdır:
• Qoruğun ərazisində mövcud olan qayaüstü təsvirlərin elektron qeydiyyatını aparmaq və onları
idarə etmək üçün Mədəniyyət Nazirliyinə GĐS (coğrafi informasiya sistemi) üzrə təlimlərin
keçilməsi, kompüter dəstlərinin, GPA (qlobal koordinat müəyyənetmə sistemi) avadanlıqlarının
və proqramlarının təchiz edilməsi.
• Kitab və məqalələrin ingilis dilinə tərcümə olunması.
Qobustandakı qayaüstü təsvirlər ilə bağlı beynəlxalq konfransların keçirilməsinə kömək
göstərilməsi.
Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
39
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki Fəaliyyət Planının auditi
Uyğunsuzluq
U1
Öhdəlik:
"Ekoloji və sosial idarəetmə
sistemi (ESĐS) üzrə təlimat
kitabçasında qeyd edilir ki,
«Audit proqramı üç əsas
fəaliyyətdən ibarətdir:
2 Podratçının özünü təftiş
etməsi;
3 Podratçının
BTC
tərəfindən auditi;
4 Xarici
auditlər
(ESĐS
auditi. Bənd 6.4.4.1.)
Uyğunsuzluq:
Götürülmüş öhdəliyə əsasən
podratçının özünü təftiş etməsi
nəzərdə tutulduğu halda (bənd
6.4.4.) bu fəaliyyət həyata
keçirilməmişdir.
T4: Mədəni irsin qorunması sahəsi
mühüm
və
həssas
bir
sahə
olduğundan bu sahədə özünü təftiş
mühüm
əhəmiyyət
kəsb
edir.
Gələcək fəaliyyətində Podratçı bu
faktı nəzərə almalıdır.
QO: BP/BTC/CQBK və CCĐC şirkətləri razılaşırlar ki, mədəni irsin mühafizəsi həssas məsələdir
və dünya səviyyəli bir ixrac boru kəmərinin uğurlu inşası baxımından olduqca mühüm əhəmiyyət
kəsb edir. ƏMSĐS üzrə təlimat sənədi podratçının həyata keçirdiyi fəaliyyətlər ilə bağlı podratçının
özü tərəfindən yerinə yetirilən şirkətdaxili auditlərə istinad edir. CCĐC şirkəti də həyata keçirdiyi
fəaliyyətlərin daxili auditinə başlamışdır. Lakin yuxarıda qeyd olunduğu kimi, mədəni irs
məsələləri ilə bağlı fəaliyyətlərin yoxlanılması BTC/CQBK şirkətlərinin öhdəsinə düşmüşdür.
BTC/CQBK şirkətləri mədəni irs məsələlərinin mütəmadi auditini keçirir və fasiləsiz olaraq
gündəlik /həftəlik monitorinqlər aparır. CCĐC-nin bu fəaliyyətlərlə bağlı daxili auditlər keçirməsi
mənasız olduğu üçün tətbiq edilmir, belə ki sözügedən şirkət artıq bu sahə üçün məsuliyyət
daşımır.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki öhdəliklərinin auditi
Tapıntı
Tp4
Şirkətin
arxeoloqu
işçilərin
arxeoloji
maarifləndirilməsi
istiqamətində mühüm işlər görmüş,
arxeoloji
tapıntılar
əsasında
hazırlanmış
orijinal
elektron
təqdimatı
əməkdaşlar
arasında
nümayiş etdirilmişdir.
Aşkar edilmiş müsbət məsələ
QE: BP/BTC/CQBK (və CCĐC) şirkətləri, habelə audit qrupu belə zənn edirlər ki,
Azərbaycanın arxeoloji və mədəni irsi həm milli, həm beynəlxalq müstəvidə mühüm dəyərə
malikdir. Buna görə də, sözügedən tapıntıların qorunması üçün göstərdiyimiz böyük
səylərin audit qrupu tərəfindən təqdir edilməsi bizi məmnun edir.
Tp5
CQBK müvafiq öhdəliklərin həyata
keçirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan
Respublikası
Mədəniyyət
Nazirliyinin iştirakı ilə xüsusi
komitə yaratmış, Qoruq işçiləri
üçün treninq keçirmiş, texniki
yardım göstərmişdir, hal-hazırda isə
Qoruğun
elektron-məlumat
bazasının yaradılması işləri gedir.
Aşkar edilmiş müsbət məsələ
QE: Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanının mədəni irsinin qorunması sahəsində
göstərdiyimiz böyük səylərin audit qrupu tərəfindən təqdir edilməsi bizi məmnun edir.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki öhdəliklərinin auditi
Tapıntı
Tp6
Tovuzçay
(KP378-377)
ərazisində
Arxeologiya
Đnstitutunun
əməkdaşlarının
tövsiyəsi əsasında 44 metrlik zolaqdan kənarda,
60
m
məsafədə
arxeoloji
tədqiqatlar
aparılmışdır.
Aşkar edilmiş müsbət
məsələ
QE: Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanının mədəni irsinin qorunması
sahəsində göstərdiyimiz böyük səylərin audit qrupu tərəfindən təqdir edilməsi
bizi məmnun edir.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki öhdəliklərinin auditi
Tapıntı
Tp7
Düzgün planlaşdırılmamanın nəticəsində borunun
inşasından sonra qoruq ərazisi iki hissəyə ayrılmış,
bir hissə nəzarətsiz qalmışdır.
T5:
Qoruq
ərazisinin
nəzarətsiz qalan hissəsi ilə
bağlı təcili tədbirlər görülsün.
Qobustan Dövlət Tarixi Bədii
Qoruğunun bəşəri əhəmiyyət
daşıdığını
nəzərə
alaraq
Qoruğa ola biləcək risklər
müəyyənləşdirilsin,
qiymətləndirilsin,
sığorta
məsələləri
araşdırılsın,
fövqəladə
hallar
üçün
strategiya hazırlansın.
QO:
BP/BTC/CQBK
şirkətləri
boru
kəməri
üçün
marşrutun
müəyyənləşdirilməsi prosesində müvafiq yerli icra orqanları ilə geniş
məsləhətləşmələr aparmışlar. Yanlış planlaşdırmaya yol verməmək üçün boru
kəmərinin marşrutu xüsusi diqqətlə seçilmişdir. Bu marşruta əsasən, boru
kəməri sözügedən qoruğun şimal-şərq kənarından keçməklə olduqca qısa
məsafə qət etmiş olur. Boru kəmərinin Qobustan qoruğu ilə bağlı məsələlərinə
gəldikdə isə audit qrupu əmin olmalıdır ki, boru kəməri (daha öncə) təsirə
məruz qalmış və arxeoloji əhəmiyyət daşıyan bütün yerlərdən kənar bir ərazidən
keçir.
Yuxarıda qeyd olunanlarla yanaşı, biz belə düşünürük ki, boru kəməri torpağa
basdırılmış vəziyyətdə olduğu üçün, nəzərdə tutulan normal kəmər
əməliyyatları Qobustan qoruğunun “ayrılmış bir hissəyə” nəzarət etməsinə
əngəl törədə bilməz. Belə ki, bu, sözügedən qoruğun faktiki hüquq və
səlahiyyətidir.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki öhdəliklərinin auditi
Uyğunsuzluq
U2
Öhdəlik:
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması üzrə 208-cı
(158) və 210 (160) – 212 (162)-ci öhdəliklərə əsasən
TZ üzrə tikinti işləri gedişində operativ arxeoloji
nəzarət təmin ediləcək.
Uyğunsuzluq:
CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması üzrə 208-cı
(158) və 210 (160) – 212 (162)-ci öhdəliklərin
yerinə yetirilməsi qənaətbəxş olmamışdır.
T 6: Arxeoloji baxımdan
zəngin ərazilərdəki gələcək
fəaliyyətlərdə
operativ
arxeoloji nəzarətin təmin
edilməsi gücləndirilməlidir.
QO: “Nəzarət” dedikdə BP/BTC/CQBK və CCĐC şirkətləri belə başa düşürlər ki,
bizim öhdəliklər aşağıdakıları təmin etməkdən ibarət olmuşdur:
“Kəmər dəhlizi sahəsinin və obyektin ərazisinin təmizlənməsi zamanı mütəxəssis-
arxeoloq tərəfindən nəzarəti ı təmin etmək” və “lazımi göstərişlər alan arxeoloqun
boru kəmərinin tikintisi üzrə fəaliyyətlərdə iştirak etməsinə şərait yaratmaq”. Biz
bunların həyata keçirilmədiyi fikri ilə qətiyyən razı deyilik.
Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
44
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
Mədəni Đrsin Qorunması sahəsində CQBK ilə poratçı təşkilatlar və milli tərəfdaşlar arasındakı müqavilələr
üzrə öhdəliklərin auditi
Uyğunsuzluq
U3
Öhdəlik: ƏMSSTQ qeyd edir ki, «arxeoloji
obyektlərin əhəmiyyəti və müvafiq tədbirlər
barədə
qərarlar
Azərbaycan
Respublikası
Mədəniyyət Nazirliyi və AMEA Arxeologiya və
Etnoqrafiya
Đnstitutu
ilə
birlikdə
qəbul
ediləcəkdir». Azərbaycan Respublikası «Tarix və
mədəniyyət abidələrinin qorunması» haqqında»
1998-ci il 10 aprel tarixli, №470-ĐQ saylı qanuna
əsasən «tarix və mədəniyyət abidələri yerləşən
ərazilərdə torpaq və ya inşaat işləri görərkən
AMEA-nın rəyi nəzərə alınmaqla müvafiq icra
hakimiyyəti orqanlarından qabaqcadan icazə
alındıqdan sonra torpaq və ya inşaat işlərini
görərkən müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının və
mütəxəssislərinin abidələrin qorunması barədə
göstərişlərini icra etməlidirlər».
(Ardi sonrakı səhifədə)
T7: Təcili olaraq Azərbaycan
Respublikasının Mədəniyyət
Nazirliyi ilə əlaqələri bərpa
edərək
tapıntıların qanuni
sənədləşdirilməsini
təmin
etsin.
BP,
BTC,
CQBK
şirkətləri AMEA Arxeologiya
Đnstitutu
və
Azərbaycan
Respublikasının Mədəniyyət
Nazirliyi ilə birlikdə arxeoloji
abidələrin qorunması üzrə
birgə işçi qrupu yaratsın.
QO: BTC/CQBK şirkətləri layihənin marşrutunun müəyyənləşdirilməsi və
tikintisi mərhələlərində Mədəniyyət Nazirliyi və Arxeologiya və Etnoqrafiya
Đnstitutu ilə yaxından əməkdaşlıq etmişlər.
Lakin BTC/CQBK şirkətləri iki yerli dövlət orqanı arasında qurulmuş daxili əlaqə
mexanizmlərinə müdaxilə etmək səlahiyyətinə malik deyil.
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
Mədəni Đrsin Qorunması sahəsində CQBK ilə poratçı təşkilatlar və milli tərəfdaşlar arasındakı müqavilələr
üzrə öhdəliklərin auditi
Uyğunsuzluq
Bu MĐM Planının Bənd 1.6 18-ci maddəsində də
qeyd edilir.
Uyğunsuzluq:
«Arxeoloji obyektlərin əhəmiyyəti və müvafiq
tədbirlər barədə qərarlar Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət Nazirliyi və AMEA Arxeologiya və
Etnoqrafiya
Đnstitutu
ilə
birlikdə
qəbul
ediləcəkdir» öhdəliyi yerinə yetirilməmiş,
Mədəniyyət Nazirliyi uyğun fəaliyyətə cəlb
olunmamışdır.
Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
46
No.
Sual
Müvafiq Tövsiyə
BP/BTC/CQBK-nin cavabı*
(QE, QED, QO) və izahat
Arxeoloji tapıntıların mühafizəsi, təqdimatı, kataloqlaşdırılması və ictimaiyyətə çatdırılması üzrə öhdəliklərin auditi
Tapıntı
Tp8
Arxeoloji tapıntıların kompüterləşdirilmiş
kataloqu bu vaxta kimi hazırlanmamışdır.
T8:
Arxeoloji
tapıntıların
kompüterləşdirilmiş
kataloqunun
hazırlanması
sürətləndirilməlidir.
QED: BP/BTC/CQBK şirkətlərinin götürdükləri cari öhdəlik budur ki, əgər “mühüm
əhəmiyyət kəsb edən sahədə qarşısıalınmaz təsir yaranarsa”, o zaman “bu təsirlər
qeydə alınacaq və ictimai –elmi jurnallarda dərc olunacaqdır“. Beləliklə, həmin
məlumat həm Azərbaycan xalqına, həm də digər xalqlara çatdırıla bilər.
Audit qrupu ilə müzakirə edildiyi kimi, Mədəni Đrsin Đdarəolunması Planının 5-ci fazası
boru kəmərinin tikintisi başa çatdıqdan sonra başlanacaq və yalnız və yalnız o
fəaliyyətlərə həsr olunacaq ki, bu fəaliyyətlər arxeoloji tapıntıların həcm və
əhəmiyyətini maraqlanan ictimaiyyətin diqqətinə çatdırsın. Faktiki olaraq, 5-ci faza
hazırda həyata keçirilir və bura artefaktların analizi, qazılmış hər sahədən əldə olunmuş
nəticələrin hazırlanması və nəşri, vebsaytın hazırlanması və istifadəyə verilməsi, habelə
laminat üzlüklü masaüstü kitabların buraxılması daxildir.
Dostları ilə paylaş: |