Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
4
Đcra Xülasəsi
Təqdim olunan hesabat Açıq Cəmiyyət Đnstitutu Yardım Fondu (ACĐYF) və BP şirkəti ilə 05
avqust 2005-ci il tarixində imzalanmış Anlaşma Memorandumu əsasında əldə edilmiş razılığa
əsasən həyata keçirilən «CQBK-nin Azərbaycanın mədəni irsinin qorunması sahəsində
götürdüyü öhdəliklərin auditi» layihəsinin nəticəsi olaraq hazırlanmışdır.
Bu hesabat BTC/CQBK-nin Azərbaycan ərazisindən keçən hissəsində və onun yaxınlığındakı
ərazilərdə yerləşən sahələrin arxeoloji və tarixi-mədəni abidələrinin mühafizəsi, idarə olunması
və davamlı istifadəsi üzrə CQBK-nin üzərinə götürdüyü öhdəliklərin icrasının auditi ilə bağlı
görülən işləri əks etdirir.
Layihə aşağıdakı istiqamətlər üzrə aparılmışdır:
1. CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki Fəaliyyət Planının yerinə yetirilməsinin
auditi;
2. CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması sahəsindəki öhdəliklərin icrasının auditi;
3. Mədəni Đrsin Qorunması sahəsində CQBK ilə podratçı (CCIC şirkəti) və Milli tərəfdaşlar
(AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya Đnstitutu, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət
Nazirliyi) arasında bağlanmış müqavilələr üzrə müvafiq öhdəliklərin icrasının auditi;
4. Arxeoloji tapıntıların qeydiyyatının, təhvil-təslim prosedurlarının, mühafizəsinin,
təqdimatının
və
kataloqlarının
tərtibinin,
tapıntılar
haqqındakı
hesabatların
hazırlanmasının və ictimaiyyətə çatdırılmasının auditi.
Audit dövründə qrup üzvləri Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğu (Qoruq) ərazisinə, Goranboy
və Şəmkir Tarix və Diyarşünaslıq Muzeylərinə (Muzey) baxış keçirmişdir. Qrup öz fəaliyyətini
Şirkətin Qoruqla bağlı üzərinə götürdüyü öhdəliklərin adekvatlığının, milli və beynəlxalq
qanunvericiliyə və tələblərə uyğunluğunun, bu öhdəliklərin icrasının qiymətləndirilməsi kimi
məsələlərin muzeylərdə abidələrin mühafizəsi, təhvil-təslim və qeydiyyatı məsələlərinə, bu
sahədə Şirkət, Podratçı və Milli Tərəfdaşların birgə fəaliyyətinin götürülmüş öhdəliklərə, bu
sahədəki milli və beynəlxalq qanunvericiliklərə uyğunluğunun qiymətləndirilməsi kimi sahələr
ətrafında cəmləşdirmişdir.
Audit prosesinin nəticələri aşağıdakı öz əksini tapmışdır:
Nailiyyətlər:
1. Şirkətin arxeoloqu işçilərin arxeoloji maarifləndirilməsi istiqamətində mühüm işlər
görmüş, arxeoloji tapıntılar əsasında hazırlanmış orijinal elektron təqdimatı əməkdaşlar
arasında nümayiş etdirilmişdir.
2. CQBK müvafiq öhdəliklərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət Nazirliyinin iştirakı ilə xüsusi komitə yaratmış, Qoruq işçiləri üçün treninq
keçirmiş, texniki yardım göstərmişdir, hal-hazırda isə Qoruğun elektron-məlumat
bazasının yaradılması işləri gedir.
3. Tovuzçay (KP378-377) ərazisində Arxeologiya Đnstitutunun əməkdaşlarının tövsiyəsi
əsasında 44 metrlik zolaqdan kənarda, 60 m məsafədə arxeoloji tədqiqatlar aparılmışdır.
Audit layihəsinin maliyyə dəstəyi ACĐ-YF tərəfindən həyata keçirilmişdir
5
Uyğunsuzluqlar və Digər Tapıntılar:
1. Podratçının hazırladığı 50 səhifəlik təlimatlandırma kursunun cəmi 2 səhifəsi
arxeoloji məlumatlara aid olmaqla bu sahəni tam əhatə etməmişdir.
2. "Ekoloji və sosial idarəetmə sistemi (ESĐS) üzrə təlimat kitabçası"nda qeyd edilən
Podratçıya Nəzarət Planına rast gəlinmədi.
3. Podratçının (CCIC) özünü təftiş etməsi nəzərdə tutulduğu halda (bənd 6.4.4.) bu
fəaliyyət həyata keçirilməmişdir.
4. ƏMSSTQ sənədində Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğu ilə birlikdə mədəni irsin
mühafizəsi üzrə strateji plan hazırlanacağı qeyd edilməsinə baxmayaraq, sənəd hələ
də hazırlanmamışdır.
5. Düzgün planlaşdırılmamanın nəticəsində borunun inşasından sonra qoruq ərazisi iki
hissəyə ayrılmış, bir hissə nəzarətsiz qalmışdır.
6. CQBK-nin Mədəni Đrsin Qorunması üzrə 208-cı (158) və 210 (160) – 212 (162)-ci
öhdəliklərin yerinə yetirilməsi qənaətbəxş olmamışdır.
7. «Arxeoloji obyektlərin əhəmiyyəti və müvafiq tədbirlər barədə qərarlar Azərbaycan
Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya Đnstitutu
ilə birlikdə qəbul ediləcəkdir» öhdəliyi yerinə yetirilməmiş, Mədəniyyət Nazirliyi
uyğun fəaliyyətə cəlb olunmamışdır.
8. Arxeoloji tapıntıların kompüterləşdirilmiş kataloqu bu vaxta kimi hazırlanmamışdır.
Yuxarıda sadalanan uyğunsuzluqları və digər neqativ halları, nöqsan və müşahidələri nəzərə
alaraq aşağıdakı tövsiyələr təklif olunur:
Tövsiyələr:
1. Gələcək fəaliyyətində Podratçı işləyib hazırladığı təlimatlandırma kursunda
arxeoloji məlumatlara aid sahəni daha geniş əhatə etsin.
2. Gələcək layihələrdə Podratçıya Nəzarət Planının tərtib edilməsini zəruri hesab
edirik.
3. Mədəni irsin qorunması sahəsi mühüm və həssas bir sahə olduğundan bu
sahədə özünü təftiş mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Gələcək fəaliyyətində
Podratçı bu faktı nəzərə almalıdır.
4. Mədəni irsin mühafizəsi üzrə strateji planın hazırlanması işi
sürətləndirilməlidir.
5. Qoruq ərazisinin nəzarətsiz qalan hissəsi ilə bağlı təcili tədbirlər görülsün.
Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğunun bəşəri əhəmiyyət daşıdığını nəzərə
alaraq Qoruğa ola biləcək risklər müəyyənləşdirilsin, qiymətləndirilsin,
sığorta məsələləri araşdırılsın, fövqəladə hallar üçün strategiya hazırlansın.
6. Arxeoloji baxımdan zəngin ərazilərdəki gələcək fəaliyyətlərdə operativ
arxeoloji nəzarətin təmin edilməsi gücləndirilməlidir.