12
Yenə sakitlik düşdü. Bu dəfə Yetər
istədi mətləbi daha aşkar
eləsin… Ona görə üzünü Fatmaya çöndərib dedi:
- Başına dönüm, Məşədi Fatma, allahdan gizlin deyil, daha
səndən niyə gizlin olsun; sənin qızın bizə çox xoş gəlib. Bunun
da (əlini Nənəxanıma uzatdı) bir başıaşağı oğlu var; onu sənə
nökər verir. Tahı indi özün bilərsən nə edərsən…
Bu halda Pəri əlində çay içəri girdi və çayı verib, nənəsinin
işarəsi ilə cəld çıxdı. Nənəxanım dedi:
- Məşədi, sən bizi tanımırsan, biz də səni. Amma inşallah
axırda görərsən biz necə adamıq.
Nənəxanım söz danışdıqca Yetər də:
- Elə yaxşı adamdılar, allah bəndəsi. Bircə parça da
çörəkləri var - deyə-deyə başını tərpədirdi.
Məşədi Fatma həmişə fikirdə idi. Sifətində hərdən bir şadlıq
görünürdü; amma elçilərə dürüst cavab vermirdi. Bunlar sual
etdikcə ki,
nə deyirsən, qızı verirsənmi, deyirdi:
- Sizin xoş sifətinizə verməyə mən razıyam, amma görək
uşaqların dədəsi də razıdırmı?
Elçilər çayı içib durdular ayağa getməyə. Və vədə verdilər
ki, iki gündən sonra bir də gəlsinlər. Qonaqlar otaqdan çıxanda
başmaqlarını Pəri cütləyib, yanında durmuşdu. Nənəxanım
qızın üzünə həsrətlə baxıb, birdən gülə – gülə çənəsinə əlini
uzatdı:
- Bıy, boyuna qurban olum, ay mənim balam!...
***
Gün orta idi. Müəzzin uca səslə azan verirdi. Kərbəlayı
Qurban Nənəxanım ilə süfrənin kənarında üzü qibləyə
əyləşmişdilər. Bunlardan o yana Yetər üzünü bürüyüb otur-
muşdu və evin dalında Şaqqulu manqalın üstə kabab bişirirdi.
Nənəxanım azanın səsini eşitcək bərk səslə Şaqqulunu çağırdı:
- Şaqqulu! Şaqqulu, qurban olum, tez gəl!
Şaqqulu gələn kimi yanında yer göstərib dedi:
- Başına dönüm, azan deyilir; tez ol otur süfrənin başında,
üzünü qibləyə çöyür, ömrün qırx gün uzansın!
13
Şaqqulu: «Ay kişi, sən atayın goru qoy görüm», - deyib,
getdi kaba bişirməyə.
Çörək yeyildi. Kərbəlayı Qurban ayaqlarını uzadıb çubuğu
almışdı damağına və hərdən bir ağzından halqa –
halqa tüstü
çıxarırdı. Şaqqulu pəncərəyə söykənib bığını bururdu.
Nənəxanım Yetərlə söhbətə məşğul idi. Birdən Kərbəlayı
ayaqlarını cəld çəkib soruşdu:
- Bıy, ay Yetər, de görək bu gün nə təhər oldu?
Yetər gülümsünüb, başladı:
- Kərbəlayı, sənə layiq bir yaxşısını tapmışıq; o sənin
gəlinin olsa, daha dərdin olmaz.
Şaqqulu bu sözləri eşitcək, Yetərin üzünə zənn ilə baxırdı.
Elə bil istəyirdi işdən tez xəbərdar olsun. Yetər yaylığına tez
burnunu silib, yenə nağıl eləməyə məşğul oldu:
- Kərbəlayı, bir əyirən, bir toxuyan, bir odun,
qurdun
parası! Tahı belə şey olmaz! Özü də çox gözəldir; ağı ağ, qır-
mızısı da qırmızı; uzun boylu, saçı dabanında, uçuq evin dirəyi
bir qızdır…
Yetər danışdıqca Kərbəlayı deyirdi:
- Çox yaxşı, çox yaxşı! Di tez olun kəbin kəsdirək!
Şaqqulu işdən xəbərdar olub, həyətə girdi. Burada bir ağa-
cın dibində öz – özünə deyirdi:
- Deyəsən məni doğrudan evləndirirlər. Əyər belədirsə, pis
əhval deyil!
***
Gecə oldu, çıraqlar yanmışdı. Qız evində bərk söhbət var
idi. Məşədi Fatma ərinə və oğlanlarına elçilərin gəlməyindən
nağıl eləyirdi. Əri cavab verirdi:
- Mən kişini tanıyıram; öz işində kasıbkar bir admdır.
Amma oğlu bir az dələduzdur.
Onda arvad deyirdi:
-
A kişi dələduz olanda nə olar; cahıldır, ağlı başına
gələcəkdir. Ver getsin, qızı saxlayıb un çuvalına tay qayır-
mayacaqsan ki… Məsləhətdir, ver başından rədd olsun!
14
Kişi Məşədi Fatmaya cavab verirdi:
- Hacının qızı, doğrusu, ürəyim gəlmir bu sövdaya girim;
elə havaxt fikir eləyirəm, heç başıma batmır.
- Ay kişi, elə sən əvvəldən ağılsız oldun. Sən yaxşı bilirsən
ki, böyük qız çirkin olub, evdə qalıb. O elə bədbəxt olub, indi
də istəyirsən ki, bu da belə bədbəxt olsun?!
- Yox, Hacının qızı, bir iş də var: axır böyük dura – dura
kiçiyi ərə vermək yaxşı deyil. Gərək əvvəl Sənəmi verək, sonra
Pərini:
- Eyy… ay kişi,
heç iş bilən deyilsən, vallah! Böyüyü gös-
tərsən axır almazlar. İndi Pərini görüb bəyəniblər. Deyək ki,
veririk. Kəbin kəsilsin, sonra köçəndə Pərinin əvəzinə Sənəmi
köçürərik.
Kişi bir müddət fikrə gedib, sonra bərk güldü:
- Vallah, əgər şeytanın da ağlına belə fikir gələ. Doğrudan
gərək belə ola, xa-xa-xa!.. Sabah elçilər gələndə deyin: «Başına
dönüm, veririk; çox yaxşı adamsınız, vallah, veririk; sizdən
yaxşı daha kimi tapacayıq ki, gedək kəbin kəsdirək»!
***
Gün gündən keçirdi. Toy yavıqlaşırdı. Kəbin kəsilmişdi.
Nənəxanım gündə qapını, bacanı silib, süpürüb, təmizləyirdi ki,
Şaqqulunun xeyir işi var. Amma Şaqqulu hələ nişanlısını
görməmişdi. Yetəri havaxt görəndə deyirdi:
- Yetər, əyər qızı mənə göstərsən, sənə nə istəsən verərəm!
Yetər də deyirdi:
- Göstərərəm, amma gərək nə versən qabaqcadan verəsən!
Onda Şaqqulu əlini cibinə salıb, kisəni çıxardırdı və dey-
irdi:
- Vallah, billah, çörək haqqı, nə istəyirsən alım!..
Axırda bir gün Şaqqulu Yetərə bir
məxmər çəpkən vədə
verdi ki, qızı göstərsin. O da razı oldu və dedi:
- Sabah ertə gələrsən bulağın üstə, qız suya gələcək. Mən
kimin çiyninə əlimi qoysam, bil ki, nişanlın odur. Onda dürüst
baxarsan.
15
Bu təhər Şaqqulu sabahı gün qızı görüb aşıqladı və səbirsiz
toyu gözlüyürdü.
***
Sərin gecə idi. Ay dağın dalından təzə çıxırdı. Şəhərdən bir
səs eşidilmirdi; guya camaat qaranlıqda mürgü döyürdü. Birdən
şəhərin bir küçəsindən ucadan zurna səsi gəldi. Sonra ağaclar
qızardı: bir məşəl göründü, küçə işıqlandı. Camaat uca səslə
salavat çöndərib, Kərbəlayı Qurbanın evinə tərəf gedirdi. Gəlini
ağ paltar geyindirib, ata mindirmişdilər və başını cığcığa ilə
bəzəmişdilər. Daldan yengələr və qatırlardakı cehizlər
gəlməkdə idi. Zurnanın səsi «allah, allah» səsinə qarışıb şəhərə
yayılırdı. Qatırların qumrovlarının «lüm – düm, lüm – düm»
cingiltisi evlərə düşürdü. Səsə arvadlar yüyürüşürdü cehizləri
saymağa; bəzi də dama dırmaşırdı. Burada biri o birinə deyirdi:
- Ay Püstə bacı, başına dönüm, allah sənin də qızına
qismət
eləsin, yazıqdır; evdə qaldığı daha bəsdir!
O da cavabında:
- Amin! Amin! Qadan alım, sənə də qismət olsun!
Gəlin gəldi. Bir neçə dəqiqə idi ki, otaqda tək qalmışdı;
Şaqqulu hələ taxtapuşda gizlənmişdi. Sonra sağdışlar bunu
aşağı endirib, saldılar gəlin otağına və sonra qapını örtüb, ba-
şladılar yengələrlə pəncərədən içəri baxmağa. Şaqqulu qa-
bağında ağ parçaya bürünmüş gəlini görəndə ürəyi bərk – bərk
döyündü. Bihiss qaldı və ixtiyarı olmadı ki, bir söz desin. Bir
neçə dəqiqə özünü toxdadıb, birdən başladı:
- Bıy!.. bura oturmağa gəlmisən? Niyə üzünü açmırsan?
Axır…
Ürək döyünməsi qoymadı ki, sözünü qurtarsın. Yenə bir az
dayanıb dedi:
- Bıy… Bıy!.. Tez ol, axır qapıda gözlüyürlər…
Şaqqulu yenə qızdan cavab eşitməyib, bir az irəli yeridi və
bir az da özünü toxdadıb, lap irəli yeridi və əli titrəyə – titrəyə
gəlinin örtüyünü açdı. Şaqqulu ağ parçanı kənara tulluyub,
gəlinin üzünü görcək, cəld geri çəkildi
və bir az da zənn ilə