ĐNFLYASĐYA, FAĐZ,
VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ
ARASINDAKI MÜNASĐBƏT
VƏ
AZƏRBAYCAN
(NƏZƏRĐ VƏ PRAKTĐKĐ ANALĐZ)
Dr. Cihan BULUT, Nəsimi KAMALOV
K A F K A S Y A A R A Ş T I R M A L A R I M E R K E Z Đ
Y A Y I N L A R I N O : 1
ĐNFLYASĐYA, FAĐZ, VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ
ARASINDAKI MÜNASĐBƏT VƏ
AZƏRBAYCAN
(NƏZƏRĐ VƏ PRAKTĐKĐ ANALĐZ)
Redaktorlar
Akademik Əli Abbasov
Dos. Yadullah Həsənli
Rәyçilәr
Əməkdar elm xadimi akademik Fikrət Əliyev
Professor Şamil Səmədzadə
Dizayn
Sahib Kazımov
ISBN: 9952-25-012-7
Qafqaz Universiteti, 2003
i
M Ü N D Ә R Đ C A T
ÖN SÖZ.................................................................................... v
TƏŞƏKKÜR............................................................................... vii
GĐRĐŞ ....................................................................................... 1
BĐRĐNCĐ FӘSĐL
ĐNFLYASĐYA, FAĐZ HƏDDĐ, VALYUTA
MƏZƏNNƏSĐ VƏ QARŞILIQLI TƏSĐRLƏRĐ ...................... 5
I. ÜMUMĐ OLARAQ ĐNFLYASĐYA, FAĐZ HƏDDĐ VƏ
VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ ....................................................... 7
1. Đnflyasiya Anlayışı................................................................................... 7
2. Đnflyasiyanın Đqtisadi Təsirləri................................................................ 12
3. Ümumi Olaraq Faiz Həddi ..................................................................... 19
4. Faiz Həddinin Daxili və Xarici Tarazlıq Üzərindəki Təsirləri .................. 24
5. Valyuta Məzənnəsinin Ortaya Çıxması................................................... 28
6. Valyuta Məzənnələrindəki Dəyişmənin Milli Gəlirə Ümumi Təsirləri...... 35
II. ĐNFLYASĐYA-FAĐZ HƏDDĐ ARASINDAKI
ƏLAQƏLƏR........................................................................... 45
1. Nominal və Real Faiz Anlayışı............................................................... 45
2. Fisher Nəzəriyyəsində Đnflyasiya və Faiz Əlaqələri................................. 47
3. Keynesçi Analizdə Đnflyasiya və Faiz Əlaqələri ...................................... 52
4. James Tobinin Real Faiz Anlayışı .......................................................... 58
5. Don Patinkinin Real Balanslar Təsiri...................................................... 62
6. Milton Friedman və Digər Modern Miqdar Nəzəriyyəçilərinin Analizi .... 65
7. Artan Faizlərin Səbəb Olduğu Məsrəf Təsirləri ....................................... 69
8. Büdcə Kəsirləri-Đnflyasiya Əlaqəsi və Real Faiz hədlərinə Təsiri............. 76
ii
III. ĐNFLYASĐYA-VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ
ARASINDAKĐ ƏLAQƏLƏR ................................................. 82
1. Nominal və Real Valyuta Məzənnələri ................................................... 82
2. Valyuta Məzənnəsi Dəyişmələrinin Qiymətlər Üzərindəki Təsiri............. 85
3. Gustav Casselin Satın Alma Gücü Tarazlığı Yanaşması .......................... 92
4. Tək Qiymət Qanunu və Arbitraj ............................................................. 99
5. Qeyri Müəyyənlik Đçində Pul Əvəzi (Dolarizasiya) ............................... 102
6. Büdcə Kəsirlərinin Real Məzənnələr Üzərindəki Təsiri ......................... 106
IV. FAĐZ HƏDDĐ-VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ
ARASINDAKI ƏLAQƏLƏR ................................................113
1. Qloballaşma Prosesində Artan Sərmayə Hərəkətliliyi ........................... 113
2. Sabit Valyuta Məzənnələri Altında Tam Sərmayə Hərəkətliliyi............. 119
3. Elastik Valyuta Məzənnələri Sistemində Sərmayə Hərəkətliliyi ............ 126
4. Dilənçi Qonşu Siyasəti və Rəqabətçi Devalvasiya ................................ 134
5. Aşağı Məzənnə-Yüksək Faiz Həddi Đlə Artan Qısa Müddətli Sərmayə və
Đqtisadi Təsirləri.................................................................................. 138
6. Büdcə Kəsiri və Aşağı Məzənnə-Yüksək Faiz Həddi Əlaqəsi................ 144
ĐKĐNCĐ FӘSĐL
AZƏRBAYCAN ĐQTĐSADĐYYATI VƏ
AZƏRBAYCANDA ĐNFLYASĐYA, FAĐZ HƏDDĐ VƏ
VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ ARASINDAKI
MÜNASĐBƏT ........................................................................151
I. AZƏRBAYCAN RESPUBLĐKASININ COĞRAFĐ
VƏ DEMOQRAFĐK XÜSUSĐYYƏTLƏRĐ...........................153
1. Azərbaycan Respublikasının Coğrafi Xüsusiyyətləri ............................ 153
1.1. Azərbaycan Respublikasının Coğrafi Mövqeyi və Sərhədləri.......... 153
1.2. Azərbaycanın Đqlimi..................................................................... 154
1.3.Azərbaycanın Təbii Sərvətləri........................................................ 155
iii
2. Azərbaycan Respublikasının Demoqrafik Xüsusiyyətləri...................... 157
2.1. Əhalinin Sayının Dinamikası Və Təbii Artımı................................ 157
2.2. Əhalinin Cins-Yaş Quruluşu Və Milli Tərkibi................................ 158
2.3. Əmək Ehtiyatları.......................................................................... 159
II. AZƏRBAYCAN ĐQTĐSADĐYYATININ SAHƏLƏR
ÜZRƏ VƏZĐYYƏTĐ ............................................................. 162
1. ÜDM................................................................................................... 162
2. Sənaye ................................................................................................ 164
3. Kənd təsərrüfatı ................................................................................... 169
4. Xidmət ................................................................................................ 170
III. 1990-2002-CĐ ĐLLƏR ARASINDA
AZƏRBAYCANDA ĐNFLYASĐYA, FAĐZ VƏ
VALYUTA MƏZƏNNƏSĐ ................................................... 173
1. Azərbaycanda Đnflyasiya ...................................................................... 173
2. Azərbaycanda Faiz Dərəcələri.............................................................. 185
3. Azərbaycanda Valyuta Siyasəti ............................................................ 190
ÜÇÜNCÜ FӘSĐL
ĐQTĐSADĐ-RĐYAZĐ ANALĐZ .............................................. 203
I. ĐNFLYASĐYA, FAĐZ HƏDDĐ VƏ VALYUTA
MƏZƏNNƏSĐ ƏLAQƏLƏRĐNĐN KORRELYASĐYA
VƏ REQRESSĐYA ANALĐZĐ .............................................. 205
1. Ümumi Olaraq Đnflyasiya, Faiz Həddi və Valyuta Məzənnəsi Əlaqələri . 205
2. Đnflyasiya, Faiz Həddi və Valyuta Məzənnəsi Əlaqələrinin Korrelyasiya
Analizi................................................................................................ 208
3. Đnflyasiya, Faiz Həddi və Valyuta Məzənnəsi Əlaqələrinin Reqressiya
Analizi................................................................................................ 209
3.1. Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Đnflyasiya Üzərindəki
Təsiri .......................................................................................... 210
3.2. Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Faiz Üzərindəki Təsiri .. 211
iv
3.3. Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Valyuta Məzənnəsi
Üzərindəki Təsiri......................................................................... 212
II. ĐNFLYASĐYA, FAĐZ HƏDDĐ VƏ VALYUTA
MƏZƏNNƏSĐ ƏLAQƏLƏRĐNĐN SÜNĐ SĐNĐR
ŞƏBƏKƏLƏRĐ VASĐTƏSĐLƏ ANALĐZĐ ............................214
1. Süni Sinir Şəbəkələri və Đstifadə Metodu .............................................. 214
2. Đnflyasiya, Faiz Həddi və Valyuta Məzənnəsi Arasındaki Əlaqələr ........ 217
2.1 Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Đnflyasiya Üzərindəki Təsiri
................................................................................................... 218
2.2 Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Faiz Üzərində Təsiri ..... 218
2.3. Đnflyasiya, Faiz və Valyuta Məzənnəsinin Valyuta Məzənnəsi
Üzərindəki Təsiri ........................................................................ 219
QAYNAQLAR ......................................................................220
Dostları ilə paylaş: |