Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum
9 Bəzi şərhçilər məhkəmənin yanaşma tərzini “ bariz şəkildə analitik baxımdan yoxsul və hüquqi qorxaqlıq” olaraq qiymətləndirmişdi- lər [20]
. Ən sonda məhkəmə itirilmiş şans məsə- ləsini, iddianın itirilmiş şansa dair deyil, faktiki vəziyyətə dair olduğunu qeyd edərək dolaylı və yorucu həll yolunu mənimsəmişdir. Nəticə uşa- ğın ağaçdan yıxıldığı zaman nələr ola biləcə- yinin təsbitinə görə müəyyənləşdiriləcəkdi. Tə- cili müdaxilənin edilməsi halında uşağın qan damarları fəaliyyətini davam etdirə və ya bu müdaxilənin heç bir təsiri olmaya bilərdi. Lordlar Palatasına görə bu problem ehtimal nisbətinə görə və təbii ki iddiaçıya görə həll edilməlidir. Hotson iddiasında verilən qərar inandırıcıdır və ya deyildir. Ancaq burada görünən ingilis hü- ququnda tibb sahəsində qüsurlu müdaxilələr- dəki “ itirilmiş şans” səbəbin yoxluğu mənasına gəlir. Məsələ daha aşağı dərəcəli məhkəmə- lərdə və hüquq jurnallarında hələ də mübahisə edilir və hələlik tam şəkildə həll edilməmişdir. bb) Mübahisəli Təsnifatlar Đlk olaraq ənənəvi yanaşma tərzi mübahisəli təsnifatlar meydana gətirir. Bu ilkin təxminlərə görə yaxşılaşma ehtimalı 50%-dən az olan xəs- tənin müalicədə qüsura yol vermiş həkimdən heç bir şey tələb edə bilməyəcəyi mənasına gəlir. Halbuki xəstə 51%-lik yaxşılaşma şansını itirmiş olsaydı zərərinin hamısını tələb edə biləcəkdi. Lord Nicholls bunu “ məntiqli olma- yan və müdafiə edilə bilməyən” [21]
bir hal kimi qiymətləndirmiş və belə demişdir: “45%-lik yaxşılaşma şansının itirilmiş olması xəstənin 55%-lik yaxşılaşma şansını itirməsi ilə eyni mənaya gəlir. Hər iki halda da həkim xəstəyə qarşı öhdəliklərini yerinə yetirərkən qüsurlu hərəkət etmişdir. Hər iki halda da xəs- tənin vəziyyəti pisləşmişdir. Xəstə əhəmiyyətli və dəyərli olan şeyləri itirmişdir.” [21]
Ənənəvi yanaşmaya sadiq qalınması 45%-lik ehtimal olduğu halda həkimin etina öhdəliyinin mənasını itirməsi və içi boş termin halına gəl- məsi nəticəsini doğurur. Həkim nəticəyə dair heç bir qorxu hiss etmədən vəzifəsinə səhlən- kar yanaşa biləcəkdir [23]
. cc) Đngilis hüququnun digər sahələ rində itirilmiş şans Đngilis hüququnun digər sahələrində itirilmiş şans nəzəriyyəsinin bu cür hadisələrə tətbiq edemedi. Problemin Lordlar Kamarası tarafın- dan analizi bu mahkemenin tarihindeki en iyi kararlardan birisi olarak nitelendirilemez. Bazı yorumcular mahkemenin yaklaşım tarzını “ dik- kat çekici şekilde analitik açıdan fakir ve hukuki bir korkaklık” olarak nitelendirmişler- dir
[20] . En sonunda mahkeme kaybedilmiş şans meselesini, davanın kaybedilmiş şansla değil, fiili dur um ile alakalı olduğunu söyleyerek do- laylı ve tekeffüllü bir çözüm tarzı benimsemiş- tir. Netice çocuğun ağaçtan düştüğü sırada ne- ler olabileceğinin tespitine göre belirlenecektir. Acil müdahalenin yapılması halinde çocuğun kan damarları faaliyetini devam ettirebilirdi veya bu müdahalenin herhangi bir tesiri olma- yabilirdi. Lordlar Kamarasına göre bu sorun ihtimal nisbetine göre ve tabiki davacıya göre çözüme kavuşturulacaktır. Hotson davasında verilen karar ikna edici bir hükümdür veya değildir. Ancak burada görü- nen ingiliz hukukunda tıp sahasındaki yanlış müdahelelerdeki “kaybedilmiş şans” sebebin yokluğu manasına gelmektedir. Mesele daha aşağı dereceli mahkemelerde ve hukuk dergile- rinde hala tartışılmaktadır ve henüz tam bir çözüme ulaşılamamıştır. bb) Tartışmalı Ayrımlar Đlk olarak geleneksel yaklaşım tarzı tartışmalı ayrımlara götürmektedir. Bu ilk tahminlere göre iyileşme ihtimali %50 den az olan hasta- nın tedavide hata yapan doktordan hiç bir şey talep edemeyeceği manasına gelmektedir. Hal- buki hasta %51’lik iyileşme şansını kaybetmiş olsaydı zararının tamamını talep edebilecekti. Lord Nicholas bu durum “ mantıklı olmayan ve savunulamaz” [21]
olarak nitelendirmiş ve şöyle demiştir: “ %45’lik iyileşme şansının kaybedilmiş olması hastanın %55’lik iyileşme şansını kaybetmesi ile aynı manaya gelmektedir. Her iki durumda da doktor hastaya karşı olan görevini yerine getirmede kusurlu davranmıştır. Her iki du- rumda da hastanın durumu kötüleşmiştir. Hast önemli ve değerli birşeyleri kaybetmiştir.” [22]
Geleneksel yaklaşıma bağlı kalınması %45’lik ihtimalin söz konusu olduğu durumda doktorun özen borcu manasız kalmakta içi boş bir kav- ram haline gelmektedir. Doktor sonuç ile ilgili hiçbir korkuya kapılmadan görevlerini ihmal edebilecektir [23]
. “Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium
10 edilə bilmə imkanının ikinci səbəbi bunun sə- bəbli əlaqəyə dair problemlərdə ən köklü bir yol olmasıdır. Bu hallara dair ilk və ən məşhur pro- ses 1911 tarixli Chaplin v. Hicks iddiasıdır [24] .
məqsədi güdən milli gözəllik müsabiqəsi ilə əlaqədardır. Seçilən bu qadınlar London teat- rında həftədə üç, dörd və beş poundluq üç fərqli statusda üç illik müvəqqəti iş imkanı əldə edəcəkdilər. Müsabiqə təşkilatçısı olan cavab- dehin öhdəliyini yerinə yetirməməsi səbəbilə müsabi-qənin ilk mərhələlərindəki bütün ilkin şərtləri yerinə yetirən iddiaçı aralarından 12 nəfərin seçiləcəyi 50 nəfərdən biri olma şan- sının olduğu son müsahibə mərhələsində iştirak edə bilməmişdi. Đddiaçı burada də qiq olaraq son müsahibə mər- hələsinə qatılmış olsaydı bu iş imkanlarından birini (və tam olaraq hansı səviyyədəki iş oldu- ğunu) əldə edə bilmə ehtimalının miqdarını hesablaya bilməmişdi. 12 qalibin olacağı 50 nəfərdən biri ola bilmə şansı təxminən 25%-lik bir ehtimaldı (Hotson iddiasındakı ilə eyni faiz). Lordlar Palatası aşağıdakı kimi kompen- sasiya ödənməsinə qərar vermişdi: Đddiaçı hər hansı bir iş itkisinə məruz qalmamışdı, ancaq final mərhələsinə iştirak etməməsi kompensa- siya tələb etməsi üçün yetərli hesab edilmişdi. Aradan keçən təxminən yüz illik bir müddətdə Đngilis məhkəmələri itirilmiş şans nəzəriyyəsini bənzəri hadisələrə eyni şəkildə tətbiq etmişlər. Daha bariz olan digər bir xüsus isə qüsurlu müalicəyə dair hüquq sahəsində 50%-lik və ya daha yüksək bir şans olmasa da Đngilis məhkə- mələri müqavilənin dəyişən şərtlərə uyğunlaş- dırılması ya da qarşılıqlı razılaşma yolu ilə iti- rilmiş şans nəzəriyyəsini tətbiq edərək kom- pensasiya haqqında qərar qəbul etməkdədirlər. Bu məsələyə bənzər hadisələr Kitchen v. Kral- lıq Hava Qüvvələri Birliyi [25]
və Allied Mapples v. Simm ons& Simmons [26] iddialarıdır. Bu nəzəriyyənin tətbiq edildiyi digər sahələr arasında maliyyə xidməti sektoru [27] və hətta əmək hüququ sahələri də sayıla bilər. Haqqında mənfi xasiyyətnamə verən əvvəlki işəgötürə- nini məhkəməyə verən işçi mənfi xasiyyətnamə olmamış olsaydı başqa bir işə götürənin ona iş verə biləcəyini isbat etmək məcburiyyətində deyildir. Bu işçinin sadəcə ağla batan səviyyədə iş tapma şansını [28]
itirdiyini isbat etməsi kifa- yətdir.
Bütün bu proseslər maddi mənada əldə edilmə ehtimalının itirilməsi dolayısıyla meydana gə- cc) Đngiliz hukukunun diğe r alanlarında kaybe dilmiş şans Đngiliz hukukunun diğer sahalarında kaybedil- miş şans doktrininin bu tip olaylara uygulana- bilirliğinin ikinci sebebi bunun illiyet bağına ilişkin problemlerde en köklü bir yol olmasıdır. Bu dur umlara ilişkin olarak ilk ve en meşhur dava 1911 tarihli Chaplin v. Hicks davasıdır [24] .
meyi amaçlayan ulusal bir güzel yarışması ile ilgiliydi. Seçilen bu kadınlar Londra tiyatro- sunda haftada üç, dört ve beş poundluk üç farklı kademede üç yıllık geçici bir iş imkanına sahip olacaklardı. Yarışma organizatörü olan davalının borcunu yerine getirmemesi dola- yısıyla, yarışmanın ilk aşamalarındaki bütün ön şartları yerine getiren davacı aralarından 12 kişinin seçildiği 50 kişiden birisi olabilme şan- sının olduğu son mülakat aşamasına katıla- mamıştı. Davacı burada net bir şekilde son mülakat aşa- masına katılmış olsaydı bu iş imkanlarından birisini (ve tam olarak hangi seviyedeki iş ol- duğunu) kazanabilme ihtimalinin miktarını ispatlayamamıştı. 12 kazananın olacağı 50 kişi- den birisi olabilme şansı kabaca %25’lik bir ihtimali (Hotson davasındaki ile aynı yüzde) teşkil ediyordu. Lorlar Kamarası davacıya aşa- ğıdaki şekilde tazminat ödenmesine karar ver- mişti: Davacı herhangi bir iş kaybına maruz kalmamıştı, fakat final mülakatına katılama- ması tazminat alması yeterli görülmüştü. Geçen yaklaşık 100 yıl içerisinde Đngiiliz mah- kemeleri kayıp şans doktirinini benzer olaylara aynı şekilde tatbik etmiştir. Daha dikkat çekici bir husus ise yanlış tedavi ile ilgili hukuk sahasında %50 lik veya daha yüksek bir şans olmasa bile ingiliz mahkemeleri sözleşmenin değişen şartlara uyarlanması ya da karşılıklı anlaşma yolu ile kaybedilmiş şans doktrinini uygulayarak tazminata karar vermektedir. Bu konudaki benzer olaylar Kitchen v. Kraliyet Hava Kuvvetleri Birliği [25] ve Allied Mapples v. Simmons& Simmons [26]
davalarıdır. Bu doktrinin uygulandığı diğer sahalar arasın- da mali hizmet sektörü [27]
ve hatta iş hukuku alanları sayılabilir. Kendisi hakkında menfi referans veren eski işverenini dava eden işçi menfi referansın olmamış olsaydı başka bir işverenin ona iş verebilecek olduğunu ispat etmek zorunda değildir. Bu işçinin sadece ma- kul seviyede iş bulma şansını [28]
kaybettiğini ispat etmesi yeterli olacaktır. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|