www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
31
münasibätlär onun daxili alämini açmağa vä xasiyyätinin incäliklärini üzä çıxarmağa imkan verär. Bundan sonra
isä. istänilän halda proqnozlaşdırmaq mümkün olur ki, kimdän näyi gözlämäk olar vä kimä hansı räftar xoş
gedib-getmir. Bu qädär müddätsä, göründüyü kimi, olduqca böyük limitdir vä yaxşı olardı ki, här şey cämisi bir
neçä gündä, hätta bir neçä saatda häll olunaydı. Älälxüsus da ki, on illärlä tanıdığın bir adamla älaqädar belä,
hälä här şey tam aydınlaşmır vä onun sizdän gizlätdiyi nä qädär sirläri, zäiflikläri, istäkläri ola bilir. Bütün
bunları üzä çıxarmaq, özü dä çox tez müddätdä üzä çıxarmaq üçünsä häqiqi «qälb mühändisi» olmaq lazımdır.
Bu hissädä söhbät, mähz bu mäqsädä xidmät edän bäzi fändlärdän gedäcäk.
Aşağıda bu kateqoriyadan olan yeddi vasitä sadalanır, hansı ki, onların bir çoxu psixoanalitika üçün dä yeni
olduğundan, eyni zamanda, täbabätdä dä maraqlı ola bilär:
II.2.2.2.1. Särbäst assosiasiya metodu
Psixoanalitikanın başlıca alätlärindän olan bu fänd, adi ünsiyyät zamanı da, täräf-müqabilin daxili dünyasına
nüfuz edä bilmäk üçün äla vasitädir. Burada, cähd edilir ki, täräf-müqabil öz danışdıqlarına maksimum aludä
olsun vä bununla da, hissläri, fikirläri üzärindä näzaräti äldän buraxsın, özünü unutsun, ehtiyatı yaddan çıxarsın.
Bu zaman, «särbäst assosiasiya» deyilän prinsipä uyğun olaraq, beyindä ätalätä oxşar bir hal yaranır, fikirlärin
axını «zäncirvari reaksiya» vä ya «domino effekti» deyilän akt täräfindän stimullaşdırılır, «söz-sözü çäkär»
prinsipinä uyğun olaraq här yeni fikir yaddaşdan özünä uyğun digär fikirläri qurcalayıb üzä çıxarır – beläcä,
fikirlärin eskalasiyası fasiläsiz olaraq tänzimlänir.
Mexanizm baxımından bu metod autohipnoz halının bir variasiyasıdır. Burada diqqätin tutulub saxlanılması
üçün, hipnozdakı kimi, hansısa bir parlaq küräcikdän vä ya düymäcikdän deyil, täräf-müqabilin öz
söhbätlärindän istifadä olunur. Fänd vä vasitälär baxımındansa, bu hal hipnozla qismän käsişir. Belä ki, burada
da äsas mäqsäd, täräf-müqabilin psixikasını relaksasiya halına gätirmäkdir. Lakin mäzmun deyil, forma
baxımından burada ciddi färqlär mövcuddur, çünki hipnozun öz, särbäst assosiasiya halınınsa öz vasitäläri var.
nsanı belä hala gätirmäyin bäzi primitiv üsulları hälä öz dövründä freydizm vä sonradan onun bazasında
yaranan «psixodinamik psixoterapiya» täräfindän müäyyänläşdirilsä dä, bu gün onları daha da dolğunlaşdırıb
ümumiläşdirmäk mümkündür, o cümlädän:
a) nsanı belä hala gätirmäyin B R NC ŞÄRT – heç vädä onun fikirlärini käsmämäkdir. Danışdığı mövzu sizin üçün
maraqsız, mänasız, azinandırıcı, cäfäng, darıxdırıcı, säviyyäsiz, tähqiramiz vä s. görünä bilär. Burada siz öz äleyhinizä
fikirlär eşidä bilärsiniz. Bütün bunların heç biri hälä sizä onun sözünü käsmäk ixtiyarı vermir. Näzärä alın ki, o, hipnoz
väziyyätindädir vä indi danışdıqları onun üräyinin, beyninin därinliklärindä indiyä qädär gizlätdikläridir vä sizin dä
mäqsädiniz mähz onları üzä çıxarmaqdır, daha onunla haqq-hesab çäkmäk vä ya onunla ünsiyyätdän zövq almaq yox.
Bunlar tamam başqa vaxt vä söhbätin väzifäsidir. ndi vacib olanı onun zäifliklärini, üräyindä gizlätdiyi sirlärini,
münasibätlärini, tämännalarını vä s. üzä çıxarmaq, yaxud onun vasitäsilä özgälärinin sirlärini öyränmäkdir. Bunlardan ona
vä ya bir başqalarına qarşı necä istifadä etmäk mäsäläsi sonranın işidir. ndi isä onun fikirlärinin cämisi bir däfä käsilmäsi
kifayätdir ki, o, ayılsın, väziyyätä sağlam düşüncä ilä baxsın, özünü älä alsın vä s. Äksinä, «xoda» düşüb danışdığı anlarda
fikri bütün dünyadan täcrid olub, diqqäti yalnız danışdıqlarının üstündä cämlänir ki, hipnozçuların bildiyi kimi, bu da
hipnoza aparan sadä yoldur. Sözü käsildikdä isä «fäth olunmuş» diqqät azad olur vä bundan sonra näyäsä nail olmaq üçün
här şey yenidän başlanmalıdır. Bir sözlä ki, täki danışsın, ağzına nä gäldi, fikrindän nä keçdi, qoy danışsın. Sizin üçün
maraqlı olanı onun danışdıqları yox, danışıqarası dilindän qaçırdıqlarıdır. Yerdä qalanı isä yalnız bunu açmaq üçün olan
vasitälär, buna gätirän yollardır;
b) K NC ŞÄRT – onun tählükäsizliyinä täminatın olması mäsäläsidir. Ägär nä vaxtsa onun sirlärini açıb
yaymısınızsa, öyrändiyiniz sirrinä görä onu tänä atäşinä tutmusunuzsa vä ya elä indi açdığı hansısa bir sirrinä göräsä därhal
qışqırmısınızsa ki, «aha, axır ki, sän öz iç üzünü açdın» vä yaxud «yaxşı ki, män säni başına buraxdım, belä-belä şeyläri
açıb danışdın, yoxsa män dä sänin bu cür işlärindän (äclaflıqlarından, sifätlärindän vä s.) xäbärsiz qalardım» vä s., onda
çox çätin ki, indi lazımi effekti äldä edä biläsiniz. Etimad burada här şeyi häll edir. Buna görä dä, burada, birinci növbädä,
etimad körpüsü yarada bilmäk vacibdir.
— Bu mäqamda etimad qazanmağın bir şärti, yuxarıda deyildiyi kimi, onda sirlärinin gizli qalacağına ümid yarada
bilmäkdir;
— kinci mäsälä – kömäk edäcäyinizä gümanının olmasıdır. Özü dä söhbät täkcä maddi kömäkdän yox, eyni zamanda,
mänävi kömäkdän dä gedä bilär. Bir sözlä, bu mäqamda kömäk edäcäyinizä ümid yarada bilmäk sizin äsas
väzifälärinizdän biridir;
— Bu mäqamda etimad qazanıb, täräf-müqabilin tählükäsizliyinä täminat verä bilmäyin daha bir formulu – etiraflar
mübadiläsidir. Silahını tullayaraq qarşınıza kömäksiz väziyyätdä çıxan täräf-müqabil, sizä etimad nümayiş etdirir vä
sizdän dä analoji addım gözläyir. Bu mäqamda sizin dä, öz ‘‘män’’inizin bäzi neqativ täräflärini aşkarlamanız, o qädär
dä «aydan arı, sudan duru» olmadığınızı näzär-diqqätä çatdırmanız, väziyyäti zahirän sığortalayar, ünsiyyätin bärabär
äsaslarla inkişafına vä täräf-müqabilinin hürkmädän sizä doğru daha da yaxınlaşmasına säbäb ola bilärdi. Äks halda,
täräf-müqabil özünü aldadılmış väziyyätdä hiss edib geri çäkiläsidir;
Ancaq bu sonuncu mäqamla bağlı iki tählükäli nüansı näzärdän qaçırmamalı. Ävväla, sizin özünüz barädä här şeyi
birnäfäsä açıb tökmäniz effektsiz vä azinandırıcıdır – här şey addım-addım vä sözgälişi olmalıdır. kinci mäsälä isä,
özgäläri barädä olan söhbätlärlä bağlıdır: Täräf-müqabil kiminsä sirrini açdıqca, qarşılıq xatirinä, sizin dä hämin adamın
bäzi sirlärini açmanız, haqqınızda «ağzıboş» adam täsävvürü yarada bilär vä gäläcäkdä täräf-müqabil dä öz sirlärini sizä
açmaqda ehtiyatlanar. Här halda, här şeyi väziyyät vä täräf-müqabilin xarakteri ilä ölçüb-biçmäli;
c) Täräf-müqabili särbäst assosiasiya halına köklämäyin ÜÇÜNCÜ ŞÄRT – passiv yox, aktiv dinläyici olmaq, başqa
sözlä, onu öz dinläyicilik mäharätinizlä stimullaşdırmaqdır. Yuxarıda heç vädä täräf-müqabilin sözünü käsmämäk tövsiyyä
Dostları ilə paylaş: |