Microsoft Word diplomatiya az doc

www.uemu.birolmali.com
                                                   
Urmu Kitabxanasi
 
64 
axının  olmasıdır.  Xarici  vä  daxili  alämdän  gälän  siqnalların  ümumblokirovkası,  vä  yaxud  sensor  axının 
tormozlanması märkäzi sinir sisteminin tonusunu käskin surätdä aşağı salır. Baş-beyin yarımkürälärinin sensor 
stimulyasiyası  olmadan  isä  märkäzi  sinir  sisteminin  digär  şöbäläri  dä  orqanizmin  adaptasiya  davranışını  tämin 
etmäkdä aciz qalır. Sensor aclığın vä ya afferentasiya defisitinin kompensatoru olaraq isä, bu zaman älä keçän 
ixtiyari täk-tük informasiya obyekt üçün adi  vaxtla  müqayisädä qat-qat  artıq subyektiv däyär (vä demäli, täsir 
gücü) käsb edir. Bu isä onun tälqinähässaslığının artması demäkdir vä manipulyasiyasına geniş üfüqlär açır. 
  Nümunä:  1978-ci  ilin  noyabrında  Hayananın  (Cänubi  Amerika)  Constaun  şähärindä  dini  täşkilatlardan  birinin  910 
üzvü  öz  mäbädlärindä  könüllü  şäkildä  intihar  edib,  dünyasını  däyişdi  (qeyd  edäk  ki,  1999-cu  ildä  Çindä  dä  dini 
täşkilatlardan birinin üzvläri bu cür kütlävi intihar etmişdilär – müäl.). Mäsälä beynälxalq säviyyädä hay-küy qaldırıb, 
etiqadın vä ya bu ideologiyanı yaradanların fenomenal gücü kimi hamını heyrätländirdi, maraqlandırdı. 
stintaq näticäsindä aşağıdakılar mälum oldu: Deyilän mäbäd ilk öncä ABŞ-ın San-Fransisko şähärindä yaradılıb vä 
buranın äsasän kasıb täbäqälärini özünä cälb edib, konkret etiqad ätrafında birläşdirib. 1977-ci ildä mäbädin rähbäri vä 
buraya gälänlärin xarizmatik lider kimi qäbul etdiyi Cim Conson hansısa siyasi vä ya hüquqi problemlärinä görä San-
Fransiskonu  tärk  etmäli  olur  vä  bir  çox  sädaqätli  äshabları  ilä  birlikdä  Hayanaya  köçüb,  buranın  adamlardan  uzaq 
cängälliklärindä mäbädini bärpa edir vä onlarla birlikdä ayinlärini, märasimlärini icra etmäkdä davam edirlär. 1978-ci 
ilin  18  noyabrında  Cim  Consonun  vä  ümumiyyätcä,  täriqätin  fäaliyyätini  tähqiq  etmäk  üçün  onların  yanına 
Kaliforniyadan  konqressmen  Leo  R.Rayan  vä  onun  qrupundan  olan  üç  näfär  gälir.  Heç  dä  Cim  Consonun  xeyrinä 
olmayan  näticä  ilä  geri  qayıdan  bu  dörd  şäxs  vä  onlarla  birlikdä  buradan  qaçmaq  istäyän  bir  mäbäd  üzvü  Consonun 
göstärişi  ilä  öldürülür.  Bundan  sonra  özünün  häbs  olunacağını,  birdän-birä  beş  adamın  (hansılardan  ki,  biri  väzifä 
başında  olan  dövlät  xadimi  olub)  ölümündä  günahlandırılaraq  än  ağır  cäzaya  mähkum  ediläcäyini,  häyatının  mänası 
olan bu mäbädinsä dağılacağını därk edän Conson, bütün icmanı  yığıb, özünün intihar edäcäyini elan edir vä hamını 
buna çağırır. 
lk olaraq bir gänc qadın buna reaksiya verir (hansı ilä ki, Consonun şäxsi münasibäti olduğu ehtimal edilir). Körpä 
uşağı ilä birlikdä, zähär dolu bidona  yaxınlaşıb ondan uşağına da içirib, özü dä içir vä bir neçä däqiqä ärzindä canını 
tapşırır. Bundan sonra, digärläri dä çox sakitçiliklä bidona yaxınlaşır, könüllü olaraq zähäri başına çäkib özünü öldürür. 
Zähär içmäyän vä ya içänlär içärisindän xilas edilmäsi mümkün olan bir neçä näfär sonradan bildirirdilär ki, sanki, biz 
tilsimä düşmüşdük, hamı bir zombiyä çevrilmişdi, hansı ki, indi biz bunu etmäzdik. 
Bäs bu tilsimin sirri nädä idi? 
Müxtälif  sahä  mütäxässisläri  ilä  birgä  bu  faktla  psixoloqlar  da  mäşğul  olub,  mäsäläyä  aşağıdakı  aydınlıqları 
gätirdilär. Fenomenä  Los-Anceles universitetinin psixiatr vä psixoloqu Luis Colion Uestin aşağıdakı aydınlığı gätirir: 
«Ägär  mäbäd  Kaliforniyada  yerläşmiş  olsaydı,  bu  hadisä  baş  vermäzdi.  Lakin  onlar  başqa  ölkädä,  cängällikdä, 
dünyadan  maksimum  täcrid  şäraitindä  yaşayırdılar.  Bu  da  onları  rähbär  uğrunda  bu  cür  addıma  provakasiya  etdirib. 
Älälxüsus da, ilk addımı qadının atması, burada väziyyäti käskin blokirovkalayıb, kişilärä seçim imkanı qoymayıb». 
nformasiya  blokadasının,  sosial  izolyasiyanın  (yäni  «sensor  depriviziyanın»)  hansı  gücä  malik  olduğu  göz 
qabağındadır. 
Eynilä mähz bu säbäbdän, bir zaman qadınlar bänna vä tekstil mähsullarının (yäni härämxana divarları vä 
çadranın)  arxasında  gizlädilirdi.  Çünki,  bu  cür täcridlik  qadının  ätraf  dünya,  häyat  barädä  yeganä  informasiya 
mänbäyi olan ärinä bağlığını, etibarını, etimadını, onun qarşısında tälqinähässaslıq hissini qat-qat artırmış olurdu. 
Deyilän mänada, känd yerläri ilä müqayisädä şähär yerlärindä (ümumiyyätcä, inkişafın aşağı pilläsindä olan 
yaşayış  mäskänläri  ilä  müqayisädä  yuxarı  pillädä  olan  yaşayış  mäskänlärindä)  qohumluq,  dostluq,  qonşuluq 
älaqälärinin  zäif  olması,  burada  ailänin  rolunun  azalması,  änänälärin  (ümumiyyätcä,  sosial  näzarätin  istänilän 
formasının) täsirinin minimuma enmäsi vä b. da mähz hämin bu «sosial depriviziya» effekti ilä älaqädardır. Belä 
ki,  bu  sonuncularda  här  bir  ayrıca  individin  häyatında  anonim,  işgüzar,  qısamüddätli,  formal,  säthi 
münasibätlärin  xüsusi  çäkisinin  artması  hesabına,  bir  täräfdän  –  şäxsiyyätlärin  inkişafına  daha  geniş  imkanlar 
yaranaraq,  ümumilikdä  cämiyyätin  situasiyalara  adaptasiya  qabiliyyäti  yüksälsä  vä  burada  mädäni  stereotiplär 
rängarängläşsä dä, digär täräfdän – bu halda doğmalara, yaxınlara, ümumiyyätcä, ayrılıqda här käsä häsr olunan 
vaxtın,  diqqätin,  ünsiyyätin  ümumi  çäkisinin  däfälärlä  ixtisara  düşmäsi  ilä  cämiyyätdä  sosial  säfärbärlik, 
mütäşäkkillik hissläri itir, şäxsiyyätlär täcridläşir, burada spesifik gärginlik mänbäyi meydana çıxır. Bu şäraitdä 
insan başqaları ilä münasibätdä özünün çoxşaxäli färdiliyini büruzä verib, özünü härtäräfli täqdim edä bilmäkdän 
vä  başqalarını  da  bu  keyfiyyätdä  qäbul  edä  bilmäkdän  faktik  olaraq  mährumdur  (Maraqlıdır,  inkişafın  bu 
baxımdan  färqli  pilläsindä  olan  müxtälif  dövlätlärä  eyni  bir  beynälxalq  normalar,  meyarlar,  standartlar 
prizmasından  baxılması,  münasibät  bäslänilmäsi  nä  däräcädä  düzgündür?),  hansı  ki,  münasibät  akvarelinin 
mähdud  olduğu  känd  häyatı  (o  cümlädän,  sivilizasiya  pilläsinin  aşağı  olduğu  istänilän  häyat)  bu  baxımdan 
deyilänlärin diametral äksidir. 
  Müharibä  zamanı  –  mühasiräyä  düşmüş  härbi  xidmätçilär;  uzun  müddät  räqibin  arxa  cäbhäsindä  yerläşmiş  xüsusi 
täyinatlı qrup üzvläri; monoton mövcudluq şäraitindä (mäs., arxa düşärgälärdä vä ya uzunmuddätli marşlar rejimindä) 
yaşayan  hissälärin  äsgär  vä  zabitläri;  mülki  ähalinin  sığınacaqlarda  yaşayan  hissäsi,  dövlätin  öz  ideologiyasının  zäif 
olduğu dövrünün vä ya ärazisinin ähalisi vä b. bu vä ya digär formada «sensor depriviziya» sindromunun täsiri altında 
olan  täbäqäni  täşkil  edirlär  vä  räqib  täsirinä  maneäsiz  düşürlär  (Müharibädä  psixoloji  metodların  konkret  tätbiqi  ilä 
älaqädar älavä olaraq bax: burada, sähifä 53, 62, 64, 71, 71, 78-79, 118, 127 vä s.-ä). 
Adi vaxtda kimisä bu metodla tälqin etmäk üçün, sadäcä olaraq, onun uzun müddät evdän bayıra çıxmadığı 
vä  ya  här  hansı  formadasa  uzun  müddät  dost-tanışlarından  täcrid  olduğu  mäqamı  tutmaq,  bundan  sonra  isä 
yavaş-yavaş äsas täsir materialını diqtä etmäk gäräkdir. 

---