www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
38
täässürat münasibätlärin sonrakı märhäläsinä dä hämişä aktiv täsir göstärän vä onu müäyyän çärçiväyä salan
ähämiyyätli faktordur. Bu säbäbdän, hämin bu tanışlıq mäqsädinä xidmät edän ilk sual da, ya täsadüfi mövzuya
aid olub, täräf-müqabilin elä bir ciddi emosional reaksiyasını doğurmayan vä onun yaddaşında ähämiyyätli iz
qoymayan forma vä mäzmunda olmalıdır, ya da onu heyrätländirmäli, maraqlandırmalı vä ümumiyyätcä, onda
müsbät emosional ähval-ruhiyyä doğurmalıdır.
Nümunä üçün, mäs., küçädä ikän yol soruşmaq, näqliyyatda ikän bu marşrutun filan yerdän keçib-keçmädiyini
soruşmaq, kimäsä yalandan oxşadaraq onun filankäsin qohumu olub-olmadığını, filan vaxt filan mäclisdä iştirak edib-
etmädiyini, filan rayonlu, qäsäbäli olub-olmamasını vä s. soruşmaq, iş yerindä ikän – onların şöbäsindäki filankäsi, vä
ya hämin filankäsin başına gälän filan hadisädän sonrakı väziyyätini, ümumiyyätcä, bütün idaräyä aid, işlä bağlı näyisä
soruşmaq, qonşudursa – hansısa xästä qohumunun väziyyätini soruşmaq vä b. bu birinci varianta nümunälärdändir.
Mäs., bu cür:
— Bura hansı dayanacaqdır?
— Bu avtobusun axırıncı dayanacağı hansıdır?
— Bu marşrut filan yerdän keçirmi?
— Siz täsadüfän filan qäsäbädän deyilsiniz ki? Oxşatdım.
— Siz täsadüfän filan vaxt filan mäclisdä iştirak etmämisiniz ki?
— Siz täsadüfän filankäsin qohumu deyilsiniz ki? Çox oxşarlığınız var.
— Bağışlayın älinizdäki qäzetä (kitaba) bir däqiqälik baxmaq olarmı?
— O gün eşitdim ki, filankäs Sizin qohumunuzdur. Onun xästäliyi nä yerdä qaldı?
— Bilmirsiz, Sizin şöbädäki filankäs bu gün işä çıxıbmı?
Vä s.
Bundan älavä, sual onun hansısa bir davranışına, özünä, xüsusiyyätinä, geyiminä vä s. maraq formasında da ola
bilär. Mäs., bu cür:
— Bağışlayın, män dä neçä vaxtdır ki bu paltardan axtarıram, deyä bilmäzsiniz haradan almısınız?;
— Bağışlayın ki, istär-istämäz söhbätinizi eşidiräm, bayaq nä isä dünänki zälzälä baräsindä danışırdınız. Deyirsiniz
ki, televiziyada onun baräsindä nä dedilär?
— Sirr deyilsä deyin, näyä görä saatı sol yox, sağ qolunuza taxmısınız? (Bäzi adamlar, yolda näyisä yadlarına
salmaları üçün evdän çıxarkän saatı sağ qoluna bağlayır – necä ki, barmağa sap bağlamaq mäsäläsi kimi). Vä s.
Sualınıza täräf-müqabilin cavab manerası, kontaktın effektliyinin vä münasibätin baş tutub-tutmayacağının
barometridir. Belä ki, täräf-müqabil sizä häväslä cavab verir vä hätta üräklä sizä kömäk etmäyä çalışır, mäsäläyä
dönä-dönä qayıdıb, onu detallarına qädär sizä izah etmäk istäyirsä, demäli, artıq kontakt var vä bir az da iräliyä
getmäk olar. Yox, cavab başdansovdu verilir vä hätta gözçevirmä ilä qarşılanırsa, demäli, mädäni şäkildä sizä
bildirilir ki, «açıl başımdan». Belä reaksiya söhbätiniz vä ya suallarınızla täräfdaşı yorduğunuz mäqamda da
ortaya çıxa bilär ki, mänası yenä dä eynidir.
Här halda, sual vasitäsilä tanış olmaq variantı cähdi üçün bir neçä «tählükäsizlik texnikası»:
Ävväla – sual yalnız vä yalnız konkret olaraq sizin özünüzä vä ya här ikinizä, o cümlädän, bütün idaräyä, ölkäyä,
rayona vä s. aid mäsälä ilä älaqädar ola bilär, mäs., bu cür:
— Bağışlayın, män bugünkü iclasda iştirak etmädim. Bilmirsiniz, orada filan mäsälä ilä bağlı bir söz demädilär ki?
— Bağışlayın, bilmirsiniz bu avtobusun axırıncı dayanacağı hansıdır? Vä s.
Birbaşa olaraq onun şäxsi häyatına vä ya şäxsi işlärinä aid suallar burada yolverilmäzdir – mäs., onun adını, ailäli
olub-olmamasını, buraya nä üçün gäldiyini, burada kimi gözlädiyini, hansı dayanacaqda düşäcäyini vä s.
däqiqläşdirmäk mäqsädinä xidmät edän tipli suallar.
kincisi isä – heç vädä tanışlıq mäqsädini birbaşa nümayiş etdirmämäli. Tanışlıq burada bütün hallarda hansısa
mäqsädin äldä edilmäsi vasitäsi kimi çıxış etmälidir – mäs., näyisä öyränmäk, nädäsä kömäk istämäk vä s. variantları
kimi;
2) Tanış olmağa imkan verän daha bir metod – ondan nädäsä kömäk istämäkdir. Yuxarıdakı metodun
nisbätän genişmäzmunlu variantı olan bu halda – lazımi adamdan hansısa onun üçün cüzi xarakter daşıyan bir
mäsälädä kömäk istänilir, bunun sizin üçün necä böyük ähämiyyät käsb etdiyi ona izah edilir. Başqaları üçün
gäräkli olduğunu hiss etmäk, bäzän insana hava, su kimi vacib olur vä yerindän, vaxtından asılı olmayaraq, här
käsin daxilindä alicänablıq göstärmäk, kimäsä äl tutmaq, himayädarlıq etmäk, könül sevindirmäk vä s. arzusu az
da olsa olur. Hätta, än qäddar, qaniçän bäzi väzifä sahiblärinin yanına da, onun üçün çox cüzi xarakter daşıyan,
sizin üçünsä häyati ähämiyyäti olan bir mäsälä ilä bağlı getdikdä (hansında ki, o, ümumiyyätcä, heç nä, hätta bir
qäpik pul belä itirmäyäcäyinä ämin olduğu halda, sizä xeyir vermäsi ilä öyünä, mämnunluq hissi keçiräsidir)
özünüifadä täläbatının täzahürü kimi o, istär-istämäz, öz böyüklüyünü göstärmäk duyğusu ilä bäzi adamlara sizin
işinizlä bağlı nä isä göstäriş verir, qäzäblänir vä s. nsani keyfiyyätlärini hälä tam itirmämiş adamlarda isä bu hiss
yetärincädir. Täkcä küçä ilä gedärkän kimdänsä yol soruşulması hadisäsini yada salmaq kifayätdir ki, bu halda
hätta ätrafdakılar da yaxınlaşıb nädäsä sizä kömäk etmäk üçün äl-qolla yol göstärir, ünvan başa salırlar. Deyilän
tanışlıq aktında isä bu mäqsädlä, mäs., lazımi adam xarici dil müällimidirsä (müällimäsidirsä) hansısa kiçicik bir
mätnin mänasını aydınlaşdırması xahişi ilä, filan kitabın onda olub-olmamasını soruşmaq bähanäsi ilä,
qonşudursa duz, ütü istämäk bähanäsi ilä vä s. säbäblä älaqäländirib yanına getmäk olar.
Mäslähät istämäk, yuxarıdakı ilä bu variantın orta növmüxtälifliyidir;
Dostları ilə paylaş: |