Microsoft Word disser2015. doc

 
99
kredit risklərinin konsentrasiyasına yol verilməməsi üçün beynəlxalq təcrübə və 
standartlara əsaslanaraq bir sıra təlimatlar hazırlamış, konkret qaydalar müəyyən 
etmiş və həmin qayda və təlimatların icrasına, risklərin konsentrasiyasına və 
ehtiyatların ayrılmasına davamlı nəzarəti də müvəffəqiyyətlə həyata kecirir. Məhz 
bu fəaliyyətin nəticəsində banklarda kredit risklərinin konsentrasiyasına yol 
verməyərək ümumilikdə bank sektorunda mümkün ola biləcək böhranın qarşısı 
müvəffəqiyyətlə alınmışdır. Hazırda isə hər bir bankın qarşısında duran məsələ 
kredit portfelini optimal idarə etməklə həmin portfeli keyfiyyətli şəkildə böyütmək 
və gələcəkdə böhrana gətirib  çıxaracaq risklərin minimuma endirilməsidir. 
Riskin minimuma endirilməsi zamanı bankın kredit bazarında iştirakına xələl 
gəlməməsi üçün cari bazar konyukturası nəzərə alınmalıdır ki, bu da banklarda 
risklərin idarə edilməsinin başlıca vəzifəsidir. 
Əsasən gəlirli fəaliyyət növü axtaran banklar bəzən onun risklərini 
unudurlar. Halbuki, bazar münasibətlərinin inkişafı özü ilə bəzi qeyri-sabitliklər də 
gətirir ki, bunlar da öz növbəsində bir sıra bank risklərini yaradır. Yadda saxlamaq 
lazımdır ki, heç bir risk tamamilə zərərsizləşdirilə bilməz. Bundan əlavə, bank 
fəaliyyəti bank stavkalarındakı, valyuta kurslarındakı və s. dəyişiklərdən ibarət 
olan 'risk-gəlir' təsirinə məruz qalır. Bununla belə, bank öz üzərinə nə qədər çox 
risk alsa, o qədər çox gəlir qazanmağa nail ola bilər. 
Dissertasiya işində risklərin azaldılması üçün 'skorinq' metodu təklif 
olunmuşdur. Bu model hər bir kredit götürən şəxsi ayrı-ayrı parametrlər üzrə 
qiymətləndirir. Azərbaycanda bəzi banklar artıq skorinq modellərindən istifadə 
edirlər. Xüsusən istehlak kreditlərinin verilməsində skorinq modelləri əvəzsiz rol 
oynayır. Çünki , Azərbaycanda istehlak kreditlərinin verilməsində tələb olunan 
informasiyalar demək olarki şəffafdır və skorinq modeli təhlili düzgün apararaq 
daha real nəticələr verir. Biznes kreditləri ilə isə problemlər mövcuddur. 
Azərbaycanda fəaliyyə göstərən bizneslərin bir qisminin  maliyyə hesablarının 
olmaması və ya nisyə dəfətərində aparılması biznesin real vəziyyətini 
qiymətləndirməyə çətinlik törədir. Lakin , banklar bu istiqamətdə sərmayə qoysa 
bu tip bizneslər üçündə skorinq modelləri yaradıla bilər. Hazırda kredit bazarının 

---

 
100
boşluğu, rəqabətin azlığı banklara geniş gəlir mənbələri açdığından banklar bu 
haqqda düşünmürlər, lakin hazırda elə banklar vardırki onların kredit işçilərinin 
müştəri təhlili zəif skorinq modellərindəndə pis nəticələr verir. Bir neçə ildən sonra 
, banklar öz kredit risklərini qiymətləndirməyə daha çox önəm verməli olacaqlar – 
çünki riskləri idarə etməyən banklar ən çox itki verən, gəlir az əldə edən banklar 
olacaq.
  
 
Dissertasiya işində aparılmış tədqiqatda bankın riskə davamlılığı, və eyni 
zamanda, bank xidmətləri bazarinda reputasiyasını daha da artırmaq təklif olunur. 
Əsas təkliflərdən biri də  T sahəsindəki yenilikləri bank sektorunda uğurlu bir 
şəkildə tətbiq etməkdir. Digər bir təklif də bankın düzgün personal seçimi 
etməsidir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
101
                       stifadə olunmuş ədəbiyyat : 
1. Banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu (2004). 
2. Mərkəzi Bank - Banklarda risklərin idarə olunması haqqında qaydalar (2010). 
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı, Pr. №24. 
3. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı - Risklərin idarə olunması standartı. 
4. Mərkəzi bank - Aktivlərin təsnifləşdirilməsi və mümkün zərərlərin ödənilməsi 
üçün ehtiyatların yaradılması haqqında qaydalar (2003). Azərbaycan Respublikası 
Mərkəzi Bankı, Pr. №8. 
5. Abdulllayev Ş.Ə.( 2000). Kommersiya banklarında kredit resurslarının təşkili və 
kredit risklərinin sığortası. Bakı. 
6. Bağırov M.M. (2003). Bank və bank əməliyyatları. Bakı (Ali məktəblər üçün 
dərslik). 
7. Z. Məmmədov. (2006). Pul, kredit və banklar (Dərslik). Bakı. 
8. Bəşirov R.A. (2007). Bank işi. Bakı. 
9. Əsgərova R. (2007). Pul, kredit və banklar. Bakı. 
10. Menecmentin (idarəetmənin) əsasları – Tofiq Quliyev 
11. Sahibkarlığın əsasları – Vaqif Niftullayev 
12.  qtisadi təhlilin nəzəriyyəsi – Ramil Əliyev  
13.  qtisadi təhlil – Mahmudov  .M., Zeynalov T.S., Quliyev F.M. 
14. Menecment – K.A.Şahbazov, M.H.Məmmədov, H.S.Həsənov  
15. «Финансовфй анализ» - Н.Н. Селезнова, А.Ф. Ионова (2005) 
16. «Финансовый менеджмент» - Юджин Ф. Бригхэм, Майкл С. Эрхардт 
17. Алексеев М.Ю. (1992). Рынок ценных бумаг. Москва: Финансы и 
статистика,. (Alekseyev M.Y. (1992.). Qiymətli kağızlar bazarı. Moskva: Maliyyə 
və statistika, ) 
18. Базель II: документы и комментарии (2007) М.: Бизнес и банки .(Bazel II: 
Sənədlər və şərhlər. (2007). Moskva: Biznes və banklar). 

---

 
102
19. Галанов В.А, (2012). Рынок ценных бумаг. Учебник. Москва: ИНФРА-М-
378 с. (Qalanov V.A. (2012). Qiymətli kağızlar bazarı. Dərslik. Moskva:  NFRA-
M, 378 s.) 
20. Управление деятельностью коммерческого банка (Банковский 
менеджмент): учебник (под ред. О.И.Лаврушина. (2002). Москва: 
Юристъ,.(Kommersiya bankının fəaliyyətinin idarəedilməsi (Bank meneceri): 
Dərslik (O. . Lavruşinanın redaktəsilə. ( 2002). Moskva: Hüquq). 
21. Жуков К.Ф. (1997). Менеджмент и маркетинг в банках: Учебное пособие. 
Москва: ЮНИТИ. (Jukov K.F. (1997). Banklarda marketinq və menecerlik: Dərs 
vəsaiti, Moskva: YUN T , 1) 
22. Международные валютно-кредитные и финансовые отношения /под ред. 
Л.Н. Красовиной. (2000). Москва: Финансы и статистика. (Beynəlxalq valyuta-
kredit və maliyyə münasibətləri / L.N.Krasovinanın redaktəsilə. (2000.) Moskva: 
Maliyyə və statistika.) 
23. Тедеев А.А. (2005). Банковское право: Учебник. Москва: Эксмо (Tedeyev 
A.A. (2005). Bank hüququ: Dərslik. Moskva: Eksmo). 
24. Шеремет А.Д., Николаева О.Е., Полякова С.И. (2005). Управленческий 
учет: Учебник /под ред. А.Д.Шермета. Москва: ФБК-ПРЕСС. (Şermet A.D., 
Nikolayeva O.Y., Polyakova S. . (2005).  darəetmə uçotu: Dərslik (A.D. Şermetin 
redaktəsilə) Moskva: FBK-PRESS.) 
25. Подходы к оценке системы управления рисками в банках 
(международный опыт) Т.Ю.Морозова, к.э.н., доцент кафедры 
≪
Экономика и 
антикризисное управление
≫
 (2007). Вестник финасовой академии при 
Правительстве Российской Федерации №5, (стр. 20). (Banklarda risklərin 
idarəetmə sisteminin qiymətləndirilməsinə yanaşma (beynəlxalq təcrübə). 
T.Y.Morozova, “ qtisadiyyat və antiqlobal idarəetmə” kafedrasının dosenti, 
i.e.n.(2007). RF Hökümətinin nəzdində Maliyyə akademiyasının bülleteni, №5,. 
s.20). 
 

---