34
olunmuş möhürə, müvafiq ştamplara və blanklara malikdir.
Komitə Azərbaycan
Respublikasının Prezidentinə tabedir.
Komitənin əsas vəzifələri: qiymətli kağızlarla
fəaliyyət sahəsində, o cümlədən qiymətli kağızlar bazarında dövlət siyasətinin
işlənib hazırlanmasının və onun həyata keçirilməsinin, dövlət idarəetməsinin və
tənzimlənməsinin, nəzarətin təmin edilməsi;
bazarın təşkili və inkişaf etdirilməsi,
ə
lverişli investisiya mühitinin yaradılması; bazarda emitentlərin, peşəkar
iştirakçıların, fond birjalarının fəaliyyəti üzərində nəzarətin təmin edilməsi;
bazarda sağlam rəqabət mühitinin yaradılması; bazar iştirakçılarının, o cümlədən
investorların, səhmdarların və digər qiymətli kağızlar sahiblərinin hüquqlarının
müdafiəsinin təmin edilməsi.
Bu komitə 18 sentyabr 2003-cü ildə Yaltada yaradılmış MDB-nin Qiymətli
Kağızlar Bazarının Dövlət Tənzimləyiciləri Şurasının üzvüdür.Qiymətli kağızlar
bazarının peşəkar iştirakçılar tərəfindən tənzimlənməsi bazarın özünütənzimləmə
sistemini təşkil edir. Respublikamızın Mülki Məcəlləsinə əsasən (maddə 992-1.16)
qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən təşkilatı
qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının könüllülük, qeyri-kommersiya
prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatı olan ictimai
birliyidir.Bu tənzimlənməni müxtəlif təşkilatlar həyata keçirir.
Dünya təcrübəsində bu təşkilatlar assosiasiyalar, ittifaqlar və bazarın
peşəkar iştirakçılarının müqavilə münasibətləri ilə bağlı olan birliklər şəklində
yaradılır (məs., ABŞ-da nvestisiya Dilerləri Assosiasiyası). Bazarın özünü
tənzimləməklə fəaliyyət göstərməsi onun iştirakçıları üçün peşə və etik
normalarının, ticarət əməliyyatı qaydalarının təyin edilməsini və onlara riayət
olunmasına nəzarət edilməsini nəzərdə tutur. Birliklər həm fond bazarı
iştirakçılarının maraqlarını müdafiə edir, həm də sərt bazar davranış qaydalarını
müəyyən edir, onlara riayət olunmasına səmərəli nəzarəti təmin edir. Belə
özünütənzimləmənin müsbət cəhətlərindən biri bazarın tənzimlənməsi ilə bağlı
dövlət
xərclərinə
qənaət
edilməsi,
bazarın
idarəedilməsi
aparatının
məhdudlaşdırılmasıdır. Digər tərəfdən bazarın iştirakçıları hökumət məmurları ilə
35
müqayisədə bazarın normal tənzimlənməsində daha maraqlı olurlar. Belə nəzarət
çox vaxt məmur nəzarətindən daha ciddi və tələbkar olur.
Özünütənzimləmə orqanlarının əsas funksiyaları aşağıdakılardır:
bazarda iştirakçıların fəaliyyətinin özünütənzimləməsi;
yüksək peşəkar standartların təmin olunması və işçi heyətinin hazırlanması;
bazarın infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi;
birgə elmi araşdırmaların aparılması, özünün maraqlarının kollektiv təmsil
olunması və investorların maraqlarının müdafiəsi.
QKDK tərəfindən 24 mart 2000-ci il tarixli “Qiymətli kağızlar bazarının
peşəkar
iştirakçılarının
öz-özünü
tənzimləyən
təşkilatlarının
fəaliyyəti
Qaydaları”nın qəbul olunmasına baxmayaraq bu təşkilat 2007-ci ildə təsis edildi.
May ayının 22-də "Azərbaycan Fond Bazarı ştirakçılarının Assosiasiyası" ctimai
Birliyinın (AFB A) təsis yığıncağı keçirildi. Assosasiyanın təsisçiləri- Milli
Depozit Mərkəzi (MDM), Bakı Fond Birjası (BFB), Səhm Ticarət Mərkəzi
"Azərintertreyd", "Standard Kapital", "Unlbank", "ADB Broker", 'Texnika Kapital
Menecment" və "Azəriqazbank"dır.
Birliyin əsas məqsədi investorların maarifləndirmək ictimaiyyəti
məlumatlandırmaq, qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının səmərəli
fəaliyyəti üçün şəraitin yaradılmasını təmin etmək, qiymətli kağızlar bazarında
investorların və digər iştirakçıların maraqlarını qorumaqdır. Bu qurum qiymətli
kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının fəaliyyətinin etik normalar əsasında
müəyyən edilməsini və bu normalara riayət olunmasını təmin edir. Birlik ictimai
ə
saslarla işləyir və qurumun üzvləri tərəfindən maliyyələşdirilir. Qurum üzvləri
ildə 500 manat ödəməklə birliyin fəaliyyətini genişləndirəcəklər. Əldə olunan
vəsait isə maarifləndirmə işlərinə yönəldiləcək.
36
II FƏS L.Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının faktiki vəziyyəti və prosessual təhlili
2.1.Azərbaycanda Respublikasında qiymətli kağızlar bazarınının vəziyyəti və təhlili.
lkin və təkrar qiymətli kağızlar bazarı
Qiymətli kağızlar bazarı müxtəlif xususiyətlərə görə təsnifləşdirilir.Bunlara misal
olaraq aşağıdakıları göstərmək olar.
Tələb xüsusiyətinə görə malliyə bazarı borc bazarına və səhm bazarına
ayrılır.Borc bazarı emitentlə investor arasında borc münasibətlərini əks
etdirən,qiymətli kağızların alqi-satqısını nəzərdə tutan bazardan ibarətdir. Maliyyə
bazarının borc bazarına və səhm bazarına bölünməsi bilavasitə qiymətli kağızların
borc və pay qiymətli kağızlardan ibarət olmağı ilə əlaqədardır.Bu bölgünün
ə
sasında investorun vəsaitinin istifadə edilməsinin 2 mümkün metodu
durur. nvestorun vəsaiti müəssisənin mülkiyyət aktivlərinin alınmasına yaxud
həmin müəssisənin müvəqqəti istifadəsinə verilə bilər.
Ə
gər qiymətli kağızlar müəyyən dövr üçün faizlə qoyulmuş vəsaitin geri
qaytarılması məqsədilə buraxılarsa belə qiymətli kağızlar borc qiymətli kağızlar
adlanır.Borc qiymətli kağızlarına veksel ,istiqraz,depozit sertifikatları,girov
Tələb xususiyətinə görə
Borc bazarı
Səhm bazarı
Istiqraz
Veksel
Girov kağızı
poteka şəhadətnaməsi
Depozit sertifikatı
Risk azdır,ödənişlər ilk növbədə ödənilir və
müəssisənin fəaliyyətindən asılı deyil.
Risk çoxdur,gəlir çoxdur,gəlirin həcmi müəssisənin
fəaliyyətindən asılıdır
.
Dostları ilə paylaş: |