Microsoft Word Dissertasiya doc
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
44 AR-nın “Qiymətli kağızlar haqqında” Qanununa əsasən,ilkin yerləşdirmə başa çatandan sonra 30 gündən gec olmayaraq emitent qeydiyyatı aparan orqana emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının nəticələri haqqında hesabat təqdim etməyə borcludur.Hesabata aşağıdakı məlumatlar daxil edilməlidir. Yerləşdirmənin başlanması və başa çatması tarixi Yerləşdirmənin faktiki qiyməti Yerləşdirilmiş qiymətli kağızların sayı Yerləşdirilmiş qiymətli kağızlara görə daxil olan vəsaitin ümumi həcmi və növləri Qiymətli kağızların ikinci bazarı fond bazarının ə n fəal mərhələsidir.Qiymətli kağızlarla əməliyyatların əksəriyyəti məhz burada həyata keçirilir. kinci bazar əvvəl buraxılmış və ilkin yerləşdirmə mərhələsini keçmiş qiymətli kağızların tədavül etdiyi bazardır. Ikinci bazarın məqsədi qiymətli kağızlarla onların ilkin yerləşdirilməsindən sonra alqı-satqı və digər əməliyyatların keçirilməsi üçün şəraitin yaradılmasından ibarətdir. Bununla ikinci bazarın funksiyaları və vəzifələri müəyyən olunur. Ikinci bazarın funksiyaları bunlardır. Pərakəndə alqı-satqı səviyyəsində satıcı və alıcıların görüşdürülməsi (ilkin yerləşdirmə mərhələsində bu,topdan satış səviyyəsində baş verir).Bunun nəticəsində bir və yaxud bir neçə qiymətli kağızların alqısı mümkün olur. Müəyyən qiymət səviyyəsində tələb ilə təklifin tarazlaşdırılması Ikinci bazarın ən əsas vəzifəsi kapitalların ən səmərəli istehsalların xeyrinə yenidən bölüşdürülməsi və təsərrufat subyektlərinin inkişafı məqsədlərindən ötrü investisiyaların cəlb olunmasıdır. kinci bazarın digər vəzifələrindən aşağıdakıları göstərmək olar. Hüquqi və fiziki şəxslərin maliyyə fəallığının gücləndirilməsi Maliyyə fəaliyyətinin yeni formalarının inkişafı Qiymətli kağızlar bazarının infrastrukturasının inkişaf etdirilməsi Qəbul olunmuş qayda və standartlara riayət olunması 45 II FƏS L.Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının faktiki vəziyyəti və prosessual təhlili 2.2.Azərbaycanda Respublikasında qiymətli kağızların formaları və növləri Qiymətli kağızları mahiyyət baxımından aşağıdakı növlərə ayırmaq olar: 1) Səhmlər. lk səhmlər coğrafi kəşflər dövründə meydana gəlmişlər. Dəniz ekspedisiyalarının və iri ticarət karvanlarının maliyyələşdirilməsi üçün əhəmiyyətli kapital qoyuluşuna ehtiyac duyulurdu. Məhz bununla əlaqədar olaraq tarixdə tacirlərin, bankirlərin, gəmi sahiblərinin öz kapitallarını birləşdirmək məqsədilə xüsusi cəmiyyətlərdə birləşməsi ilə ilk səhmdar cəmiyyətlər də yaranmışdır. Bu cəmiyyətlərə payın qoyulması xüsusi sənədlə təsdiqlənirdi. Bu sənnəddə sahibin ümumi kapitaldakı payı göstərilir, və ümumi gəlirin müəyyən hissəsini əldə etmə hüququ təsdiqlənirdi. Bu sənədlər ilk səhmlər idi. Korporativ əsaslarda yaradılmış və fəaliyyət göstərən təsərrüfat subyektlərinin, yəni açıq və qapalı səhmdar cəmiyyətlərin əsas maliyyə mənbəyini səhmlərin buraxılması və yerləşdirilməsindən əldə olunan vəsaitlər təşkil edir. Səhmdar cəmiyyət təsərrüfat fəaliyyətini həyata keçirmək məqsədilə nizamnamə fondunu səhm buraxmaq yolu ilə formalaşdıran fiziki və (və ya) hüquqi şəxslərin könüllü sazişi əsasında yaradılan müəsissədir. Müxtəlif sənaye və ticarət müəsissələri, banklar, investisya fondları və s. səhmdar cəmiyyət ola bilər. Bəs səhm nədir? Azərbaycan Respublikasının “Qiymətli kağızlar haqqında” qanununda səhm haqqında belə deyilir: “Səhm – onun sahibinin (səhmdarın) səhmdar cəmiyyətin mənfəətinin bir hissəsini divident şə kilində almaq, səhmdar cəmiyyətin idarə edilməsində iştirak etmək və o, ləğv edildikdən sonra qalan əmlakın bir hissəsini əldə etmək hüqüqunu təsdiqləyən sənəddir.”Yəni, səhm sahibi səhmdar cəmiyyətə müəyyən miqdarda vəsait köçürür və bu vəsaitə uyğun nisbətdə cəmiyyətin əldə etdiyi gəlirin bir hissəsini əldə etmək hüququnu əldə etmiş olur. Həmçinin müəsissənin öhdəliklərinə görə də bu nisbətə uyğun həcmdə məsuliyyət daşıyır. Bundan başqa səhmdarın əlavə güzəşt hüququ 46 da vardır. Bu güzəştləri ona səhmdar cəmiyyət özü verir. Bu zaman səhmdara müəsissənin istehsal eydiyi məhsulları alarkən və ya onun göstərdiyi xidmətlərdən istifadə edərkən güzəştlər edilir. Səhmlərdən əldə olunan gəlir divident adlanır. Divident xalis gəlirin ümumi məbləğinin bir hissəsi olmaqla səhmdarlər arasında onların səhmlərinin sayına uyğun olaraq bölüşdürülür. Səhm üzrə dividentlər müxtəlif üsullarla ödənilə bilər: nağd pulla, müəssənin istehsal etdiyi məhsullarla, həmçinin əlavə səhmlər şə kilində də ödənilə bilər. Bu ödəmələr kvartal üzrə, yarım ildən bir və ya ildə bir dəfə ödənilə bilər.Səhmlər Nominal və Məzənnə qiymətinə malik olurlar. Səhmin Nominal qiyməti səhmin sertifikatında göstərilən qiymətdir. Səhmdar cəmiyyətin bütün adi səhmlərinin nominal qiyməti eyni olmalı və bütün səhm sahibləri üçün bərabər hüquq təmin etməlidir. Məzənnə qiyməti isə gündəlik olaraq qiymətli kağız bazarındakı tələb və təklifdən asılı olaraq formalaşır. Səhmlərin bir sıra əlamətlərə görə təsnifləşdirilməsi qəbul olunmuşdur. Onların təsnifləşdirilməsi prinsipləri aşağıdakı kimidir: Emitentə görə: korporativ və qeyri səhmdar tipli müəsissələrin səhmləri Gəlirin daxil olma üsuluna görə: adi (gəlir qəti müəyyən olunmur, xalis gəlirin ölşüsündən asılı olaraq müəyyənləşir) və imtiyazlı (gəlir qəti müəyyən olunmuş formada olur, xalis gəlirin həcmindən asılı olmur) Dönərlilyinə görə: dönərli səhmlər (konvertə olunan, digər növ qiymətli kağızlara uyğun proporsiyalarda dəyişdirilə bilən) və qeyri dönərli səhmlər (konvertə olunmayan,digər növ qiymətli kağızlara mübadilə olunmayan) Sahiblik qaydasına görə: Adlı səhmlər və Təqdimatlı səhmlər. Səhmlərin bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır: Səhm mülkiyyət tituludur, yəni səhm sahibi səhmdar cəmiyyətə ortaqdır. Səhmin müddəti yoxdur, yəni səhmdar cəmiyyət fəaliyyət göstərdiyi dövrdə səhm də qüvvədə olur. Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|