Microsoft Word Dissertasiya doc
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
62 olmuşdur. Müstəqillik əldə etdikdən sonra respublikamız bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar, bu sistemin əsas sahəsi olan qiymətli kağızlar bazarının yaradılması və inkişafına diqqəti artırmağa başladı. Bununla əlaqədar olaraq müxtəlif səviyyələrdə bir çox qnunlar, əsasnamələr qəbul olundu, müxtəlif orqanlar yaradıldı. Bütün bunları reallaşdırmaq üçün beynəlxalq təcrübədən istifadə etmək zəruriyyəti meydana gəlirdi. Qeyd edək ki, dünya təcrübəsində bu bazarın inkişafının 3 modeli fərqləndirilir (Cədvəl №3 ) : Qeyri-bank modeli (ABŞ) – vasitəçilər rolunda qiymətli kağızlar üzrə qeyri – bank təşkilatlar çıxış edirlər; Bank modeli (Almaniya) – vasitəçilər rolunda banklar çıxış edir; qarışıq model (Yaponiya) – vasitəçilər rolunda həm banklar, həm də qeyri – bank təşkilatları çıxış edirlər. Cədvəl №3 nkişaf modelləri Amerikan inkişaf üsulu Alman inkişaf üsulu nvestisiyaların mənbəyi Xarici investorlar Daxili investorlar Ə sas inkişaf olunan təşkilatlar nvestisiya bankları, investisiya fondları, qeyri-dövlət pensiya fondları və s. Kommersiya bankları Tənzimlənmə modeli Ə sasən özünü tənzimləyan təşkilatları Ə sasən dövlət Mütəşəkkil bazarda (birjada) aparılan əməliyyatların nisbəti Böyük Kiçik Emitentlər baxımından bazarın strukturu Ə sasən dövlət qiymətli kağızları Ə sasən korporativ qiymətli kağızlar Özəl sektorunun maliyyələşdirilməsi baxımından bazarın strukturu Ə sasən pay qiymətli kağızları Ə sasən borc qiymətli kağızları 63 Respublikamızın fond bazarının ilk dövrlərdə alman modelinə uyğun gəlməsinə baxmayaraq, hazırda o, qarışıq modelə daha yaxındır.15 dekabr1992-ci ildə qiymətli kağızlar bazarının yaranmasına şərait yaradan, ölkədə sahibkarlığın prinsiplərini, sahibkarlıq subyektlərinin hüquq və vəzifələrini, onun dövlət tərəfindən müdafiə və təqdir olunmasının forma və üsullarını, sahibkarların dövlət orqanları ilə qarşılıqlı münasibətlərini müəyyənləşdirmək məqsədilə “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında” Qanun qəbul edildi.12 iyun 1994-ci ildə Milli Məclis respublika ərazisində səhmdar cəmiyyətlərinin yaradılmasını və fəaliyyətini tənzimləmək, onların fəaliyyətinə hüquqi təminat verilməsini təmin etmək məqsədilə “Səhmdar Cəmiyyəti haqqında” Qanununu qəbul edir. 29 sentyabr 1995-ci ildə “AR-ında 1995-1998-ci illərdə dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramı” təsdiq edildi. 24 sentyabr1996-cı ildə “ATSC-nə çevrilən dövlət müəssisələrinin əmək kollektivinə güzəştli satışı haqqında Əsasnamə” təsdiq edildi. 29 noyabr 1996-cı ildə “Dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətlərinə çevrilməsi qaydaları haqqında Əsasnamə” təsdiq edildi. Bundan əlavə 1996-cı ildə Nazirlər Kabineti tərəfindən “DQ -nin buraxılışı, yerləşdirilməsi və dövriyyəsi Qaydaları barədə Əsasnamə” qəbul edildi ki, ölkədə istiqraz bazarının yaranması üçün ilkin şəraiti təmin etmiş oldu. Sonra 14 may 1997-ci ildə bir-birinin ardınca “Dövlət özəlləşdirmə opsionları”, “ xtisaslaşdırılmış çek investisiya fondları (Ç F) haqqında”, “Milli Depozit Sistemi”, “Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi zamanı yaradılmış SC-nin və ixtisaslaşdırılmış Ç F-un səhmdarlarının reyestrlərinin aparılması qaydaları haqqında Əsasnamələr”in təsdiq edilməsi barədə, 16 may 1997-ci ildə “Özəlləşdirmə prosesində ixtisaslaşdırılmış investisiya fondlarının formalaşdırılmasına yönəldilməli olan dövlət müəssisələrinin çevrilməsi nəticəsində yaradılan SC-lərin səhmləri barədə” Fərmanlar imzalandı. 11 avqust 1997-ci ildə Nazirlər Kabineti “ xtisaslaşdırılmış Ç F- lərin nümunəvi nizamnaməsi”, “Ç F- in idarə edilməsi barəsində müqaviləyə dair tövsiyyələr” və “Depozitar fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması Qaydaları”nı təsdiq etdi. 14 iyul 64 1998-ci ildə “Qiymətli kağızlar haqqında” AR-nın Qanunu qəbul olundu.18 sentyabr 1997-ci il tarixindən etibarən Milli Depozit Mərkəzi (qapalı səhmdar cəmiyyəti formasında) öz fəaliyyətinə başladı. 30 dekabr 1998-ci ildə “QKDK-nın yaradılması haqqında Fərman” imzalndı. 26 iyul 1999-cı ildə isə “QKDK-nın fəaliyyətinin təmin edilməsi və QKDK haqqında Əsasnamənin təsdiqi barədə” Fərman imzalandı. Bununla da respublikada fond bazarının geniş surətdə dövlət tənzimlənməsi və nəzarətinin həyata keçirilməsinin əsası qoyuldu. 2006-cı ildən QKDK-nın Naxçıvan MR üzrə idarəsi də fəaliyyət göstərir. 2000-ci ildə isə Bakı Fond Birjası (BFB) yaradıldı.Bunlardan əlavə ölkəmizdə fond bazarının inkişaf etdirilməsi ilə əlaqədar olaraq dövlət tərəfindən xarici təşkilatların köməkliyi ilə bir çox layihələr həyata keçirilmişdir. 2002-ci ildə Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən maliyyələşdirilən «Bakı Fond Birjası və QKDK-nın inkişafının texniki yardımı» layihəsinin həyata keçirilməsi başlanmışdı. Bu layihənin ümumi məbləği 320 min Avro təşkil edirdi. Layihə Hollandiyanın Atos KPMG Consultinq şirkəti tərəfindən həyata keçirilirdi. Bu layihənin əsas istiqamətləri aəşaöıdakılardan ibarət idi: qiymətli kağızların buraxılışı haqqında normativ-hüquqi aktların təhlili və tövsiyyələrin verilməsi, qiymətli kağızların ilkin yerləşdirilməsinin həvəsləndirilməsi, tədris kurslarının təşkil olunması və Amsterdam şəhərində ixtisasartırma kurslarının keçirilməsi. Azərbaycan korporativ idarəetmə layihəsinin (AK L) açılışı 2003-cü ilin may ayında Bakıda təşkil edilmiş konfransda rəsmi elan edildi. Azərbaycan korporativ idarəetmə layihəsi (AK L) Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK) tərəfindən sveçrənin qtisadi Məsələlər üzrə Dövlət Katibliyinin (seco) nəcib dəstəyi ilə həyata keçirilirdi. Layihənin əsas məqsədi Azərbaycanın səhmdar cəmiyyətlərində, o cümlədən, kommersiya banklarında korporativ idarəetmə təcrübəsini təkmilləşdirməkdən ibarət idi. Bu məqsədlərin həyata keçirilməsi üçün layihə aşağıda qeyd olunan əsas dörd sahədə fəaliyyət göstərməyi planlaşdırılmışdı: səhmdar cəmiyyətlərlə iş; azərbaycan hökumət strukturları ilə iş; Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|