Microsoft Word Dissertasiya doc

85 
 
 
 
içərisində  bu  əmanətləri  itirməyəcəklərinə  inansınlar.  Ona  görə  də  bütün  bazar 
iştirakçıları  bazarın  düzgün  təşkilkinə  və  onun  əsas  iştirakçısı  olan  dövlət 
tərəfindən güclü nəzarət olunmasına maraqlıdırlar. 
   
QKB-ın kompyuterləşməsi- son onilllklərdə bütün insan fəaliyyəti sahələrinə 
kompyuterlərin  daxil  olmasının  nəticəsidir.  Kompyuterləşmə  olmasa  idi,  müasir 
QKB-ın  mövcudluğu  qeyri-mümkün  idi.  Kompyuterləşmə  bütün  əməliyyatların 
daha  düzgün  və  dəqiq  aparılmasına,  eyni  zamanda,  bazara  yeninklərin 
gətirilməsinin əsası kimi çıxış edir. 
QKB-da yeniliklər: mövcud bazarın yeni alətləri; qiymətli kağızlarla ticarətin yeni 
sistemləri; yeni bazar infrastrukturu aid edilə bilər; 
     
QKB-ın  yeni  alətlərinə  istehsal  qiymətli  kağızların  müxtəlif  növləri,  yeni 
qiymətli kağızların yaradılması, onların növləri və formaları daxildir. Yeni ticarət 
sistemlərinə  alıcı  və  satıcı  arasında  birbaşa  əlaqələrsiz,  ticarətin  tam  və 
avtomatlaşdırılmış  rejimdə,  müasir  rabitə  vasitələrilə  həyata  keçirilməsi  daxildir. 
Yeni  bazar  infrastrukturuna  yeni  informasiya  sistemləri,  klirinq  və  hesablaşma 
sistemləri aiddir. 
     
Sekyuritizasiya-pul  vəsaitlərinin  ənənəvi  formalardan  qiymətli  kağızlara 
keçid  meylidir;  iri  investorlar  kütləsi  üçün  əlverişli  olan  qiymətli  kağızların  bir 
formadan digərinə keçid meylidir 
    
QKB-ın inkişafı müxtəlif növ kapital bazarlarının fəaliyyətlərinin birləşməsi 
ilə səciyyələnir. Bir tərəfdən, QKB kapitalları özünə tərəf cəlb edir. Digər tərəfdən 
isə-qiymətli  kağızlar  mexanizmi  vasitəsilə  kapitalları  digər  bazarlara  yönəldir, 
beləliklə də onların inkişafına şərait yaradır. 
  Bu  gün  Azərbaycanda  QKB-ın  inkişafını  ləngidən  əsas  problemlərdən  biri  də 
sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin aşağı səviyyəli investisiya aktivliyinin yaran-
masıdır. Bu bir neçə səbəbdən meydana gəlib. 
Birincisi,  ilk  növbədə  Azərbaycan  iqtisadiyyatında  mövcud  problemlərlə  və  özəl 
sektorun aşağı investisiya inkanları ilə bağlıdır. 

---

86 
 
 
 
kincisi,  aşağı  investisiya  aktivliyinin  problemi  ödəməmələrinin  dərinləşməsi  ilə 
daha da genişlənir. 
Üçüncüsü,  bank  sisteində  mövcud  problemlər,  real  sektor  iştirakçılarının  kredit 
resurslarından lazımi səviyyədə faydalana bilməməsi ilə əlaqədardır. 
nvestisiya  məqsədilə  maliyyə  resurslarının  əsas  hissəsi  QKB-da  əsasən  də 
korporativ  qiymətli  kağızlar  sektorunda  formalaşır.  Bu  gün  Azərbaycanda  isə 
qiymətli  kağızlar  bazarının  çox  hissəsi  dövlət  qisamüddətli  istiqrazların  payına 
düşür.  Bu  isə  öz  növbəsində  maliyyə  vasitələrinin  lazımi  səviyyədə  və  düzgün 
yerləşdirilməsini ləngidir. 
Ölkəmizin fond bazarının əsas səciyyəvi xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: 
 
Kiçik həcmli və qeyri-likvid olması; 
 
Makroiqtisadi  səviyyədə  "düzgün  tərtib"  olunmaması  (fond  bazarında 
iştirakçılar arasında düzgün proporsiyaların müəyyənləşməməsi və s.) 
 
Maddi  bazarın  ,  ticarət  texnologiyalarının,  requlyativ  və  məlumatlanma 
infrastrukturlarının inkişaf etməməsi; 
 
Dövlət  tənzimlənmə  sisteminin  parçalanması,  bir  çox  tənzimləmə 
funksiyalarının  ayrı-ayrı  idarəetmə  orqanlarında  təkrarlanması,  vahid  tənzimləmə 
konsepsiyasının hazırlanması; 
 
Qiymətli kağızlarla bağlı olan bütün risklərin yüksək səviyyədə olması; 
 
Fond  bazarının  vəziyyəti  haqqında  zəif  məlumatlanma  sisteminin  mövcud-
luğu; 
 
nvestisiya böhranının bərqərarlaşması; 
 
Spekulyativ dövriyyəninn aradan qaldırılması; 
 
Qisamüddətli dövlət istiqrazlarının bazar strukturunda üstün mövqeyə malik 
olması və b. 
       Lakin, bütün bu problemlərin mövcudluğuna baxmayaraq ölkəmiz üçün yeni 
olan bu bazar strukturu gələcəkdə yüksək templərlə inkişaf edəcəkdir. 
 
    

---

87 
 
 
 
        III FƏS L.Azərbaycan qiymətli kağızlar bazarının formalaşması və inkişaf xüsusiyyətləri 
          3.2.Azərbaycanda Respublikasında qiymətli kağızlar bazarının inkişaf istiqamətləri 
       Qiymətli  kağızlar  bazarının  inkişafı  bir  çox  dövlət  qurumlarının  işindən, 
qanunvericilik bazasından, fiziki şəxslərin fəаllığındаn və sаir аmillərdən asılıdır. 
Hаzırаdаkı  bаzаrdа  ən  əsas  təşkilаtı  işlər  görülüb-bazar  infrastukturu  sıfırdan 
başlayaraq  yaradılıb,  dünyа  stаndаrtlаrınа  uyğun  оlаn  və  bеynəlхаlq  mаliyyə 
qurumlаrının  mütəхəssisləri  tərəfindən  yüksək  qiymətləndirilən  nоrmаtiv-hüquqi 
bаzа  yаrаdılıb.QKDK  öz  qаrşısındа  istənilən  yоllаrlа bаzаrdа bаğlаnılаn  əqdlərin 
həcminin  аrtırılmаsı  məqsədini  qоymur.  Məqsəd  bаzаrdа  bаş  vеrən  prоsеslərin 
şə
ffаflığının  təmin  еdilməsi  ilə  yаnаşı  qiymətli  kаğızlаr  bаzаrındа  risklərin 
minimumа  еndirilməsidir.  Məhz  bu  məqsədlə  yаrаdılan  nоrmаtiv-hüquqi  bаzаdа 
invеstоrlаrın (хüsusən minоritаr invеstоrlаrın) hüquqlаrının qоrunmаsınа, qiymətli 
kаğızlаr  bаzаrındа  məlumаtın  ачıqlаnmаsınа,  insаydеr  əqdlərinin  yоl 
vеrilməməsinə,  qiymətlərlə  mаnipulyаsiyаnın  qаrşısının  аlınmаsınа  və  ölkənin 
fоnd  bаzаrının  dахili  və  хаrici  invеstisiyа  rеsurslаrının  iqtisаdiyyаtın  rеаl 
sеktоrundа  аkku-  mulyаsiyа  еdilməsinə  və  bаzаrın  spеkulyаtiv  əqdlər  bаzаrınа 
че
vrilməsinin  qаrşısının  аlınmаsınа  yönəldilmiş  diэər  hərəkətlə-  rə  хüsusi  diqqət 
yеtirilmişdir.  Bir  sırа  inkişаfdа  оlаn  ölkələrin,  bаnk  sistеminin  böhrаnı  ilə 
nəticələnən  və  iqtisаdiyyаtın  ümu-  mi  böhrаnınа  эətirən  spеkulyаtiv  bаzаrlаrın 
yаrаdılmаsı səhvi- nə yоl vеrmək оlmаz.  Ölkədə fоrmаlаşmış vəziyyət dахili qiy- 
mətli 
kаğızlаr 
bаzаrının 
inkişаfındа 
pоrtfеl 
invеstisiyаlаrın 
rоlunun 
qiymətləndirildməsi  zərurətini  diktə  еdir.  Kаpitаl  ахımının  spеkulyаtiv  hissəsini 
о
nun invеstisiyа hissəsindən аyrı dəyərləndirmək lаzımdır. Bаşqа sözlə, эələcəkdə 
qiymətli kаğızlаrın qiymətlərinin kəskin şəkildə еnib-qаlхmаsınа yоl vеrilməməsi 
məqsədi  ilə  invеstisiyа  rеsurslаrının  və  qiymətli  kаğızlаr  bаzаrının  imkаnlаrının 
mütаnаsibliyi  təmin  еdilməlidir.Azərbaycan  Respublikasında  sivil  qiymətli 
kağızlar  bazarının  fəaliyyət  göstərməsi  ölkə  iqtisadiyyatının  inkişafının  əsas 
amillərindən biridir.Bu istiqamətdə müəyyən nailiyyətlər əldə edilmişdir. 

---