Microsoft Word dissertasiya docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. Az ərbaycanın yerl əşdiyi m əkanda inteqrasiya prosesl ərinin müasir v əziyy əti v ə Az ərbaycanın xarici iqtisadi siyas
71 təşkilatlarla əməkdaşlığın genişləndirilməsi, xarici ölkələrlə ikitərəfli əlaqələrin inkişafı müstəqil Azərbaycanın daha da qüdrətlənməsinə xidmət edəcək, ölkəmizin dünyada nüfuzunu daha da artıracaqdır. 69 2.2. Azərbaycanın yerləşdiyi məkanda inteqrasiya proseslərinin müasir vəziyyəti və Azərbaycanın xarici iqtisadi siyasətinin formalaşmasına təsir göstərən faktorlar Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya milli təsərrüfat mexanizmlərinin yaxınlaşmasına, qarşılıqlı uyğunlaşmasına və artımına səbəb olan, dövlətlərarası sazişlər formasını qəbul edən və razılaşdırılmış şəkildə dövlətlərarası orqanlar tərəfindən tənzimlənən obyektiv iqtisadi qarşılıqlı təsir prosesidir. qtisadi inteqrasiyanın əsasında müstəqil fəaliyyət göstərən subyektlərin iqtisadi maraqları və beynəlxalq əmək bölgüsü durur. Müasir beynəlxalq iqtisadiyyatda yaranmış və inkişaf edən çoxsaylı inteqrasiya birliklərinin qarşısında prinsipcə eyni vəzifələr dayanır. Bu vəzifələrdən isə inteqrasiya məqsədləri irəli gəlir: • Masştab iqtisadiyyatının üstünlüklərindən istifadə; • Ə lverişli xarici siyasət mühitinin yaradılması; • Ticarət siyasəti vəzifələrinin həlli; • qtisadiyyatın struktur dəyişikliklərinə dəstək; • Milli sənayenin gənc sahələrinin dəstəklənməsi; • Dünya bazarlarında mövqelərin gücləndirilməsi. Bütün ölkələrdə inteqrasiyanın inkişafının nəticəsi kimi inteqrasiya birlikləri çərçivəsində beynəlxalq ticarətin artımı çıxış edir. Azərbaycanın xarici iqtisadi strategiyasının əsas prioritet istiqamətlərindən biri də müasir dünya təsərrüfat proseslərinə aktiv şəkildə qoşulmaq, qlobal geoiqtisadi məkanda baş verən yeni meyllərə adekvat şəkildə reaksiya verməkdir. Azərbaycan 69 Şahin Mustafayev, “Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələri yeni mərhələdə”, elmi məqalə / http://arxiv.az/az/azerbaijan-news.az/7778314/Azerbaycanin+xarici+iqtisadi+elaqeleri+yeni+merhelede 72 Respublikasının xarici iqtisadi münasibətlərinin əsas xüsusiyyəti beynəlxalq, regional və yerli xarakterli iqtisadi təşkilatlara daxil olmaq və bununla da ictimai həyatın bütün sahələrində bu təşkilatlara inteqrasiya olunmaqdır. Müstəqillik bərpa edildikdən sonra (1991-ci ilin oktyabr ayının 18-də) Azərbaycanın ilk əməkdaşlıq münasibətləri əldə etdiyi beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar aşağıdakılardır: - slam Konfransı Təşkilatı ( KT) – 8 dekabr 1991-ci il; - qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ( ƏT) – fevral 1992-ci il; - Beynəlxalq Valyuta Fondu və Beynəlxalq Yenidənqurma və nkişaf Bankı – 1992-ci il; - Qaradəniz qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (Q ƏT) – 1993-cü il; - Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) müşahidəçi statusunda – 1993-cü il; - Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) – 1993-cü il; - Avropa Şurası (AŞ) – 25 yanvar 2001-ci il. Azərbaycan dünyanın müsəlman respublikalarından biri olduğu üçün bir neçə beynəlxalq islam təşkilatlarına da üzv olmuşdur. Bunlardan ən nüfuzlusu və daha çox iştirakçı üzv ölkələrin sayına görə bütün islam dünyası ölkələrini (28 ölkə) özündə birləşdirən slam Konfransı Təşkilatıdır ( KT). slam Konfransı Təşkilatı müstəqillik ə ldə edildikdən sonra Azərbaycanın inteqrasiya olunduğu ilk regional səviyyəli təşkilatdır. slam nkişaf Bankı və slam Həmrəylik Fondu Azərbaycan Respublikasının millli iqtisadiyyatının üç müxtəlif sahələrinə investisiya vəsaitləri və kapital qoyuluşları yatırmışlar. Beləki, həmin xarici kapital və investisiya vəsaitləri kənd təsərrüfatının inkişafı üçün, əsasən də meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinə yönəldilmişdir. 70 Azərbaycan demokratiya və iqtisadi inkişaf naminə təşkilat olan GUAM təşkilatının üzvü və yaradıcılarından biridir. Təşkilatın digər üzvləri Gürcüstan, Moldova və Ukraynadır. GUAM 1997-ci il oktyabrın 10-da yaranmışdır. 70 “Azərbaycan - slam Konfransı Təşkilatı münasibətləri”, elmi məqalə / http://lib.aliyevheritage.org/az/6958380.html 73 Azərbaycan dövlətinin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında qtisadi Ə məkdaşlıq Təşkilatının ( ƏT) da xüsusi rolu vardır. Azərbaycan dövləti Qara dəniz qtisadi Əməkdaşlığının (Q Ə) təsisçilərindən biridir. Azərbaycan 20 sentyabrından MDB-nə üzv olmuşdur. Azərbaycan Respublikası 1992-ci ildən Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma və nkişaf Bankının üzvüdür. BVF-nun Bakı şəhərində nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikası XXI əsrin astanasında beynəlmiləlləşmə və inteqrasiya proseslərində öz inkişafını davam etdirməklə yadda qaldı və yeni əsrdə də bu inkişaf tempində naliyyətləri davam etdirir. Beləki, 2001-ci ilin yanvar ayının 27- sində Avropa Şurası Parlament Asambleyasına 43-cü dövlət kimi üzv qəbul olunmuşdur. 71 90-cı illərin əvvəllərində əsasən siyasi xarakter daşıyan və keçmiş SSR ölkələri arasında dövlətlərarası münasibətlərin qurulması məqsədini daşıyan Müstəqil Dövlətlər Birliyi (Commonwealth of Independent States) hazırda daha çox üzv ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiyanın konkret çərçivələrinin müəyyənləşdirilməsinə yönəlmişdir. Azərbaycan Respublikası bir sıra MDB ölkələri ilə azad ticarət rejimini yaratmış, sərbəst sərmayə üçün hüquqi baza tərtib olunmuşdur. 72 Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsindən verilən məlumata ə sasən, 2013-cü ilin 12 ayı ərzində Azərbaycan Respublikasının MDB dövlətləri ilə ümumi ticarət dövriyyəsinin həcmi 2 840,01 mln. ABŞ dolları, o cümlədən idxalın həcmi 1423,04 mln. ABŞ dolları, ixracın həcmi 1 416,97 mln. ABŞ dolları təşkil etmiş, xarici ticarət saldosu isə mənfi 6,07 mln. ABŞ dolları olmuşdur. 2013-cü ilin 12 ayı ərzində MDB dövlətlərinin Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 14,05%, o cümlədən idxalda 31,32%, ixracda isə 9,04% təşkil etmişdir. MDB çərçivəsində bir sıra mühüm sənədlər tərtib olunmuşdur, o cümlədən: 71 “Международные экономические отношения”, статья / http://www.azerbaijans.com/content_730_ru.html 72 “Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər”, elmi məqalə / http://azerbaijans.com/content_730_az.html Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|