Microsoft Word Dissertasiya-Mirkamal 2 Alizade Mirkamal docx
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xarici investisiyaların d
31
qəbul edən ölkə tərəfindən verilə bilər. Bir çox ölkələrin qanunvericiliyinə uyğun olaraq, öz kapitalını xaricdə yerləşdirmək arzusunda olan investorlar öz ölkələrindən ya da xarici dövlətdən investisiyalarına görə zəmanət ala bilərlər. Kapital ixracının stimullaşdırılmasında maraqlı olan hökumətlər öz milli şirkətlərinə milliləşmə, təbii fəlakətlər, mənfəətin köçürülməsinin qeyri-mümkünlüyü, yerli valyutanın dönərsizliyi və digər gözlənilməz hallarda investisiya edilmiş vəsaiti tam surətdə, ya da onun bir hissəsinin dövlət mənbələri hesabına geri qaytarılacağı zəmanəti verirlər. nvestisiya zəmanətləri həmçinin əksər dünya ölkələri tərəfindən imzalanmış investisiyaların qorunması haqqında ikitərəfli və regional sazişlər tərəfindən də təqdim edilir. Çoxtərəfli səviyyədə investisiyaların zəmanəti ilə Dünya Bankının eqidası altında yaradılmış Çoxtərəfli nvestisiyaların Zəmanəti Agentliyi məşğul olur. nvestisiyalar zəmanət verilməsi üzrə şərtlər Avropa Birliyi ölkələri ilə əksər inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında imzalanmış Lomey konvensiyasında da öz əksini tapmışdır. Xarici investorların aktivləşdirilməsi üçün ölkələr xarici investisyaların sığortalanması vasitəsindən də istifadə edirlər. Sığortanın spesifik forması sayılan bu cür sığorta həm özəl, həm də dövlət agentlikləri tərəfindən həyata keçirilə bilər. Sığortanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, sığorta şirkəti sığorta müqaviləsində göstərilən hallarda investorun itkilərini kompensasiya etməlidir. Özəl sığorta agentliklərindən fərqli olaraq milli agentliklər və sığorta ş irkətləri ancaq özlərinin investorlarını sığorta edirlər. ABŞ-da birbaşa investisiyaların sığorta edilməsi ilə nvestisiyaların Sığortası və Zəmanəti üzrə Dövlət Korporasiyası məşğul olur. Birbaşa investisiyaların təşviq edilməsində ikiqat vergiqoymanın aradan qaldırılması mühüm rol oynayır. Əgər müəssisələr bir neçə ölkədə əməliyyatlar həyata keçirirlərsə onda onların hər birinin müəssisənin gəlirinə ayrı-ayrılıqda vergi tətbiq etmək ehtimalı ortaya çıxır ki, bu da son nəticədə şirkətin fəaliyyətinə ciddi mənfi təsir göstərə bilər. Bu hala yol verməmək üçün ölkələr arasında müvafiq sazişlər imzalanır. Bu sazişlərə görə, şirkət kapitalı qəbul edən ölkədə verginin kapitalın ixrac edilən ölkədəki ödənilməyən hissəsini ödəyir.
xarici kapitalın səmərəli surətdə funksiya göstərməsi üçün ümumi mühitin yaradılmasına yönəlib. Bu zaman
32
nəqliyyat, digər kommunikasiyaların inkişaf etdirilməsindən tutmuş istehsalçıların informasiya xidmətləri ilə təmin edilməsinə qədər bir çox tədbirlər həyata keçirilir. Birbaşa investisiyaların dövlət dəstəklənməsində investisiya mübahisələrinin tənzimlənməsi də xüsusi rol oynayır. nvestisiya mübahisələrinin tənzimlənməsi kapitalı qəbul edən və ya ixrac edən ölkələrin milli qanunvericiliyi, ya da beynəlxalq arbitraj əsasında həyata keçirilir. Dövlət çox zaman öz investorlarını inzibati və diplomatik dəstəklə də təmin edir. Birbaşa investorlar adətən kapitalı ixrac edən dövlət orqanları tərəfindən himayə edilir. Hökumətlər öz milli investorları üçün xaricdə əlverişli şəraitin yaradılması üçün xarici hökumətlərlə danışıqlar aparırlar. Beynəlxalq biznesin nümayəndələri iqtisadi məsələlərin müzakirə edilməsi üçün xaricə səfərə gedən beynəlxalq nümayəndə heyətlərinin tərkibinə daxil edilirlər. Xarici investorların aktivləşməsinə gətirib çıxaran qeyri-maliyyə tədbirləri sırasında
xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ən geniş mənada xüsusi iqtisadi zonalar (X Z) güzəştli vergi, gömrük, qanunvericilik rejiminin olduğu dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş rayonlar və ya ərazilərdir. Bu şərtləri təmin edilməsi investor üçün xüsusi əlverişli şərait yaradır. X Z-lərin yaradılması məqsədləri onları təşkil edən ölkələrin sosial-iqtisadi inkişaf səviyyələrindən, onların strateji inkişaf planlarından asılı olaraq dəyişə bilər. Müasir dünya praktikasında X Z-lərin 20-dən çox növü mövcuddur. X Z ərazisində təqdim edilən güzəştlər sisteminin ümumi elementləri kimi aşağıdakıları göstərmək olar: • vergi və gömrük güzəştləri; • maliyyə güzəştləri (imtiyazlı dövlət kreditləri, təbii inhisarların xidmətlərin görə qiymətlərin aşağı salınması formasında dolayı subsidiyalar, torpaq sahələri və istehsal binalarının istifadəsinə görə güzəştli icarə dərəcələri və s.); • inzibati güzəştlər (müəssisələrin qeydiyyata alınmasının sadələşdirilmiş proseduru, xarici vətəndaşların gəliş və gedişinin asanlaşdırılmış rejimi və s.). X Z-lərin təsnifini dörd əsas meyar üzrə həyata keçirirlər (Cədvəl 1.1.) 33
Dünyanın bütün ölkələri sayılan tədbirlərdən xarici investisiyaların cəlbi üçün istifadə edirlər. Bununla yanaşı, sənayecə inkişaf etmiş ölkələr stimullaşdırmanın fiskal metodlara deyil, maliyyə metodlarına üstünlük verirlər. Onların fikrincə, vergilərin təsiri həddən artıq ünvansızdır. nkişaf etməkdə olan ölkələr isə maliyyə resurslarının çatışmazlığı səbəbindən vergi tədbirlərinə üstünlük verirlər. Eyni zamanda, birbaşa xarici investisiyaların cəlb edilməsinin qeyri-maliyyə metodlarından istifadənin genişlənməsi ilə, xüsusilə də çoxsaylı xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması ilə xarakterizə olunan sabit meyl müşahidə olunmaqdadır.
• Ticarət (azad gömrük anbarları, azad limanlar, ticarət- istehsal) • Sənaye-istehsal (idxaləvəzedici, ixracyönümlü) • Texniki-tətbiqi (texnopolislər, texnoparklar, innovasiya mərkəzləri) • Xidmət (offşor, vergi “cənnəti”) • Kompleks (azad sahibkarlıq zonaları, xüsusi rejimli ə razilər) • Beynəlxalq (sərhədyanı, regional) 2. Dünya və milli iqtisadiyyatlara inteqrasiya dərəcəsinə görə • Ekstravertiv – anklav xaraketərə malik və xarici bazara yönəlmiş • ntrovertiv – milli iqtisadiyyata inteqrasiya olunmuş 3. Sahə əlamətinə görə • Bir qayda olaraq X Z-lərdə sənaye istehsalının müxtəlif sahələrinə aid olan müəssisələr yerləşirlər. Bununla yanaşı, dünya praktikasında X Z-lərin sənayenin bir və ya bir neçə sahəsi üzrə ixtisaslaşması hallarına rast gəlinir (məsələn, elektron və elektrotexniki məhsullar, maşınqayırma məhsulları, neft-kimya məhsulları və s.)
• Dövlət • Özəl • Qarışıq
Ölkənin bu bazarda iştirakının aktivliyi və investorların hər hansı bir ölkəyə kapital ixracına hazır olmaları kapitalı idxal edən ölkədə investisiya iqlimindən əhəmiyyətli dərəcədə Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|